Anayasa Mahkemesi'nden yargı bağımsızlığıyla ilgili tarihi bir karar geldi ve AYM, Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun yapısını değiştiren düzenlemeye 'kısmi iptal' kararı vererek Adalet Bakanı'nın bazı yetkilerini iptal etti
ANKARA —
Türkiye’de yargı ile yürütme arasında erkler ayrılığı ilkesi tartışması yaratan ve Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun yapısını değiştiren yasal düzenlemeye Anayasa Mahkemesi’nden “kısmi iptal” kararı geldi. Anayasa Mahkemesi, HSYK Genel Kurulu’ndan alınarak Adalet Bakanı’na yetki verilmesini Anayasa aykırı buldu.
Anayasa Mahkemesi, “Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) özerk kalmalı” mesajı verdi. 12 Eylül 2010'daki halk oylamasıyla özerkleştirilen HSYK’da, Adalet Bakanı konrolüne olanak sağlayan 6524 sayılı yasa hakkında kısmı iptal kararına imza attı. Yasadaki 15 ayrı maddeki hükümleri iptal etti. Şimdi 3 ay içerisinde Anayasa Mahkemesi kararı uyarınca HSYK ile ilgili yeni bir yasal düzenlemenin yürürlüğe girmesi gerekiyor.
Geçtiğimiz Aralık’ta yolsuzluk ve rüşvet soruşturmalarıyla birlikte AKP Hükümeti’nin ilk adımı, savcı yetkilerini kısıtlama girişimi olmuştu. Hükümetin “adli kolluk yönetmeliği”'nde değişiklik girişimine karşı 26 Aralık'ta HSYK'dan 'Anayasa'ya aykırı adım' açıklaması gelmişti. Bunun üzerine HSYK, hükümet’in sert eleştirilerinde hedefe dönüştü ve ocak’ta akp grubu imzasıyla HSYK Genel Kurulu’ndaki yetkileri Adalet bakanı'nda toplamayı amaçlayan yasa teklifi meclis'e sunulmuştu. Teklif, iktidar ile muhalefet arasından kan dökülmesi dahi neden olmuş, ancak Başbakan Erdoğan'ın talimatıyla TBMM’deki AKP çoğunluğuyla 14 Şubat'ta kabul edilmişti. Gözler veto beklentisiyle Çankaya Köşkü'ne çevrilmişti ki Cumhurbaşkanı Gül, 26 Şubat'ta söz konusu yasayı onaylamıştı. Ancak Gül, ilk kez “Bu yasayı Anayasa Mahkemesi değerlendirmeli” diye yazılı bir açıklama yapmıştı.
Anayasa Mahkemesi ise, CHP’nin 28 Şubat’taki başvurusu üzerine yasayı bugün esastan inceledi. HSYK Genel Kurulu yerine Adalet Bakanı’na verilmiş yetkileri, Anayasa’daki yargı bağımsızlığı ilkesi çerçevesinde Anayasa’ya aykırı buldu ve iptal etti. Bu çerçevede, HSYK Teftiş Kurulu Başkanı ve başkan yardımcılarını, Adalet Bakanı’nın atamasıyla ilgili hükmün iptaline karar verildi. Teftiş Kurulu’nun, HSYK Genel Kurulu yerine Adalet Bakanı’nın vereceği görevleri yerine getirmek zorunluluğu da iptal edildi.
Adalet Bakanı'na, HSYK üyeleri hakkında hangi dairede nasıl görev yapacaklarıyla ilgili karar verme yetkisi tanıyan hüküm de iptal edildi. Bu hükmün yürürlüğü de durduruldu.
HSYK’daki daire başkanları seçimiyle ilgili madde de Anayasa’ya aykırı bulundu.
HSYK Genel Sekreteri seçiminde, her kurul üyesince sadece bir adaya oy verilebileceği şeklindeki hüküm de iptal edildi.
Yasadaki Türkiye Adalet Akademisi’yle ilgili düzenlemeler ise iptal edilmedi.
Ancak Anayasa Mahkemesi’nce bugün kısmen iptal edilmiş olan yasayla AKP Hükümeti, HSYK’da arzu ettiği değişiklikleri hayata geçirdi. Cumhurbaşkanı Gül’ün yasayı onaylamasıyla HSYK’daki 270 personelden 42’si başka yerlere tayin edildi. Adalet Bakanı Bekir Bozdağ'ın kararıyla HSYK Genel Sekreter Yardımcılığı görevindeki mevcut 4 isim gitti, 5 yeni isim getirildi. Teftiş Kurulu başkan yardımcılığındaki 2 isim de değiştirildi.
Bozdağ: Yaptığımız uygulamalar geçerlidir
Adalet Bakanı ve HSYK Başkanı Bozdağ, Anayasa Mahkemesi'nin HSYK kararını detaylı bir açıklama ile değerlendirdi. Adalet Bakanı'na verilmiş tüm ek yetkilerin iptal edilmesiyle ilgili şunları söyledi:
"Yaptığımız düzenleme, Anayasa'ya uygundur. İptal kararı bu yöndeki kanaatimi değiştirmemiştir. Ancak elbetteki iptal kararına uyacağız. Anayasa Mahkemesi kararları geriye yürümez. Bugüne kadar yapılmış değişikliklerin geriye dönük ihyası mümkün değildir yapılmış uygulamalar geçerlidir. Mahkemenin iptal kararına elbette uyacağız. Adalet Akademi ile ilgili yapılan incelemeleri mahkeme iptal etmedi. Mahkeme HSYK ile ilgili düzenlemelerle ilgili bir kısmını iptal etti diğerleri yürürlüktedir. Kanun yürürlüğü girdiği tarihten bugüne kadar yapılan değişikliklerin eski haline girmesi söz konusu değildir. Anayasa Mahkemesi kararları geriye yürümez. O uygulamalar geçerlidir ve geçerliliğini devam ettirecektir. HSYK'da bir kilitlenme olmayacaktır. Çünkü toplantı yeter sayısını 12 olarak belirlemiştik. Ama Genel Kurulu seçeceği zamanlar sıkıntılar olabilir. Çoğunluğu elinde bulunduran grup gelmeyebilir. Uzlaşma olmadığı zaman işin yürümesini sağladığımız bir düzenleme."
CHP: HSYK'ya yeni atananlar istifa etmeli
CHP ise, Adalet Bakanı Bozdağ'ın yaklaşımına tepki gösterdi. CHP Genel Başkan Yardımcısı Sezgin Tanrıkulu, HSYK'ya bu yasayla atanmış isimleri istifaya davet etti. CHP Grup Başkanvekili Akif Hamzaçebi, yasayla mevcut tabloda AKP'nin istediğini elde ettiğini belirterek, en azından TBMM'de sürekli dile getirdikleri üzere bu yasanın Anayasa'ya aykırılığının Anayasa Mahkemesi'nce tescillendiğini söyledi.
Anayasa Mahkemesi, “Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) özerk kalmalı” mesajı verdi. 12 Eylül 2010'daki halk oylamasıyla özerkleştirilen HSYK’da, Adalet Bakanı konrolüne olanak sağlayan 6524 sayılı yasa hakkında kısmı iptal kararına imza attı. Yasadaki 15 ayrı maddeki hükümleri iptal etti. Şimdi 3 ay içerisinde Anayasa Mahkemesi kararı uyarınca HSYK ile ilgili yeni bir yasal düzenlemenin yürürlüğe girmesi gerekiyor.
Geçtiğimiz Aralık’ta yolsuzluk ve rüşvet soruşturmalarıyla birlikte AKP Hükümeti’nin ilk adımı, savcı yetkilerini kısıtlama girişimi olmuştu. Hükümetin “adli kolluk yönetmeliği”'nde değişiklik girişimine karşı 26 Aralık'ta HSYK'dan 'Anayasa'ya aykırı adım' açıklaması gelmişti. Bunun üzerine HSYK, hükümet’in sert eleştirilerinde hedefe dönüştü ve ocak’ta akp grubu imzasıyla HSYK Genel Kurulu’ndaki yetkileri Adalet bakanı'nda toplamayı amaçlayan yasa teklifi meclis'e sunulmuştu. Teklif, iktidar ile muhalefet arasından kan dökülmesi dahi neden olmuş, ancak Başbakan Erdoğan'ın talimatıyla TBMM’deki AKP çoğunluğuyla 14 Şubat'ta kabul edilmişti. Gözler veto beklentisiyle Çankaya Köşkü'ne çevrilmişti ki Cumhurbaşkanı Gül, 26 Şubat'ta söz konusu yasayı onaylamıştı. Ancak Gül, ilk kez “Bu yasayı Anayasa Mahkemesi değerlendirmeli” diye yazılı bir açıklama yapmıştı.
Anayasa Mahkemesi ise, CHP’nin 28 Şubat’taki başvurusu üzerine yasayı bugün esastan inceledi. HSYK Genel Kurulu yerine Adalet Bakanı’na verilmiş yetkileri, Anayasa’daki yargı bağımsızlığı ilkesi çerçevesinde Anayasa’ya aykırı buldu ve iptal etti. Bu çerçevede, HSYK Teftiş Kurulu Başkanı ve başkan yardımcılarını, Adalet Bakanı’nın atamasıyla ilgili hükmün iptaline karar verildi. Teftiş Kurulu’nun, HSYK Genel Kurulu yerine Adalet Bakanı’nın vereceği görevleri yerine getirmek zorunluluğu da iptal edildi.
Adalet Bakanı'na, HSYK üyeleri hakkında hangi dairede nasıl görev yapacaklarıyla ilgili karar verme yetkisi tanıyan hüküm de iptal edildi. Bu hükmün yürürlüğü de durduruldu.
HSYK’daki daire başkanları seçimiyle ilgili madde de Anayasa’ya aykırı bulundu.
HSYK Genel Sekreteri seçiminde, her kurul üyesince sadece bir adaya oy verilebileceği şeklindeki hüküm de iptal edildi.
Yasadaki Türkiye Adalet Akademisi’yle ilgili düzenlemeler ise iptal edilmedi.
Ancak Anayasa Mahkemesi’nce bugün kısmen iptal edilmiş olan yasayla AKP Hükümeti, HSYK’da arzu ettiği değişiklikleri hayata geçirdi. Cumhurbaşkanı Gül’ün yasayı onaylamasıyla HSYK’daki 270 personelden 42’si başka yerlere tayin edildi. Adalet Bakanı Bekir Bozdağ'ın kararıyla HSYK Genel Sekreter Yardımcılığı görevindeki mevcut 4 isim gitti, 5 yeni isim getirildi. Teftiş Kurulu başkan yardımcılığındaki 2 isim de değiştirildi.
Bozdağ: Yaptığımız uygulamalar geçerlidir
Adalet Bakanı ve HSYK Başkanı Bozdağ, Anayasa Mahkemesi'nin HSYK kararını detaylı bir açıklama ile değerlendirdi. Adalet Bakanı'na verilmiş tüm ek yetkilerin iptal edilmesiyle ilgili şunları söyledi:
"Yaptığımız düzenleme, Anayasa'ya uygundur. İptal kararı bu yöndeki kanaatimi değiştirmemiştir. Ancak elbetteki iptal kararına uyacağız. Anayasa Mahkemesi kararları geriye yürümez. Bugüne kadar yapılmış değişikliklerin geriye dönük ihyası mümkün değildir yapılmış uygulamalar geçerlidir. Mahkemenin iptal kararına elbette uyacağız. Adalet Akademi ile ilgili yapılan incelemeleri mahkeme iptal etmedi. Mahkeme HSYK ile ilgili düzenlemelerle ilgili bir kısmını iptal etti diğerleri yürürlüktedir. Kanun yürürlüğü girdiği tarihten bugüne kadar yapılan değişikliklerin eski haline girmesi söz konusu değildir. Anayasa Mahkemesi kararları geriye yürümez. O uygulamalar geçerlidir ve geçerliliğini devam ettirecektir. HSYK'da bir kilitlenme olmayacaktır. Çünkü toplantı yeter sayısını 12 olarak belirlemiştik. Ama Genel Kurulu seçeceği zamanlar sıkıntılar olabilir. Çoğunluğu elinde bulunduran grup gelmeyebilir. Uzlaşma olmadığı zaman işin yürümesini sağladığımız bir düzenleme."
CHP: HSYK'ya yeni atananlar istifa etmeli
CHP ise, Adalet Bakanı Bozdağ'ın yaklaşımına tepki gösterdi. CHP Genel Başkan Yardımcısı Sezgin Tanrıkulu, HSYK'ya bu yasayla atanmış isimleri istifaya davet etti. CHP Grup Başkanvekili Akif Hamzaçebi, yasayla mevcut tabloda AKP'nin istediğini elde ettiğini belirterek, en azından TBMM'de sürekli dile getirdikleri üzere bu yasanın Anayasa'ya aykırılığının Anayasa Mahkemesi'nce tescillendiğini söyledi.