ABD’nin Colorado eyaletinin en üst mahkemesi, eski Başkan Donald Trump’ın, 6 Ocak 2021 tarihindeki Kongre baskınında rol oynadığı gerekçesiyle gelecek yıl yapılacak ön seçimlerde eyaletin oy pusulasında yer alamayacağına hükmetti.
Eyaletin yüksek mahkemesinin aldığı bu tarihi kararın ABD Anayasa Mahkemesi’ne taşınması muhtemel görülüyor.
Your browser doesn’t support HTML5
Colorado eyaleti yüksek mahkemesi Trump'ı eyaletin oy pusulasından çıkarttı
Colorado Yüksek Mahkemesi yargıçlarının 3’e karşı 4 oyla aldığı karar, Trump’ı ABD tarihinde Anayasa’nın nadiren kullanılan bir hükmüne dayanarak Beyaz Saray için uygun görülmeyen ilk başkan adayı konumuna getiriyor. Anayasa’nın 14’üncü ek maddesinin üçüncü kısmı, “ayaklanma ya da isyana” karışan yetkililerin bir kamu görevine gelmesini yasaklıyor.
Karar sadece Colorado eyaletinde 5 Mart’ta yapılacak ön seçimleri kapsıyor ancak kararın neticesinin eski Başkan’ın 5 Kasım’da yapılacak başkanlık seçimlerinde Trump’ın eyaletteki statüsünü etkileyebileceği ifade ediliyor.
Bağımsız seçim tahmincilerine göre Colorado Demokrat Parti’nin rahatça kazanması beklenen eyaletlerden biri. Dolayısıyla Trump’ın eyaletteki kaderi ne olursa olsun Başkan Joe Biden’ın Colorado’da ipi göğüsleyen isim olacağına kesin gözüyle bakılıyor.
Trump kararı ABD Anayasa Mahkemesi’ne temyize götürme sözü verirken, Colorado mahkemesi de kararın uygulanmasını temyize imkan tanımak için en erken 4 Ocak 2024 tarihine kadar erteleyeceğini açıkladı.
Gözler Anayasa Mahkemesi'nde olacak
Colorado Yüksek Mahkemesi’nin kararı, 3 liberal yargıca karşı, 3’ü Trump tarafından atanmış 6 muhafazakar yargıcın halen görev yaptığı Anayasa Mahkemesi’nde eski Başkan’ın tekrar aynı görev için yarışmaya uygun olup olmadığı hususunun değerlendirilmesine zemin hazırlamış oldu.
Colorado’daki davanın ayrıca, Trump’ın, Anayasa’nın 14’üncü değişiklik maddesinin üçüncü kısmına göre eyeletlerin oy pusulalarından çıkartılması için daha geniş kapsamlı yürütülen çabaların bir sonuca ulaşıp ulaşamayacağının testi olacağı tahmin ediliyor.
Sözkonusu Anayasa değişiklik maddesi, ABD İç Savaşı’nın ardından konfederasyon destekçilerinin hükümette görev almasını engellemek için getirilmişti.
Colorado mahkemesi, Anayasa'nın, anketlere göre halen Cumhuriyetçi başkan aday adayları arasında açık ara en başta yer alan Trump’ın Kongre’de 2020 seçim sonuçlarının tasdik edildiği sırada şiddeti teşvik etmede rol oynadığı gerekçesiyle, oy pusulasına dahil olmasını yasakladığı hükmüne vardı.
"Bu hükme kolay varmadık"
Mahkeme yargıçlarının çoğunluğu, kararın “alışılmadık durum” olduğunu kabul ederken, karar gerekçesinde, “Bu hükme kolay varmadık. Şu anda önümüzde duran soruların büyüklüğünün ve ağırlığının farkındayız. Aynı şekilde, yasaları korkmadan ya da kayırmadan ve yasaların bize emrettiği kararlara yönelik kamuoyu tepkisinden etkilenmeden uygulama konusundaki ciddi görevimizin de bilincindeyiz" ifadelerini kullandı.
Trump'ın seçim kampanyası: "Karar antidemokratik"
Trump’ın seçim kampanyası, mahkemenin kararını “anti demokratik” olarak nitelendirdi.
Kampanyanın bir sözcüsü, "Colorado Yüksek Mahkemesi bu gece tamamen hatalı bir karar verdi ve biz de Birleşik Devletler Anayasa Mahkemesi'ne süratle temyiz başvurusunda bulunacağız" dedi.
Karar, Trump’ın destekçilerini şiddete kışkırtarak ayaklanmaya karıştığını tespit eden ancak Başkan olarak Trump’ın, sözkonusu Anayasa değişiklik maddesine göre diskalifiye edilebilecek bir “Birleşik Devletler memuru” olmadığı sonucuna varan bir alt mahkeme yargıcının kararını tersine çevirmiş oldu.
Anayasa'nın 14'üncü değişiklik maddesinin üçüncü kısmı ne diyor?
Trump'ın avukatları, Kasım ayında görülen alt mahkemedeki davada Yargıç Sarah B. Wallace'ı, Anayasa’nın 14’üncü değişiklik maddesinin üçüncü kısmında kullanılan dilin, Anayasa’yı “desteklemek” üzere yemin eden “Birleşik Devletler memurlarına” atıfta bulunduğuna ve bu nedenle de, metinde “Birleşik Devletler memuru” olarak yer verilmeyen ve yemini Anayasa’yı “korumak, muhafaza etmek ve savunmak” olan Başkan için geçerli olmaması gerektiğine ikna etti.
Sözkonusu madde ayrıca, hükmün kapsamına dahil olan ofislerin senatör, temsilci, başkan ve başkan yardımcısının seçicileri ve “Birleşik Devletler’e bağlı” diğer tüm makamlar olduğunu belirtiyor ancak spesifik olarak başkanlığın adını vermiyor.
Colorado eyaletinin en yüksek mahkemesi ise buna katılmayarak, eski konfederasyon üyelerinin iktidara dönmesinden korkarak sözkonusu maddeyi hazırlayanların, bu üyelerin düşük düzeydeki görevlere gelmelerini yasaklarken ülkenin en üst makamlarına gelmelerinde ise sakınca görmemesinin mantığa uymadığını savunan görüşten yana tavır aldı.
Biden'ın kampanyası ise konuyla ilgili yorum yapmayı reddetti.
"Bu karar sadece tarihi değil, demokrasinin geleceğini korumak için de gerekli"
Colorado’daki dava, Citizens for Responsibility and Ethics in Washington (CREW - Washington’da Sorumluluk ve Etikten Yana Vatandaşlar) adlı grubun yardımını alan bir grup Coloradolu seçmen tarafından açılmıştı. Davacılar, Trump’ın, destekçilerini “2020 seçimlerinden sonra başkanlığın Biden’a devrini engellemeye yönelik başarısız girişimde Kongre binasına saldırmaya teşvik ettiği için seçimlerden diskalifiye edilmesi” gerektiğini savunuyor.
CREW Başkanı Noah Bookbinder yayınladığı yazılı açıklamada, mahkemenin kararının “sadece tarihi ve haklı olmakla kalmadığını, aynı zamanda ülkedeki demokrasinin geleceğini korumak için gerekli olduğunu” belirtti.