Hamas liderlerinden Salih Aruri’nin Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta öldürülmesi, İsrail’in Gazze’ye harekatının ardından Hamas’ın geleceğinin tartışıldığı bir döneme rastladı. Türkiye’den 2015 yılında ayrılan Aruri, Beyrut’ta Hizbullah’ın kalesi olarak bilinen Dahiye bölgesinde yaşıyordu.
İsrail Aruri’yi Beyrut’ta suikastla hedef aldığını ne yalanladı ne de doğruladı. ABD Savunma Bakanlığı’ndan ismini vermeyen bir yetkili ise, Aruri’nin hedef alındığı saldırıdan İsrail ordusunun sorumlu olduğunu söyledi.
Güvenlik kaynaklarının İsrail’in insansız hava aracıyla Beyrut’ta hedef aldığını söylediği Salih Aruri, Ağustos ayında yaptığı bir açıklamada “şehit olmayı beklediğini” söylemiş, İsrail işgali altındaki Batı Şeria’daki Filistinliler’e çatışmaların artmasının ardından silahlanmaları çağrısında bulunmuştu.
7 Ekim’deki saldırısının ardından Hamas’ı yok etmeyi hedeflediğini söyleyen İsrail, uzun süredir Aruri’yi ölümcül saldırılardan sorumlu tutuyordu.
Hamaslı bir yetkiliye göre Aruri aynı zamanda Gazze’deki savaşın sonucuna ve rehinelerin serbest bırakılmasına yönelik müzakerelerin merkezinde de yer alıyordu.
Hamas’ın Gazze’deki liderlerinden daha az etkili olsa da Batı Şeria’daki faaliyetlerini önceleri Suriye, Türkiye, Katar ve son dönemde de Lübnan’dan yürüten Aruri örgüt içinde önemli bir oyuncu olarak görülüyordu.
Hizbullah ve İran’la ilişkilerde kilit rol
Örgütün Lübnan’daki üst düzey yetkilisi olarak Aruri, Hamas’ın Lübnanlı Şii grup Hizbullah’la ve onun aracılığıyla her iki gruba destek veren İran’la ilişkilerini sağlamlaştırmasında kilit rol üstlenmişti.
Aruri’nin Lübnan’da Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’ın yanısıra İranlı yetkililerle de görüştüğü biliniyor.
Aruri, Hamas içinde birbirine rakip Filistinli gruplar arasında uzlaşının önde gelen destekçilerinden birisi olarak tanımlanıyordu.
Aruri’nin, merkezi Batı Şeria’nın Ramallah kentinde bulunan Filistin Yönetimi’nin lideri Mahmud Abbas’ın partisi El Fetih’le iyi ilişkileri bulunuyordu.
İsrail ile çatışma konusunda sertlik yanlısı bir tutumda olan Aruri, Hamas’ın askeir kanadı olan İzzeddin El Kassam Tugayları’nın kurulmasına yardımcı olmuştu.
İlgili Haberler Batı Şeria operasyonlarını yöneten üst düzey Hamas yetkilisi Salih Aruri Beyrut'taki patlamada öldü“Kapsamlı direnişten başka seçenek yok” demişti
İsrail, Aruri’nin 2014’te Batı Şeria’da üç İsrailli gencin kaçırılması ve öldürülmesi olayından sorumlu olduğunu iddia ediyor. Bu olayın ardından İsrail’in Gazze’ye karşı başlattığı yedi hafta süren saldırılarda iki binden fazla Filistinli hayatını kaybetmişti.
Aruri, İsrail’in Batı Şeria işgalinin devam etmesi ve Yahudi yerleşimlerin genişlemesiyle Filistin’in devlet olma olasılığının daha uzak bir ihtimal haline geldiği gerekçesiyle “kapsamlı direniş dışında bir seçeneğin kalmadığını” söylemişti.
Hamas’ın Gazze’deki liderleri Yahya Sinvar, Muhammed Deif ve Mervan Issa’nın saklanması sebebiyle, Aruri son savaşla ilgili müzakerelerde rol oynamış ve Aralık ayındaki bir açıklamasında kapsamlı ateşkes olana kadar başka rehinenin serbest kalmayacağını söylemişti.
Hamas’ın Katar’daki lideri İsmail Haniye yönetimindeki politburo üyesi olarak Aruri, 2011’de cezaevinden çıktıktan sonra İsrail ile yürütülen mahkum takası pazarlığında Hamas’ın müzakerecilerinden biriydi.
Hamas’a kuruluş aşamasında katılmıştı
Batı Şeria’nın Ramallah kenti yakınlarında 1966’da doğan Aruri, Hamas’a 1987’de yani Filistinliler’in İsrail’e karşı Birinci İntifada’yı başlattığı dönemde katıldı.
Aruri, El Fetih liderliğinin bir Filistin devletinin kurulmasına yönelik müzakere karşılığında silahlı mücadeleyi terk ederek İsrail ile Oslo anlaşmalarını kabul etmesinden bir yıl önce 1992’de cezaevine girdi.
Hamas ise bu yaklaşımı reddetti ve Aruri 2007’de serbest kalır kalmaz silahlı mücadeleye döndü, ancak 2010 yılına kadar kaldığı cezaevine yeniden girdi.
Bir dönem Türkiye’de yaşamıştı
Suriye’de üç yıl kalan Aruri, İsrail’in Ankara’ya yönelik baskısıyla 2015 yılında terk edene kadar Türkiye’de de yaşadı.
2015’ten bu yana Katar ve son olarak da Lübnan’da bulunan Aruri Salı günkü saldırıda öldürülene kadar Beyrut’ta Hizbullah’ın güçlü olduğu Dahiyeh bölgesinde yaşıyordu. ABD Kongresi üyelerinin Ekim ayı sonunda ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’a gönderdiği ayrıntılı bir mektupta, Salih El Aruri’ye de yer verilmiş; “Hamas'ın iki numaralı ismi Salih Aruri, Hamas'ın saldırılarını alenen övdü ve kuruluşundan bu yana Hamas'ın İstanbul'daki operasyonlarının başında yer aldı” ifadeleri kullanılmıştı.
Türkiye’nin Hamas’a desteğine karşı ABD Kongresi’nden Blinken’a mektup (voaturkce.com)
Üst düzey Hamas yetkilisinin Beyrut’ta öldürülmesi, İsrail ve Hamas arasındaki savaşın Gazze sınırları dışına yayılmakta olduğunun bir göstergesi olarak yorumlandı.
Bazı bilgiler Reuters’ın konuya ilişkin bir haberinden alınmıştır.