Çin'in otomobil devi BYD'nin Türkiye'de milyar dolarlık bir fabrika kuracağının açıklanması iki ülke arasındaki ilişkilerde büyük bir dönüşüme işaret ediyor. Bu hamle, Ankara'nın Uygurlar’a verdiği destek nedeniyle yıllarca süren gerilimin ardından geldi.
İki ülke, sadece ekonomik olarak değil, diplomatik olarak da giderek daha fazla ortak zemin buluyor.
Temmuz ayında Çin'in otomobil devi BYD Türkiye'de milyar dolarlık bir fabrika kurmak için anlaşma imzaladı. Fabrika, ağırlıklı olarak Avrupa Birliği pazarı için yılda 150 bin araç üretecek.
BYD'nin Tayland'daki fabrikası
"Türk-Çin ilişkilerinde dönüm noktası"
Uzmanlar bu anlaşmanın Türkiye-Çin ilişkilerinde bir dönüm noktası olduğunu söylüyor. İstanbul Gedik Üniversitesi Asya Pasifik Bölümü Başkanı Sibel Karabel, anlaşmanın Türkiye'nin aleyhine olan ticaret dengesizliğini, ticaret açığını azaltma potansiyeline sahip olduğunu söyledi.
Karabel, ‘‘Öte yandan Çin için de önemli çünkü Türkiye'nin Avrupa Birliği ile gümrük birliğinde olması nedeniyle burada üretilen ürünler gümrük vergisinden muaf olacak" dedi.
Uzmanlar, planlanan fabrikanın Pekin için AB'nin Çin araçlarına yeni gümrük vergilerinden kaçınmanın bir yolu olduğunu, bunun aynı zamanda Türkiye'ye yatırım yapmaktan yıllarca kaçınan Pekin'in politikasında bir değişimin işareti olduğunu söylüyor.
Avrupa Politika Çalışmaları Merkezi'nde Çin uzmanı Ceren Ergenç ise
Çin’in Türkiye’de yatırım yapmama nedeninin, Türkiye'yi bölgede yüksek siyasi riskli bir ülke olarak algılaması olduğunu söyledi.
Ancak bu durum değişiyor ve Uygurlar Türkiye'nin kendilerine sırt çevirmesinden endişe ediyor. Ankara, Pekin'in Müslüman Uygur azınlığa yönelik baskılarını eleştiriyor ve birçok kişiye sığınma hakkı tanıyor.
"Uygurlar endişeli"
Gözlemciler Uygur muhaliflerin, Pekin'in Türkiye'deki milyar dolarlık yatırımının Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın son Çin ziyareti sırasında yapılan bir anlaşmanın parçası olabileceğinden de kaygılı.
Marmara Üniversitesi’nden Çağdaş Üngör, "Çin tarafının bu iade anlaşmasının onaylanması için baskı yaptığı, Türkiye'deki Uygurların, en azından bir kısmının, Çin'de yargılanmak üzere Çin'e iade edilmesini istedikleri gibi söylentiler var" dedi.
Diğerleri ise Çin'in bir NATO üyesi olan Türkiye'ye yönelmesinin nedeninin Pekin'in özellikle ABD ile artan küresel nüfuz rekabeti olabileceğini öne sürüyor.
Uzmanlar, Ankara ve Pekin'in, İsrail'in Hamas'a karşı yürüttüğü savaşa yönelik eleştiriler dahil giderek artan bir diplomatik ortak zemin bulduğu görüşünde.
Üngör, Çin’in Türkiye için batılı ülkelerden çok daha iyi bir ortak olduğu konular bulunduğuna değinerek, "Örneğin şu anda Gazze meselesini ele alırsak, Türkiye ve Çin, hiç uğraşmadan, bu konuda aynı fikirde; dış politikaları örtüşüyor ve diğer Batılı ülkelerin çoğundan çok farklı hale geliyor’’ dedi.
Ankara, Pekin'in geçen ay Filistinli liderleri ağırlamasını memnuniyetle karşıladı. İsrail'in Gazze’deki savaşı devam ederken, gözlemciler Ankara ile Pekin arasındaki ortak zeminin artacağı görüşünde.