Savaşların ve ekonomik krizlerin gölgesinde 2024’e giren dünyada rekor bir seçim yılı yaşanacak. Yıl sonuna kadar dünya çapında en az 4,1 milyar insan sandık başına çağrılacak. Bu rakam dünya nüfusunun neredeyse yarısını temsil ediyor.
Avrupa Birliği’nde de ulusal seçimlerin yanısıra, 6-9 Haziran 2024 günleri arasında AB’ye üye 27 ülkede yapılacak Avrupa Parlamentosu seçimlerinde 400 milyondan fazla seçmen sandığa davet edildi.
Avrupa Parlamentosu'nu önümüzdeki beş yıl boyunca yenileyecek olan ve merakla beklenen bu seçime ek olarak, Avrupa’da bu yıl başkanlık, yasama ve yerel olmak üzere pek çok seçim yapılması da planlanıyor.
Her biri ayrı özel öneme sahip olacak bu ulusal seçimler, Avrupa’nın geleceği açısından da büyük önem taşıyor. Avrupa’da, 6’sı AB üyesi ülkeler olmak üzere, en az 12 devlet ve hükümet başkanı, bu yıl sandıkta sınav verecek.
Finlandiya
Finlandiya'da 28 Ocak Pazar günü yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılacak. Anayasa’nın cumhurbaşkanının görev süresini iki dönemle sınırladığı ülkede, 2012'den bu yana görevden bulunan cumhurbaşkanı Sauli Niinistö’nün yerine gelecek isim belirlenecek. Anketlerde iki Avrupalı aday yarışta önde giderken, eski Başbakan Alexander Stubb (merkez sağ, EPP) çevreci Pekka Haavisto'nun (Yeşiller/ALE) önünde favori olarak görünüyor. İkinci tur 11 Şubat Pazar günü yapılacak.
İrlanda
Finlandiya’nın ardından, İrlanda'da, 8 Mart Dünya Kadın Hakları Günü’nde, büyük önem verilen “kadının anayasadaki yerinin yeniden tanımlanması için” referanduma gidilecek.
Portekiz
Seçim maratonunu 10 Mart’ta Portekiz izleyecek. Başlangıçta Ekim 2026 için planlanan yasama seçimleri, 2015’ten bu yana ülkeyi yöneten sosyalist Başbakan Antonio Costa'nın Kasım 2023'teki istifasının ardından 10 Mart Pazar günü yapılmak üzere erkene çekildi.
Costa hükümetinin, lityum arama ve hidrojen üretimi imtiyazlarının verilmesiyle bağlantılı olarak yolsuzluk soruşturmasında yer alması, hükümetin düşmesine ve erken seçim ilanına yol açtı.
Anketlerde Sosyalist Parti (S&D) ile Sosyal Demokrat Parti (EPP) başa baş durumdayken, aşırı sağcı Chega (ID) ülkedeki üçüncü siyasi güç oldu.
Ukrayna ve Rusya da seçime gidiyor
Bir sonraki seçim, Rusya’da 17 Mart’ta yapılacak. Sürpriz beklenmeyen seçimlerde, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ciddi bir rakibi olmaksızın, 2000, 2004, 2012 ve 2018'de olduğu gibi 15 Mart Cuma gününden 17 Mart Pazar gününe kadar yapılacak seçimlerde ilk turda seçilmesi öngörülüyor. İkinci turun gerektiği takdirde 7 Nisan Pazar günü yapılması planlanıyor. Sandıklara 110 milyona yakın seçmen katılacak.
Rusya ile 2 yıldır çatışan Ukrayna’nın da 2024’te sandığa gitmesi ve seçmenin 5 yıl için yeni liderini seçmesi bekleniyor. Şubat 2022'de başlayan ve hala devam eden Rusya'nın ülkeyi işgali, seçimlerin sorunsuz ilerlemesine gölge düşürdü. Geçen yılın sonunda Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Kasım ayında şüphelerin yersiz olduğunu belirterek, seçimlerin ilk turunun, Rusya’dan birkaç hafta sonra, 31 Mart’ta yapılması talimatını verdi.
Popülist dalga Slovakya’yla sürecek mi?
Slovakya halkı, popülist lider Robert Fico’nun Başbakan seçildiği Eylül 2023 seçimlerinin ardından bu sefer başkanlık seçimi için sandığa gidecek. Seçmen, 23 Mart ve 6 Nisan’da yapılacak iki aşamalı cumhurbaşkanlığı seçimlerinde, popülist çizgiye devam edip etmeyeceğine karar verecek.
Mevcut Avrupa yanlısı, İlerici Slovakya partisi mensubu Cumhurbaşkanı Zuzana Caputova, bir daha aday olmayacağını açıkladı. Seçimlerde, Slovak Parlamentosu başkanı ve Başbakan Robert Fico (SMER-SD) liderliğindeki hükümet koalisyonuna ait bir oluşum olan Hlas-SD'nin lideri Peter Pellegrini’nin adı favori olarak ön plana çıkıyor.
Eylül 2023'teki yasama seçimlerinden bu yana Fico, AB karşıtı ve Rusya yanlısı muhalefetini arttırıyor ve Slovakya'nın Ukrayna'ya yaptığı askeri yardıma çoktan son vermiş durumda. Müttefiki Peter Pellegrini'nin başkanlık seçimlerinde kazanacağı zafer, bu koalisyonu AB yönetiminin kaygılarını arttırmaya yetecek kadar güç verecek.
Malta
Malta’da Nisan ayı içerisinde, 2019’dan bu yana görevde olan Cumhurbaşkanı George Vella'nın yerine yeni cumhurbaşkanı seçilecek. Ancak Malta Anayasası cumhurbaşkanının “Temsilciler Meclisi üyeleri tarafından dolaylı oyla seçilmesini” öngördüğünden seçmenler sandık başına çağrılmayacak.
Litvanya
Avrupa’nın bir başka seçimi de Rusya ile Ukrayna savaşının ön plana çıkardığı sınır ülkelerinden Litvanya’da yapılacak. Seçimler 12-26 Mayıs’ta iki turlu düzenlenecek. Ülkede, 5 yıl daha bu görevi sürdürme arzusunda olan mevcut Cumhurbaşkanı Gitanas Nauseda, seçimlerin favorisi olarak görülüyor.
İlgili Haberler Dünya için kritik seçim yılı 2024Belçika’da 3 seçim bir arada
Avrupa ülkeleri 6-9 Haziran tarihlerinde Avrupa Parlamentosu seçimlerine giderken, AB’nin evsahibi ülkesi ve Dönem Başkanı Belçika’da, 9 Haziran’da yerel ve yasama seçimleri birarada yapacak. Yasama seçimleri, 2020'de kurulan Alexander De Croo hükümetinin düşmesine yol açabilir. Bu hükümet, Sosyalist Parti'den (S&D), Hıristiyan Demokratlar (PPE) liberal veya çevrecilere kadar, parlamentoda temsil edilen 7 partinin oluşturduğu "Vivaldi" adlı bir hükümet koalisyonuna dayanıyor.
Ancak AB’nin pek çok ülkesinde olduğu gibi Belçika’da da oy desteği yükselen milliyetçi partiler N-VA (Yeni Flaman İttifakı, CRE) ve Vlaams Belang (Flaman Çıkarları, ID) tarafından yapılacak bir atılım, Belçika siyasetinde kartları yeniden dağıtabilir.
AB üyesi 27 ülkede 400 milyon seçmen oy kullanacak
Tüm dünyada en büyük “uluslar üstü seçim” olarak değerlendirilen Avrupa Parlamentosu seçimleri Haziran ayında yapılıyor. AB’li seçmenler, önümüzdeki beş yıl boyunca yasama görevini üstlenecek 720 AP milletvekilini üyesini seçmek üzere 6 Haziran Perşembe gününden 9 Haziran Pazar gününe kadar 27 üye ülkede sandık başına gidecek.
Seçim kuralları ülkeden ülkeye değişirken, her ülkenin kendi gündemi ve öncelikleri de farklılık gösteriyor. Seçimlerde gözlenen en büyük sonuç, aşırı sağ ve popülist partilerin AP’de kazanacağı sandalye sayısı olacak.
Hırvatistan
Büyük Avrupa seçimlerinin ardından Temmuz ve Eylül ayları arasında Hırvatistan’da yasama seçimleri yapılacak. Seçimlerin sonucu, Euro ve Schengen bölgesindeki Hırvat parlamentosunda güç dengesini değiştirebilir, yeni bir hükümeti ve başbakanı gündeme getirebilir.
Yasama seçimlerinin ardından Hırvatlar, 2024'ün sonunda cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turu için bir kez daha sandık başına çağrılacak. Olası bir ikinci tur Ocak 2025'te yapılacak. Cumhurbaşkanı olarak 2020'den bu yana görevde olan Zoran Milanoviç, yeniden favori aday.
Avusturya
Avrupa’nın son iki seçimi Eylül ayında Avusturya’da, Kasım ayında da Romanya’da yapılacak. Avusturya, 23 Ekim'de mevcut yasama meclisinin görev süresi bitmeden seçime gidecek. Karl Nehammer, Avusturya Halk Partisi (ÖVP, EPP) ve Yeşiller (Die Grünen, Verts/ALE) arasında kurulan ve 2021 yılından bu yana görevde olan koalisyonun başındaki isim. Ancak koalisyon partileri değil, Avusturya Liberal Partisi (FPÖ, ID) ve Avusturya Sosyal Demokrat Partisi (SPÖ, S&D) anketlerde favori görünüyor. Avusturya’da hem parlamento çoğunluğunun, hem de hükümetin değişmesi olasılığı yüksek.
Romanya
Avrupa’nın son seçimi, tüm gözlerin ABD’de yapılacak seçimlere çevrildiği bir ayda Kasım ayında, Romanya’da yapılacak. Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis, 2014'ten bu yana görevde olduğu ve 2019'da yeniden seçildiği için; Anayasa’da iki dönemle sınırlı tutulan göreve yeniden aday olamayacak. Kasım ya da Aralık ayında yapılması beklenen seçimlerde, parlamentonun iki meclisinin tamamının yenilenmesi bekleniyor.