Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), çoğunluğu Suriye'nin kuzeyinde, yerel Kürt güçlerin kontrolundaki El Hol mülteci kampında kalan Fransız cihatçıların ailelerinin, ülkelerine geri gönderilmesine izin vermediği için, Fransa devletini yargıladı.
AİHM Büyük Dairesi, 6 Mayıs 2019 ve 7 Ekim 2020'de, iki cihatçı eşinin ailesi tarafından mahkemeye yapılan başvuruları değerlendirerek karara bağladı.
AİHM, Fransa’nın Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) "kimsenin vatandaşı olduğu devletin topraklarına girme hakkından yoksun bırakılamayacağını" öngören 4. protokolünün 3/2 maddesini ihlal ettiğine hükmetti.
AİHM ayrıca Fransa devletini, başvuran iki aileye masraf ve giderler için 18 bin ve 13 bin 200 Euro olmak üzere toplam 31 bin 200 Euro tazminat ödemeye mahkum etti.
Fransa devleti ve diğer AB üyesi ülkeler bundan böyle, cihatçı ailelerinin ülkelerine geri dönmelerine engel olabilmek için bunun "haklı gerekçelerini" açıklamak zorunda kalacak.
İlgili Haberler Suriye'de Yeni Nesil IŞİD Savaşçıları EğitiliyorÜlkelerine geri dönmek isteyen Fransız cihatçıların aileleri ise bağımsız bir organa ya da bir mahkemeye başvurarak karara itiraz edebilecekler.
"İnsanlık dışı ve aşağılayıcı muamele"
Fransız yetkililerden kızları ve torunlarının ülkelerine geri getirilmeleri talepleri kabul görmeyen ve kimliklerinin gizli kalmasını isteyen "H.F. ve M.F." ile "J.D. ve A.D." aileleri, iç hukukta yargı yolu tükenince, AİHM'e başvurmuştu.
Aileler, çocuklarının ve torunlarının Suriye'nin kuzeyindeki kamplarda "insanlık dışı ve aşağılayıcı muameleye" maruz kaldığını öne sürerek, derhal ülkelerine getirilmelerini istemişti.
İlgili Haberler ‘‘Suriye’nin Kuzeydoğusunda Yüzlerce Çocuk Hapiste’’AİHM'in en yüksek karar mercii AİHM Büyük Dairesi, karar gerekçesinde "Fransız hükümetinin, başvuranların taleplerini keyfiliğe karşı uygun güvencelerle çevreleyerek mümkün olan en kısa sürede yeniden incelemeye almakla yükümlü olduğu; bu bağlamda iade talebinin reddinin, yargı kararı olmaksızın, bağımsız bir organ tarafından bireysel incelemeye tabi tutulması gerektiği" ifadelerine yer verdi.
AİHM'den önce BM Çocuk Hakları Komitesi de geçen Şubat ayında, "Suriye'de gözaltına alınan Fransız çocuklarının ülkelerine geri gelmesini kabul etmeyen" Paris yönetimini kınamıştı.
Ancak, üçe karşı on dört oyla alınan AİHM kararı, Suriye'deki kamplarda tutulan kadın ve çocuklar için "genel geri dönüş hakkını" garanti etmiyor.
Karar Avrupa Konseyi ülkelerini de bağlıyor
Öncelikli olarak Fransa'yı hedef alan bu karar, vatandaşları Suriye'de tutuklu bulunan diğer Avrupa Konseyi üyesi ülkeleri de bağlıyor.
Kararın okunması sırasında Fransa'nın yanısıra Danimarka, İsveç, İngiltere, Norveç, Hollanda ve İspanya temsilcileri de mahkemede hazır bulundu. Almanya ve Belçika başta olmak üzere, Avrupa'nın başka ülkeleri, cihatçı eşlerinin çoğunu çocuklarıyla birlikte geri aldı.
İlgili Haberler AİHM Zorla Sınır Dışı Edilen Suriyeli'yi Haklı BulduSuriye'de IŞİD'in yenilmesinden sonra yabancı savaşçıların önemli bir bölümü Kürt yerel güçlerinin yönetimindeki El Hol kampına gönderilmişti.
Belçika, Almanya gibi bazı ülkeler kendi vatandaşları olan cihatçıların eş ve çocuklarını geri getirmeyi kabul ederen, Fransa Dışişleri Bakanlığı, bu tür geri dönüşleri reddetmişti.
Suriye'nin Kuzeyindeki El Hol kampında halen 100 kadın ve 250 Fransız vatandaşı çocuk bulunuyor.
Fransız hükümeti 5 Temmuz'da büyük bir operasyon gerçekleştirerek, Suriye'de yaşamını yitiren cihatçıların eşi 16 kadın ve 35 çocuğu, kamptan otobüsle ve ardından uçakla Fransa'ya geri getirdi. Ancak dava konusu iki kadın ve onların çocukları bu operasyonun bir parçası olmadı.
Geri dönecek olan ailelerin listesinin "neye göre yapıldığının" kimse tarafından bilinmediğine dikkat çeken Büyük Daire, "Yeni geri dönüş operasyonlarının ne zaman planlanacağını da kimsenin bilmediğine" vurgu yaptı.
Dışişleri Bakanlığı: "Kararı kaydettik"
Büyük Daire'nin bu konuda "gereken şeffaflığı göstermemekle" suçladığı Fransa Dışişleri Bakanlığı, bir açıklama yaparak, "AİHM kararını kaydettiklerini; Fransa'nın şartlar her elverdiğinde, cihatçıların ailelerinin ülkelerine geri gönderilmesine hazır olduğunu" söyledi.
Hükümet Sözcüsü Olivier Véran, "Bu konuda ilerlemek için AİHM'in kararını beklemedik. Halen Suriye'nin kuzeydoğusunda bulunan Fransız vatandaşlarının incelenmesi ve ülkelerine geri gönderilmesine ilişkin kuralları zaten değiştirdik. Her dosya, her insani durum dikkatli ve titiz bir incelemeye tabidir" dedi.
"Keyfi karar AİHM’den döndü"
Bu durumda olan pek çok kadının avukatlığını yapan Avukat Marie Dosé, "Bu karar Fransa'nın keyfi davranışlarının sonunun geldiği anlamını taşıyor. Hükümet, Fransız vatandaşlarının kendi topraklarına dönüşünü yasaklayamaz. Bu kararlar keyfiydi ve AİHM'den döndü. Şimdi hükümet bu geri dönüş taleplerini yeniden incelemek zorunda" dedi.
Avukat Dose, yıllardır bu kadın ve çocukların kamplarda yaşadığı drama dikkat çekerek, yetkilileri Suriye'nin kuzeydoğusundaki kamplarda sağlık ve güvenlik durumu kötüleştiği için gecikmemeye çağırıyor.
"İnsan hakları ülkesine tokat"
AİHM’in kararı Fransa basınında da yankı buldu. Le Monde gazetesi haberi, "Bu, şimdiye kadar cihatçı aileleri tek tek vaka bazında ve kendi takdirine bağlı olarak, şeffaflık olmadan değerlendiren Fransız devleti için bir başarısızlık" şeklinde verdi.
Le Figaro da "Tokat. Hukukun üstünlüğü ve İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi'nin ülkesi Fransa, AİHM Büyük Dairesi tarafından "keyfi" prosedürleri nedeniyle yargılandı" ifadelerini kullandı.