Corona virüsüne karşı daha çok kişiye kısmi koruma sağlamak mı iyi yoksa daha az kişiye tam koruma sağlamak mı?
Dünyanın çeşitli yerlerinde aşılamalar kısıtlı sayıda dozla sürdürülmeye çalışılırken, bazı uzmanlar yetkililere planlanan aşı programını değiştirmeyi öneriyor. Bazı uzmanlar, üç ya da dört hafta arayla iki doz yerine, ikinci dozları daha geç bir tarihe erteleyerek ilk aşamada mümkün olduğunca fazla kişiye aşı yapılmasının, daha iyi bir seçenek olduğunu savunuyor.
Bu görüşü savunan uzmanlara göre, pandeminin önü hala kesilemezken, mümkün olduğunca fazla sayıda kişinin tek doz da olsa aşılanması, hiç olmamalarından daha iyi.
Yeni veriler de iki doz yapılan aşıların, ilk doz sonrasında bile oldukça etkili olduğunu gösteriyor.
Bu görüşe karşı çıkan uzmanlar ise ilk doz aşıdan sonra sağlanan korumanın ne kadar sürdüğünün ve virüsün yeni türlerine karşı etkisinin de hala bilinmediğine vurgu yapıyor.
Uzmanlar bu konuda fikir ayrılığına düşse de nihayetinde herkesin ikinci doz aşıyı da olması gerektiği konusunda aynı görüşte. Ancak ikinci dozun ilk dozdan ne kadar süre sonra yapılabileceği sorusu tartışma konusu. İkinci doz aşı ne kadar uzun süre sonra yapılırsa, ilk doz aşıyı olanların sayısı o kadar fazla olacak.
İlgili Haberler ABD’de Corona Aşısını Güncelleme Deneylerine Kolaylıkİlk dozun etkisi umut verici
İlk doz aşının da oldukça etkili olduğu yönünde yeni veriler gündemde.
İngiltere hükümetinin hafta başında rapora göre, Pfizer/BioNTech aşısı aşı ilk dozun ardından virüse karşı yüzde 72 oranında koruma sağlıyor. İlk doz aynı zamanda virüs nedeniyle hastaneye yatma ve ölüm oranını riskini de yüzde 75 oranında düşürüyor. 80 yaşından büyüklerde ise ilk dozun, virüs kaynaklı ölüm riskini yüzde 50 oranında azalttığı da raporda yer alan bulgular arasında.
Geçen hafta İsrail’de yayınlanan Pfizer-BioNTech aşısıyla ilgili incelemenin sonuçları da benzer bulgular içeriyor.
Corona virüsünün yeni türüne geçen yılın sonunda rastlanmasının ardından İngiltere hükümeti ikinci dozların 12 hafta sonrasına kadar ertelenebileceği kararını almıştı. İlk dozun etkisiyle ilgili yeni bulgular bu kararın yerinde olduğuna işaret ediyor.
İngiltere sağlık yetkilileri 30 Aralık’ta yaptıkları açıklamada, “Aşının ilk dozunu, öncelikliler listesinde yer alan mümkün olduğunca fazla kişiye yapılması, kısa vadede en fazla sayıda kişiye koruma sağlayacak. Bu yaklaşımın, ölüm oranını, ağır hastalığı ve hastaneye yatışları düşürmede ve Ulusal Sağlık Hizmeti (NHS) ile benzer tıbbi hizmetleri korumada muazzam bir etkisi olacak” ifadeleri yer aldı.
İngiltere İmmünoloji Topluluğu da hükümetin kararını destekledi ve ilk dozdan sonra daha fazla süre beklendiğinde ikinci dozun etkisinin azalmadığını bildirdi.
Kurumun açıklamasında, “Bağışıklık uzmanlarının çoğu, protein bazlı aşının ikinci dozunu 8 hafta daha ertelemenin olumsuz bir etkisi olmayacağı konusunda aynı görüşte” denildi.
İlgili Haberler Aşı Pasaportları Nasıl Olmalı?Tez doz aşı ne kadar süre koruma sağlıyor?
Aşının tek doz yapılmasıyla ilgili en önemli soru, aşının korumasının ne kadar süreceği.
ABD’nin bulaşıcı hastalıklar alanındaki en kıdemli uzman ve yetkilisi Dr. Anthony Fauci Cuma günü bir basın toplantısında, “Her ne kadar tek doz aşıyla ilgili veriler kayda değer olsa da etkinlik süresini bilmiyoruz” dedi.
Hem virüs hem de aşılar çok yeni olduğundan, uzmanların elindeki kanıtlar da kısıtlı. Ancak bazı uzmanlar, şu ana kadar elde ettikleri veriler ve geçmişte aşılarla ilgili varılan sonuçların, öngörüde bulunmak için yeterli olduğunu savunuyor.
Kanada’nın İngiliz Kolumbiyası eyaletindeki Hastalık Kontrol Merkezi’nden epidemiyolog Danuta Skowronski’ye göre, “Kişi bir kez korunduğunda bu koruma bir anda yok olmuyor. Zaman içinde azalıyor. İkinci doz konusunda karar vermek için vakit var. “Birçok kişi virüs nedeniyle yaşamını yitirirken ilk dozun kime yapılacağını tartışmak ise vakit kaybı” diyor.
İkinci doz, kişinin virüse karşı bağışıklığının süresini uzatmanın yanı sıra bu bu bağışıklığın kuvvetini de arttırıyor.
İlgili Haberler "Sinovac İngiltere ve Güney Afrika Türlerine Karşı Etkili"Virüsün çeşitli yeni türleri de olduğundan ikinci dozun önemi de artıyor.
Şu an kullanımda olan tüm aşılar virüsün yeni türlerine karşı daha az etkili ancak hastalığın ağırlığını, hastaneye yatışları ve ölümleri azaltma konusunda hala etkili.
Dr. Fauci de koruma oranı azaltılsa bile tamamen ortadan kalkmamasını sağlamak gerektiğini söyledi ancak uzmanlar henüz bunun tam olarak nasıl sağlanabileceğini bilmiyor.
Aşının tek dozuyla kısmi koruma alan kişilerin, aşıların etkinliğini azaltabilecek yeni tür virüslerin yayılmasına neden olma ihtimali de gündemde.
Diğer taraftan bazı uzmanlara göre virüs ne kadar çok yayılırsa o kadar fazla mutasyona uğruyor. Bu nedenle de tek doz aşıyla sağlanan kısmi koruma sayesinde virüsün yayılmasının azaltılması etkili bir yöntem.
Harvard Üniversitesi’nden epidemiyolog William Hanage ise virüsün varyantlarının aşının uygulamaya koyulmasından önce ortaya çıktığına vurgu yapıyor.
Hanage, birçok uzmanın, tek doz aşı olmuş kişilerin varyant üretme riski konusunda fazla endişe duymadığının da altını çizerek, “İkinci dozun ertelenmesinin varyantları arttıracağını düşünmemizi gerektiren kayda değer bir neden yok” diyor.