Eski ABD Başkanı Donald Trump döneminde gerginleşen NATO-Amerika ilişkilerinde Biden döneminin ilk teması gerçekleşti. Savunma Bakanı Lloyd Austin, ilk kez NATO toplantısına katıldı. Toplantıda NATO ve transatlantik ilişkilerin düzenlenmesinin yanına, Afganistan'dan Amerikan askerlerinin çekilmesinden, ittifakın finansmanına, Rusya ve Türkiye'den Ortadoğu'ya, pek çok önemli dosya ele alınıyor.
Donald Trump'ın NATO'nun finansmanı, Afganistan ve Almanya'dan asker çekme kararı gibi NATO'nun dengelerini sarsan açıklamalarının ardından, Brüksel'deki NATO karargahına bağlanan 29 üye ülke Biden yönetiminin nasıl bir politika izleyeceğini merakla bekledi. Brüksel'de video konferans yöntemiyle düzenlenen toplantıdan önemli bir karar çıkması beklenmiyor. Taraflar önce, karşılıklı politika ve beklentileri dile getirecekler.
Lloyd Austin
Austin, Trump döneminde tek taraflı izlenen politikaların son bulmasını arzuladığını toplantı öncesinde yayınladığı Twitter mesajında açıkça dile getirdi: "Mevkidaşlarıma mesajım çok net olacak; birlikte danışmalı, birlikte karar vermeli ve birlikte hareket etmeliyiz. ABD'nin ekip anlayışıyla çalıştığında daha güçlü olduğuna inanıyorum" dedi.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de, toplantı öncesi, "Biden yönetimi ile yapılacak bu toplantı, yıl içinde yapılacak zirveye hazırlık niteliğinde olmalıdır" diyerek, büyük kararlardan önce, kaybolan güvenin yeniden tesis edilmesi için çalışacakları mesajını verdi.
Türkiye
Zirvede NATO müttefikleri ile Türkiye arasında artan gerilimlerin gündeme gelmesi bekleniyor. ABD ile yaşanan S-400 krizi ve Fransa'nın gündeme getirdiği Doğu Akdeniz ve Libya krizi konularında Biden yönetiminin NATO bünyesinde nasıl bir çizgi izleyeceği merakla bekleniyor.
PKK'nın 13 Türk'ü öldürdüğü Gara katliamının ardından Biden yönetimi tarafından yapılan açıklamaya, Pazartesi günü Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan sert yanıt vermiş, ABD'ye "bal gibi de terörü destekliyorsunuz" diye hitap etmişti. Ardından, ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken Türk Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile yaptığı telefon görüşmesinde "PKK teröristlerini" kınadıklarını açıklamıştı.
Zirveye katılan Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, NATO Savunma Bakanları Toplantısı öncesinde İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace ile telefonda görüştü.
Milli Savunma Bakanlığı’nın Twitter adresinden, Akar’ın toplantıya katılmasıyla ilgili kısa bir açıklama ve görseller paylaşıldı. Açıklamada, “Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, video konferans yöntemiyle gerçekleştirilen NATO Savunma Bakanları Toplantısına katılarak ülkemizin NATO’ya katkıları ve milli faaliyetlerimize ilişkin görüş ve önerilerimizi dile getirdi” denildi.
NATO toplantısında Türkiye bu konudaki eleştirilerini dile getirecek. Diğer taraftan, ABD ve Fransa S-400 ve Doğu Akdeniz politikaları nedeniyle Türkiye'ye yaptırım konusunu dile getirse de, NATO içinde, "Türkiye önemli bir müttefik ve NATO içinde kalmalıdır" diyen ülkelerin sayısı da yüksek.
Fransa, Doğu Akdeniz ve Libya konusunda Türkiye'ye karşı daha etkin bir politika izlemek için uzun süredir Biden yönetiminin göreve gelmesini bekliyordu.
Afganistan
Biden yönetimi ve NATO üyeleri arasında karar verilmesi gereken öncelikli konu Afganistan'dan asker çekme konusu olacak. Trump yönetiminin Taliban ile vardığı anlaşmaya göre, yabancı birliklerin 1 Mayıs'ta Afganistan'dan çekilmesi öngörülüyor. Stoltenberg, "Hiçbir müttefik zaten Afgansitan'da gereğinden fazla kalmak istemiyor" diyor ancak ayrılma koşullarının henüz oluşmadığına dikkat çekiyor. Stoltenberg, “Taliban artık uluslararası terörist gruplarla işbirliğini kesme konusundaki taahhütlerini yerine getirmeli" diye konuştu.
Stoltenberg Twitter üzerinden paylaştığı mesajında da, “Yeni ABD yönetimiyle ilk toplantımızda Savunma Bakanlarıyla verimli bir görüşme yaptık. Transatlantik ilişkilerde yeni bir sayfa açma ve NATO zirvesi için önemli ve ileriye dönük bir gündemi inşa etmeye yönelik bu eşsiz fırsatı değerlendirmeliyiz” diye yazdı.
Şimdi NATO'nun önünde iki seçenek var: Planlandığı gibi Afganistan'dan çekilmek ya da düşmanca bir ortamda Afganistan'daki misyona devam etmek. Taliban, NATO birlikleri çekilmezse, savaş ilan edeceğini açıklamıştı.
"Birlikte girdik, birlikte çıkacağız"
Ancak bu zirvede, Afganistan krizine ilişkin bir kararın çıkması beklenmiyor. Pentagon sözcüsü de, "Bu tür konularda kararı başkomutan verir" diyerek, Başkan Joe Biden'ı işaret etti. Eski Başkan Barack Obama döneminde başlatılan çekilme kararı, halen bölgede görev yapan 2 bin 500 Amerikan askerini kapsıyor. Afganistan’da Resolute Support/ Kararlı destek" misyonu çerçevesinde NATO üyesi ya da müttefiki 36 ülkeden 9 bin 600 asker görev yapıyor.
Stoltenberg, "Birlikte girdik, oradaki varlığımıza ilişkin ayarlamaları birlikte yapacağız ve zamanı geldiğinde birlikte ayrılacağız" diyerek, uzlaşma arzusunu dile getirdi.