BP (British Petroleum), yaklaşık beş yıl önce kendisini bir petrol şirketinden düşük karbonlu enerjiye odaklanan bir işletmeye dönüştürmek için iddialı bir girişim başlattı.
İngiliz şirket şimdi rakipleriyle boy ölçüşecek bir büyüme hikayesiyle büyük bir petrol ve gaz oyuncusu olarak köklerine dönmeye, hisse fiyatını canlandırmaya ve yatırımcıların gelecekteki karlarına ilişkin endişelerini gidermeye çalışıyor.
Rakipleri Shell ve Norveç'in devlet kontrolündeki şirketi Equinor da 2020’lerin başlarında belirlenen enerji dönüşüm planlarını azaltıyor.
Bu yön değişikliği iki önemli gelişmeyi yansıtıyor: Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin yarattığı enerji şoku ve artan maliyetler, tedarik zinciri sorunları ve teknik sorunlar nedeniyle başta açık deniz rüzgâr enerjisi olmak üzere birçok yenilenebilir enerji projesinin kârlılığındaki düşüş.
BP CEO'su Murray Auchincloss, performansı iyileştirme ve getirileri arttırma çabasının bir parçası olarak, ABD Körfez bölgesi ve Ortadoğu’dakiler dahil yeni petrol ve gaz geliştirme projelerine milyarlarca dolar yatırmayı planlıyor.
BP ayrıca düşük karbon operasyonlarını yavaşlatarak erken aşamadaki 18 potansiyel hidrojen projesini durdurdu ve rüzgar ile güneş enerjisi operasyonlarını satmayı planladığını duyurdu. Şirket kaynaklarının Reuters'e verdiği bilgiye göre, yakın zamanda Londra'daki hidrojen ekibini yarıdan fazla azaltarak 40 personele düşürdü. BP sözcüsü işten çıkarmalar hakkında yorum yapmaktan kaçındı.
Shell CEO'su Wael Sawan, performansını ve getirilerini iyileştirmek ve ABD'li büyük rakipleri Exxon Mobil ve Chevron ile aralarındaki değerleme farkını kapatmak için acımasız bir yaklaşım benimseme sözü verdi.
Şirket, yüzen açık deniz rüzgarı ve hidrojen projelerini de içeren düşük karbonlu operasyonlarını küçülttü, Avrupa ve Çin enerji piyasalarından çekildi, rafinerilerini sattı ve 2030 karbon azaltma hedefini zayıflattı.
Şirkete yakın kaynakların Reuters'a verdiği bilgiye göre Shell, 2020 yılında satın aldığı ve karbon emisyonlarını dengelemek için kullanılan tarım projeleri geliştirme konusunda uzmanlaşmış bir Avustralya şirketi olan Select Carbon için de alıcı arıyor. Shell sözcüsü konu hakkında yorum yapmayı reddetti.
Kalifiye personel eksikliği mi?
Bazı BP çalışanları, şirketin kendisini bir petrol ve gaz devi olarak yeniden kurmak için gerekli deneyim ve becerilere sahip yeterli personeli elinde tutup tutmadığını sorguluyor.
BP’nin dört çalışana göre, CEO Auchincloss, Ekim ayı başlarında internet üzerinden düzenlenen bir toplantıda gemiyi tersine çevirmek için planlarından bazılarını detaylandırırken çalışanlar ona sorular yöneltti. Auchincloss, selefi Bernard Looney'nin yenilenebilir üretim varlıkları oluşturma, emisyonları azaltma, petrol ve gaz üretim hedeflerini yavaş yavaş düşürme stratejisini tersine çevirerek BP'nin yeni petrol ve gaz üretimi geliştireceğini ve geliştirebileceğini söyledi.
Reuters ile yapılan görüşmelerde bazı çalışanlar, BP'nin 2020'den bu yana üretim bölümünün yüzlerce çalışanını işten çıkarmasının ardından petrol ve gaz üretimindeki büyümeyi hızlandırmak için yeterli mühendise sahip olduğundan şüphe duyduklarını söyledi.
2022'den bu yana Avrupa'nın ana doğal gaz tedarikçisi olan Equinor ise daha gelişmiş açık deniz rüzgar projelerine odaklanmak için birkaç erken aşama projeyi durdurmayı da içeren düşük karbonlu enerji üretim işini gözden geçirme çalışması başlattı.
Piyasa gerçeklerine uyum sağladığını belirten şirket, “Amaç rekabetçiliği güçlendirmek ve mevcut düşüş döngüsünün ardından sektör toparlandığında etkin bir şekilde rekabet edebilmek” açıklamasını yaptı.
Ancak şirketler düşük karbonlu enerji yatırımlarından tamamen vazgeçmiş değil. Yöneticiler daha ziyade, hızlı bir şekilde kâr getirebileceğinden emin oldukları biyoyakıt gibi alanlara odaklandıklarını söyledi.
Shell, BP ve Equinor, halihazırda devam eden bazı açık deniz rüzgar projelerini geliştirmeye devam ediyor ve getirilerin rekabetçi olması halinde daha fazla yatırım yapabileceklerini söylüyorlar. Ayrıca çoğunlukla rafinaj operasyonlarının karbon ayak izini azaltmak için kullanmak üzere hidrojen projeleri geliştiriyorlar.
BP CEO’su Auchincloss, 29 Ekim'de Reuters'e verdiği demeçte, “Geçiş dönemindeki büyüme işlerimizde bulduğumuz şey, zaman içinde maddi sermaye kullanacaksak, tarihi işlerimizden elde ettiğimizle aynı düzeyde getiri beklememiz gerektiğidir” demişti.
Fransız TotalEnergies ise sürekli düşük karbon yatırımı yaparak Shell ile BP'nin yenilenebilir enerji kapasitesini güçlü bir şekilde geride bırakan bir şirket haline gelmişti.
Dengeleme çabası
Şirketlerin enerji dönüşüm planlarındaki yavaşlama, iklim değişikliğinin yıkıcı etkilerinden kaçınmak için gerekli olan küresel ısınmanın yüzyılın sonuna kadar 1,5 derece ile sınırlandırılmasına yönelik Birleşmiş Milletler destekli hedefin dünya tarafından kaçırılacağına dair uyarılarla aynı zamana denk geliyor.
Accela Research analisti Rohan Bowater, bunun şirketlerin emisyon azaltma hedeflerini muhtemelen kaçıracakları ya da revize etmek zorunda kalacakları anlamına geldiğini söyledi.
Sektör yöneticileri, petrol ve gaza daha fazla harcama yaparak kısa vadeli getirileri artırmaya odaklanırken, fosil yakıt tüketiminin görünümü giderek daha belirsiz hale geliyor.
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), geçen ay yaptığı açıklamada, elektrikli araç satışları artarken küresel petrol talebinin de on yılın sonunda zirve yapmasını beklediğini açıklamıştı.
Yatırımcılar, Avrupalı petrol devlerinin kârlarını sürdürebilmeleri konusunda şüpheci olmaya devam ediyor. Avrupalı enerji şirketlerinin hisseleri ABD'li rakiplerinin altında performans gösterdi.
Bowater, “Geçiş planlarının tutması için şirketlerin yönetim için doğru teşviklere, hissedarlardan net bir yetkiye ve değer göstermeye odaklanmaya ihtiyacı var. Örneğin BP, düşük karbon yatırımları ile hissedar beklentilerini dengelemekte zorlanarak arada kalmış durumda” dedi.