Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), Gazze’de ekonominin toparlanmasının muhtemelen onlarca yıl sürebileceğini açıkladı.
BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı’nın Gazze’yle ilgili hazırladığı kapsamlı ekonomi raporu, 2007-2022 yılları arasındaki büyüme oranlarının devam etmesi halinde 2022'deki GSYİH seviyelerine bile geri dönmenin 2092 yılına kadar süreceğini ortaya koydu.
BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı, Gazze'deki yıkımın ekonomik etkisi ve ekonomik toparlanma beklentileriyle ilgili yayınladığı kapsamlı raporda, savaş öncesinde zaten çok zor durumda olan ekonominin, İsrail’in düzenlediği ve halen devam eden hava ve kara operasyonları yüzünden bölgede ekonomik gerilemeyi daha da hızlandırdığı kaydedildi.
Raporda, Hamas'ın iktidara gelmesinin ardından 2007 yılından bugüne kadar abluka altında olan Gazze’de, 2022 yılına kadar ortalama yüzde 0,4'lük bir büyüme oranının kaydedildiği, Gazze ekonomisinin 2023'ün ilk üç çeyreğinde yüzde 4,5 oranında daraldığının tahmin edildiği belirtildi.
"2092 yılında ancak 2022 yılındaki GSYİH oranlarına ulaşılır"
BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı raporuna göre, Gazze Şeridi’nde gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde 24 oranında daraldığı, 2023 yılında kişi başına düşen gelirdeyse yüzde 26,1’lık bir azalmanın yaşanacağının öngörüldüğü belirtilerek, "İsrail’in düzenlediği askeri harekatın hemen durması, yeniden yapılanma sürecinin ivedilikle başlaması ve yıllık yüzde 0,4'lük büyüme oranının korunması halinde, savaş öncesindeki ekonomik verilere dönülebilir. Ancak bu dönüşüm onlarca yıl sürebilir. Gazze’nin 2022'deki gayri safi yurtiçi hasılası (GSYİH) düzeyi seviyesindeki oranlarına yeniden ulaşmasının 2092 yılına kadar sürebileceğinin tahmin ediyoruz" denildi.
BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı raporunda, Gazze’de yıllık yüzde 10'luk ekonomik büyümenin öngörüldüğü iyimser senaryoda bile, abluka öncesi 2006 yılındaki kişi başına düşen milli gelir oranına ulaşmanın 2035 yılına kadar süreceği, Gazze'nin yıllık GSYİH'sının geçtiğimiz yıl 655 milyon dolar, yani yüzde 24 oranında azaldığının tahmin edildiği kaydedildi.
Raporda, Gazze'nin yaşanabilir bir ekonomiye kavuşabilmesi için savaşın derhal sona ermesi, yeniden inşanın ciddi bir şekilde ve gecikmeden başlaması gerektiği belirtilerek, "Uluslararası toplumun çok geç olmadan hemen harekete geçmesi gerekiyor" tavsiyesinde bulunuldu.
"Gazze ekonomisi yıllarca tekrar tekrar tahrip edildi"
Raporda, 2008, 2012, 2014, 2021, 2022, Mayıs 2023 ve Ekim 2023'te Gazze'de çok sayıda İsrail askeri operasyonu gerçekleştiği, bunun da Gazze’de çok sayıda insanın yerinden edilmesine, fiziksel altyapının, konutların, binaların, sermaye stokunun ve tarımsal ürünlerin de dahil olmak üzere tüm üretimin ve sonuçta ekonominin tekrar tekrar tahrip edilmesine neden olduğu vurgulandı.
Gazze’deki ekonomik değerler olan tarım arazilerinin, toplanan mahsullerin, hayvan barınaklarının, seraların, meyve ağaçlarını, depolama tesislerinin, teknelerin, balıkçılık ekipmanlarının, tarım işletmelerinin, sulama kanallarının, su pompalama sistemlerinin, elektrik ağlarının, internet ağlarının, fabrikaların, ofis binalarının, konutların, eğitim tesisleri ve sağlık merkezlerinin uzun yıllara yayılan bir dönemde yaşanan çatışmalarda defalarca tahrip edilerek ekonominin harap bir hale dönüştüğü belirtildi.
"Gazzeliler hep hapiste tutuldu"
Raporda, Ekim 2023'te başlayan İsrail'in son askeri operasyonu öncesinde, daha önceki askeri operasyonlardan kaynaklanan hasarın büyük bir kısmı onarılmamış halde olduğu belirtilerek, "Gazze halkı, dünyanın en yoğun nüfuslu alanlarından birinde, çatışma koşullarında adeta hapis tutuldu" denildi.
Raporda, Gazze’de, işgücünün neredeyse yarısına yakınının işsiz olduğu, nüfusun üçte ikisinin yoksulluk içinde yaşadığı belirtilerek, "Abluka öncesi ve sonrasındaki temel ekonomik göstergeler Gazze'nin geri kalmışlığını gösteriyor. 1994 yılında Filistin Ulusal Yönetimi kurulduğunda Gazze, Batı Şeria'yla hemen hemen aynı yaşam standartlarına sahipti. Gazze'nin kişi başına düşen GSYH'sinin Batı Şeria'ya oranı 1994'teki pariteden 2007'de yüzde 44'e düştü ve 2022'de yüzde 28'e indi. 2006-2022 döneminde Gazze'de kişi başına düşen GSYİH yüzde 27 oranında azalarak 2006'da bin 994 dolardan 2022'de bin 257 dolara geriledi. 15 yılı aşan bir süredir Gazze, kalkınma gündeminden büyük ölçüde çıkarıldı. Nüfusunun yüzde 80'inin uluslararası yardıma muhtaç olduğu bir insani felaket bölgesi haline getirildi" denildi.
"Gazze halkının yüzde 45’işsiz"
Raporda, iki milyondan fazla Filistinli'nin 365 kilometrekarelik bir alana hapsedildiği, dünyadaki en yoğun nüfuslu yerlerden biri olan Gazze Şeridi'nde koşulların zaten 7 Ekim öncesinden de çok kötü olduğu, Gazze’de, nüfusun yüzde 80’inin, uluslararası yardıma güvendiği, nüfusun üçte ikisi yoksulluk sınırının altında yaşadığı ve savaş öncesinde işsizlik oranın yüzde 45'lerde olduğu kaydedildi.
Raporda, Gazzelilerin temiz suya, elektriğe ve kanalizasyon sistemine yeterli erişimden yoksun olduğu belirtilerek, "Savaş öncesindeki sosyoekonomik koşulların eski haline getirilmesi onlarca yıl sürecek. Devam eden askeri operasyon, Gazze nüfusunun yüzde 85'ini yerinden etti. Ekonomik hareketler durma noktasına geldi, yoksulluk ve işsizlik derinleşti" denildi.
Raporda, nüfusunun yarısı çocuk olan Gazze’nin, yeterli gelir kaynaklarına, suya, sanitasyona, sağlığa ve eğitime erişimden yoksun insanlarla birlikte artık neredeyse yaşanmaz hale geldiği belirtilerek, "Gazze'nin 56 yıllık işgal ve 17 yıllık ablukadan kaynaklanan ekonomik kısıtlılıkları, şu anda faaliyet dışı olan Gazze Uluslararası Havalimanı'nın restore edilmesi, yeni bir limanın inşa edilmesi, Filistinliler'e yeni ulaşım yollarının açılması gibi önlemler yoluyla büyüme potansiyelini ortaya çıkarmak için kapsamlı bir anlayış ve gerçekçi stratejiler gerektiriyor. Hükümetin, altyapının yeniden inşasının finansmanına yardımcı olmak için 1990'lı yıllarda Akdeniz'de Gazze kıyısı açıklarında keşfedilen doğal gaz sahalarını geliştirmesi gerekiyor’’ tavsiyesinde bulunuldu.