İran'ın sertlik yanlısı eski Cumhurbaşkanı Mahmut Ahmedinejat cumhurbaşkanlığı seçimine yeniden aday olmak için kaydını yaptırdı. Böylelikle Cumhurbaşkanı olduğu dönemde İran'ın nükleer programını hızla ilerletmesini sağlayarak Batılı ülkelere meydan okuyan popülist lider Ahmedinejat'ın yeniden İran Cumhurbaşkanı olmasının önü açılmış oldu.
İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney
Ahmedinejat, 2017 yılında da cumhurbaşkanlığına adaylığını koyma girişiminde bulunmuş, ülkenin dini lideri Ayetullah Ali Hamaney'in adaylığının İran'da "kutuplaştırıcı etki" yaratarak "ülke için zararlı" olacağı şeklindeki uyarısını gözardı etmişti.
Ancak bu seçimlerde Hamaney'in 64 yaşındaki Tahran eski Belediye Başkanı ve eski İran Cumhurbaşkanı Ahmedinejat'ın ılımlı Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin koltuğuna aday olması girişimini doğrudan hedef almadığı gözleniyor. 18 Haziran'da yapılacak seçimlere Ahmedinejat ve diğer adayların katılımı konusunda Hamaney'in başkanlığını yaptığı Devrim Muhafızları Konseyi karar verecek.
Ahmedinejat'ın, İran'ın ABD'yle gerginlikler yaşadığı sırada nükleer anlaşmayı yeniden canlandırmak için dünya güçleriyle müzakereler yürüttüğü bir dönemde cumhurbaşkanlığı yarışına girmesi, İran kamuoyunun Corona pandemisi ve ağır ekonomik yaptırımlar nedeniyle ilgi göstermediği cumhurbaşkanlığı seçimine yeni bir boyut kazandırabilir.
Destekçileri eşliğinde İçişleri Bakanlığı'na gelerek adaylık kaydını yaptıran Ahmedinejat, gazetecilerin sorularını yanıtlamadan önce eliyle zafer işareti yaptı.
"Bugün milyonlarca insanın seçimlere katılmamı talep etmesi üzerine burada bulunuyorum" diyen Ahmedinejat, "ülkenin durumu ve ülke yönetiminde devrim yapma gerekliliği" nedeniyle seçimlerde aday olma kararı aldığını söyledi.
Mahmut Ahmedinejat 2005-2013 yılları arasında dört yıllık süreden oluşan iki dönem İran Cumhurbaşkanı olarak görev yapmıştı. İran yasaları uyarınca dört yıllık aradan sonra yeniden cumhurbaşkanı adayı olma hakkı kazanan Ahmedinejat, sertlik yanlısı İranlılar arasında bile kutuplaştırıcı bir isim olmaya devam ediyor. Ahmedinejat'ın 2009 yılında tartışmalı olarak yeniden seçilmesi İran'da "Yeşil Hareket" olarak bilinen dev protesto eylemlerine yol açmış, binlerce kişi gözaltına alınmış, çok sayıda gösterici öldürülmüştü.
Eski İran Cumhurbaşkanı, ülke dışında Yahudi Soykırımı'nı inkar etmesi, İran’da eşcinsel birey olmadığı ve istediği takdirde nükleer silah elde edebileceği iddialarıyla alay konusu haline gelmişti.
Ancak Ahmedinejat, İran'daki yoksul kesim arasında popülist icraatları nedeniyle sevilen bir lider olmuştu. Görevden ayrılmasından bu yana sosyal medyadaki varlığıyla adını duyuran ve dünya liderlerine hitaben kaleme aldığı mektuplarla gündeme gelen Ahmedinejat, rüşvet suçlamaları nedeniyle kendi iki başbakanının hapis cezasına çarptırılmasına rağmen İran'da işbaşında olan hükümeti yolsuzluk iddialarıyla eleştirdi.
İran'ın dini lideri Hamaney ise 2017 yılının aksine bu sefer Ahmedinejat'ı seçim kampanyasından uzak durması için uyarmadı, hatta sessiz kalacağının sinyalini verdi.
Hamaney, İranlı üniversite öğrencilerine hitaben video konferans aracılığıyla yaptığı konuşmada "Geçmiş seçimlerde aday olmak isteyenler bana gelip 'Razı mısınız?' diye sormuşlardı. Bu yıl hiçbir şey söylemeyeceğim" dedi.
İran'da cumhurbaşkanlığı seçimleri için adaylık kaydı yaptırma süreci Salı günü başladı. Kayıtlar Cumartesi günü kapanacak.
Cumhurbaşkanlığı yarışında aday olan bir diğer isim de Ahmedinejat döneminde Petrol Bakanı olarak görev yapan ve Devrim Muhafızları generallerinden Rüstem Kasımi oldu. İranlı sertlik yanlıları, ülkenin karşı karşıya olduğu sorunlar nedeniyle cumhurbaşkanının eski bir askeri komutan olması gerektiği önerisinde bulunmuştu. İran'da 1979 İslam Devrimi'nden bu yana askeri bir komutan cumhurbaşkanlığı görevine gelmedi.
Gazetecilere yaptığı açıklamada "Halkın büyük bölümü yoksulluk sınırının altına indi. Bence 'başarabiliriz' ya da 'başarmalıyız' gibi sloganlar geçmişte kaldı" şeklinde konuşan Kasımi, "Geçmişte edinilen deneyimler sayesinde halk, hayatında bir tekne kullanmamış insanlara ülkenin dümenini teslim etmeyecektir" dedi.
İran'daki cumhurbaşkanı adayları geniş bir siyasi yelpazeye yayılıyor. Sertlik yanlıları İran'ın nükleer programını genişletme ve diğer ülkelerle yüzleşme taraftarı bir tavır sergilerken ılımlılar mevcut düzeni korumaya, reformcularsa teokratik yapıyı içeriden değiştirmeye öncelik veriyor.
Radikal değişiklik isteyenlerin seçime girmesi 12 üyeden oluşan ve başkanlığını Hamaney'in yaptığı Devrim Muhafızları Konseyi tarafından engelleniyor. Cumhurbaşkanlığı yarışına girecek aday listesine Devrim Muhafızları Konseyi karar veriyor.
İran Dışişleri Bakanı Cevat Zarif
Reform yanlıları arasında henüz net bir aday ortaya çıkmış değil. Kimileri Dışişleri Bakanı Cevat Zarif'in adını öne çıkarıyor. Ancak Devrim Muhafızları Konseyi'ni ve sivil hükümetin gücünün sınırlarını eleştirdiği ses kaydının sızdırılması, Zarif'i zor durumda bırakmıştı.
Zarif, Çarşamba günü Instagram üzerinden yaptığı paylaşımda cumhurbaşkanlığına aday olabileceği yönündeki iddialara son noktayı koydu.
Zarif, paylaşımında, "Zor ve gergin bir durumda hem ülke içinde hem de dışında eksikliklerimi düşünüp hesapladım. Vicdanen seçimlere katılmamın ülkenin erdem ve çıkarıyla uyuşmadığı sonucuna vardım" ifadelerini kullandı.