ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, İran’la nükleer görüşmeler konusunda diplomasi arayışını sürdürdüklerini ve diplomasinin en iyi seçenekler arasında olduğunu kaydetti.
İran’ı 2015 yılında imzalanan Kapsamlı Ortak Eylem Planı (JCPOA) adlı nükleer anlaşmaya geri döndürme çabaları Avusturya’nın başkenti Viyana’da sürerken, eski Başkan Donald Trump döneminde anlaşmadan çekilen ABD’den yeni açıklamalar geldi.
Endonezya’yı ziyaret eden ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Washington’un alternatifler konusunda ortaklar ve müttefiklerle aktif temas içinde olduğunu belirtti.
İran ise Batılı ülkelerin 2015 nükleer anlaşmasına geri dönmesi için yapılan görüşmelerde ‘‘suçlama oyunu’’ oynadıklarını öne sürdü. Avrupalı diplomatlar hafta başında müzakerelerle ilgili yaptıkları açıklamada ilerleme sağlanmaması durumunda anlaşmanın kısa sürede içinin boşalacağı uyarısında bulundu.
İlgili Haberler İran'la Nükleer Görüşmelerde Olumsuz Sinyaller‘‘İran’ın önerileri zaman kaybettiriyor’’
Avrupalı diplomatlar son olarak İran’ın tutumu konusunda hayal kırıklıklarını dile getirdi ve İran’ın yeni taleplerinin büyük zaman kaybına neden olduğunu, zamanın tükenmekte olduğunu söyledi.
İngiltere, Fransa ve Almanya Tahran’a gerçekçi önerilerle görüşme masasına geri dönmesi çağrısı yaptı. Ülkenin yeni sertlik yanlısı hükümeti anlaşmanın diğer imzacıları tarafından kabul görmeyen öneriler sunmuş, bunun üzerine görüşmelere iki hafta önce ara verilmişti.
Üç Avrupa ülkesinden üst düzey diplomatlar Pazartesi akşamı tüm delegasyonların İran’a mantıklı davranma çağrısı yapmasına rağmen ilerleme sağlanmadığını belirtmişti.
İlgili Haberler ABD'den İran'a Yönelik Yeni Yaptırım HazırlıklarıAssociated Press haber ajansına konuşan Avrupalı diplomatlar ‘‘Müzakerelerin esas kısmına hala gelebilmiş değiliz. İran’ın JCPOA’e uymayan ya da sınırları dışına çıkan önerileriyle uğraşırken çok ciddi vakit kaybediyoruz’’ dedi.
Diplomatlar geçen yaz nükleer yayılmacılık kaygılarını giderirken yaptırımların kaldırılacağı kapsamlı ve adil bir anlaşmanın çerçevesine çok yaklaşıldığı için şu anki durumun hayal kırıklığına neden olduğunu belirtti.
İran’ın Atom Enerjisi Dairesi Başkanı Muhammed Eslami ise Birleşmiş Milletler’e bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun (IAEA) Karaj tesisine erişiminin kabul edilemez olduğunu söyledi.
İlgili Haberler ABD: ‘‘İran Konusunda Konuşmak İçin Erken’’Eslami, ‘‘Karaj verilen teminatların dışında kalıyor. Bu teminatlar ve Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması (NPT) çerçevesinde faaliyette bulunuyoruz ve bunun dışında bir şey kabul edemeyiz’’ diye konuştu.
''Kısıtlamalar İran'ın imajını bulanıklaştırıyor''
IAEA Başkanı Rafael Mariano Grossi ise AP haber ajansına verdiği röportajda kurumun denetçilerinin karşı karşıya kaldığı kısıtlamaların yalnızca dünyaya bulanık bir İran imajı vereceğini söyledi. Grossi İran’ın dünya ülkeleri arasında saygın bir konumda olmasının IAEA denetçilerinin faaliyetlerine izin vermekten başka yolu olmadığını kaydetti.
‘‘Birlikte çalışmalıyız’’ diyen Grossi, Onların bir ortağı olduğumuzu anlamaları için çalışacağım’’ dedi.
Grossi, ‘‘Uluslararası toplum IAEA aracılığıyla kaç santrifüj olduğunu ya da bunların kapasitesinin ne olduğunu net şekilde göremiyor. İmajınız çok bulanık. Bu yalnızca gerçek imajınızın bir yansımasını sunacaktır, o yüzden de IAEA'nın erişimi çok önemli’’ diye konuştu.
Grossi, İran’ın Karaj santrifüjüne sabotaj düzenleyenlerin IAEA kameralarını kullandığı şeklindeki iddiasını ise ‘‘saçma’’ olarak değerlendirdi.
IAEA Haziran ayında sabotaja uğradığı sanılan TESA Karaj santrifüj parçaları atölyesine yeniden kameralar yerleştirmeyi istiyor ancak bunun için kuruma erişim izni verilmiyordu.
2015 yılında imzalanan Kapsamlı Ortak Eylem Planı, İran’ın nükleer programını kısıtlarken karşılığında ABD, Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler’in İran yaptırımlarını hafifletmeyi içeriyordu. Batılı ülkeler İran’ın nükleer programını nükleer silah üretmek için kullanmasından endişe ediyor.
Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin Haziran ayındaki seçim zaferi İran’la nükleer görüşmelere beş ay ara verilmesine neden olmuştu.
İlgili Haberler Washington’da İran Gündemi Hız KazandıAnlaşmayı yeniden canlandırmak amacıyla Viyana'da yeniden başlayan görüşmeler, Tahran'ın yeni talepler sunmasının ardından durdurulmuştu. Batılı yetkililer İran’ın yeniden başlayan görüşmelerde daha önceki altı turda verdiği sözlerden geri adım attığını ve yeni taleplerde bulunduğunu belirtti.
Viyana’da yapılan dolaylı ABD-İran görüşmeleri 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmaya her iki tarafın da tam uyma sözü vermesini amaçlıyor.
İran, ABD ile doğrudan görüşmeyi kabul etmediği için anlaşmaya taraf diğer ülkeler Fransa, İngiltere, Almanya, Rusya ve Çin’in temsilcileri taraflar arasında arabuluculuk yapıyor.