Beyaz Saray, Pazartesi günü ABD Başkanı Joe Biden ve Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping arasında telekonferans yöntemiyle yapılacak görüşmeye ilişkin beklentilerini düşük tutuyor.
Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki, Washington yerel saatiyle akşam yapılacak görüşmede iki rakip ülke arasındaki rekabetin koşullarına odaklanılacağını söyledi. Ancak Psaki, görüşmenin farklılıkların giderilmesiyle sonuçlanma olasılığının düşük olduğunu kaydetti.
Psaki, Cuma günü yayınladığı açıklamasında, "İki ülke liderleri, rekabeti sorumlu bir biçimde idare etmenin ve çıkarlarımızın örtüştüğü durumlarda işbirliği yapmanın yollarını arayacak" dedi.
Beyaz Saray Sözcüsü, "Başkan Biden, görüşme sırasında ABD'nin niyetini ve önceliklerini açık bir şekilde ortaya koyacak ve Çin'le ilgili kaygılarımızı açık sözlülükle dile getirecek" ifadelerini kullandı.
İki ülke arasında yumuşama işaretleri var mı?
ABD, askeri ve ekonomik nüfuzunu dünya genelinde pekiştirmeye çalışan Çin'i stratejik bir rakip olarak kabul ediyor. Ancak Biden ve Xi görüşmesi öncesinde hem ABD hem de Çin tarafının söyleminin yumuşadığı gözleniyor.
ABD ve Çin arasındaki bir başka olumlu gelişmeyse iklim konusunda görüldü. Dünyada en çok karbondioksit emisyonuna yol açan iki ülke olan ABD ve Çin, İskoçya'nın Glasgow kentinde düzenlenen COP26 iklim zirvesinde beklenmedik bir açıklama yaparak emisyonları azaltmak için işbirliği yapacaklarını, iklim kriziyle mücadele amacıyla düzenli olarak görüşmeler gerçekleştireceklerini bildirdi.
İlgili Haberler ABD ile Çin Arasında Sürpriz İklim AnlaşmasıDüşünce kuruluşu Hudson Enstitüsü'nün Asya-Pasifik uzmanlarından Patrick Cronin, VOA'e, "Xi Jinping ve Başkan Biden, mümkün olduğu durumlarda işbirliği yapabilecekleri, gerekli olduğu durumlardaysa rekabet edebilecekleri ortak bir istikrar zemini bulmak istiyor. Olimpiyatlar sonrasına kadar karşılıklı söylemlerin daha olumlu olacağını düşünüyorum" dedi.
Ancak Çin'in Hong Kong ve Uygurlar'ın yaşadığı Şincan bölgesindeki kötü insan hakları siciline ilişkin farklılıkların giderileceği olasılığı düşük. Ticaret, denizlerde seyir özgürlüğü, Çin'in Güney Çin Denizi ve Tayvan Boğazı'nda askeri varlığını arttırması da iki ülke arasında çözüme kavuşması mümkün görünmeyen meseleler.
Düşünce kuruluşu Wilson Center bünyesindeki Kissinger Çin ve ABD Enstitüsü Direktörü Robert Daly, Amerika’nın Sesi’ne (VOA) yaptığı açıklamada, "Başkan Biden'ın hala 'Tek Çin' politikasına sadık olduğunu, Çin'in de ABD'nin bu politikayı ayaklar altına aldığını söylemesini bekleyebiliriz" şeklinde konuştu.
Daly, sözlerine, "İki lider de hedeflerini değiştirmedi. İkisinin de bir formül arayışı içinde olduğu görülüyor. Birbirlerini, attıkları adımların kabul edilir olduğuna ikna etme arayışı da var ama bunun gerçekleşme olasılığı düşük" şeklinde devam etti.
İki lider APEC zirvesindeydi
Biden ve Xi, bugünkü görüşme öncesinde Cuma günü sanal ortamda düzenlenen Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) zirvesine katıldı. Xi, zirvede, Asya-Pasifik bölgesindeki gerginliklerin bir ‘soğuk savaşa’ dönüşmesine izin verilmemesi gerektiği uyarısında bulundu.
Xi, APEC zirvesindeki konuşmasında, "İleriye bakmalı, ileriye doğru hareket etmeli ve ayrımcılık ve dışlayıcılıktan kaçınmalıyız. İdeolojik çizgiler çekme ya da jeopolitik temelli küçük gruplar oluşturma girişimleri başarısız olmaya mahkumdur" dedi. Xi, bu sözleriyle, ABD'nin Asya-Pasifik bölgesindeki ortaklıklarını güçlendirme çabalarını ima etti. Buna ABD'nin Hindistan, Japonya ve Avustralya'yla oluşturduğu Dörtlü Grup (Quad) da dahil.
Biden, Xi ve APEC'e üye ülkeler sanal zirveyi, Corona virüsü pandemisine, ekonomik iyileşmeye ve iklim değişikliğinin etkilerini azaltmaya ilişkin bir dizi taahhüt üzerinde anlaşarak sonlandırdı.
Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern'in başkanlık yaptığı zirve sonrasında liderler bir bildirge yayınladı. Bildirge, Covid-19 pandemisiyle mücadeleye yönelik adımları da içeriyor.
Zirveyi düzenleyenlere göre bildirge, "Ekonomik iyileşme sürecini hızlandırma, sürdürülebilir ve kapsayıcı büyümeyi yakalama, iklim değişikliğiyle mücadelede ileri seviye adımlar atma, ekonomik potansiyelini henüz kullanmamış grupları güçlendirme, bölgedeki mikro, küçük ve orta ölçekli girişimleri destekleme ve dijital uçurumu giderme" gibi alanlardaki taahhütleri içeriyor.