Türkiye, Afganistan’daki çatışmaları sonlandırmayı hedefleyen görüşmelerin Katar ve Birleşmiş Milletler’le birlikte 24 Nisan-4 Mayıs tarihleri arasında İstanbul’da yapılacağını açıkladı. Açıklamada, görüşmelerde Taleban'dan da temsilcilerin olacağı belirtildi ancak daha sonra Taleban sözcüsünden, "yabancı güçler çekilmeden herhangi bir konferansa katılmayacağız" açıklaması geldi.
Türk Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre, 24 Nisan-4 Mayıs arasında İstanbul’da “Afganistan İslam Cumhuriyeti ve Taleban temsilcileri arasında yüksek düzeyli ve kapsayıcı nitelikte” görüşmelere olanak tanıyacak bir konferans düzenlenecek.
Bu açıklamadan saatler sonraysa Taleban sözcüsü Muhammed Naeem, Twitter’dan yaptığı açıklamada tüm yabancı güçler Afganistan’dan çekilmeden Taleban’ın Afganistan konusunda yapılacak herhangi bir konferansa katılmayacağını bildirdi.
Naeem, uluslararası kamuoyuna yönelik daha önceki açıklamasında da “16 Nisan’da Türkiye’deki görüşmelere katılamayız” diyerek, bunun Türkiye’ye iletildiğini açıklamıştı. “Bu müzakerelerde yer almaya ilişkin karar alma görüşmelerimiz devam ediyor” diyen Naeem, Taleban’ın farklı tarihlendirme durumunda müzakere masasına katılım göstereceği mesajını vermişti.
Bu açıklamalar sonrasında Türkiye ile Katar Taleban tarafıyla temaslarını devam ettirdiği ve sonuçta 10 günlük müzakere maratonu için takvim belirlendiği haberi geldi. Ancak Naeem'in son açıklaması, Taleban'ın katılımı konusunu tekrar belirsizliğe sürükledi.
Türkiye, Katar ve Birleşmiş Milletler’in (BM) birlikte düzenleyeceği konferansla geçen yıl Doha’da ABD’nin de katılımıyla sağlanan ateşkes süreciyle ilgili ileriye dönük adımlar atılması amaçlanıyor.
Bu arada diplomatik kaynaklar, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun, dün ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’la görüşmesinde ağırlıklı olarak Afganistan’daki tarafları bir araya getirmeyi ele aldığı bilgisini paylaştı. Blinken’in, Türkiye’nin Afganistan’daki barış süreci bakımından üstlendiği role ABD’nin verdiği önemi ifade ettiği aktarıldı.
Dışişleri Bakanlığı’ndan bugün akşam yapılan açıklamadaysa, “Afganistan Barış Süreci İstanbul Konferansı’nın temel amacı, adil ve kalıcı bir siyasi çözüm bulunmasına yönelik olarak Doha’da devam eden Afganlararası müzakerelere hız kazandırmak ve tamamlayıcı bir işlev görmektir. Konferans, Afganistan’ın geleceğine ilişkin ortak bir görüşü yansıtacak kurucu ilkelerin belirlenmesi, siyasi çözüm için yol haritası oluşturulması ve çatışmalara son verilmesi hususlarında müzakereci taraflara yardım sağlamak amaçlarına odaklanacaktır” denildi.
Konferans dolayısıyla Türkiye, Katar ve BM’nin “eş düzenleyiciler” olarak “egemen, bağımsız ve birleşik bir Afganistan’a destek olunması gerektiği görüşünü paylaştığı” da belirtildi. Yine Türkiye, Katar ve BM’nin, İstanbul’da yapılacak konferansı “tüm tarafların kapsamlı barış, istikrar ve refaha ulaşma yolunda Afganistan halkına verilen desteği yeniden vurgulamaları bağlamında önemli bir fırsat oluşturmasını” beklediği kaydedildi.
BM sözcüsü: "Taleban'a davet gönderildi, katılmalarını umuyoruz"
Bu arada Birleşmiş Milletler Sözcüsü Stephane Dujarric, günlük basın brifinginde, İstanbul'da düzenlenmesi planlanan Afganistan barış görüşmelerine ilişkin bilgi verdi.
Sözcü Dujarric, Taleban'ın görüşmelere katılıp-katılmayacağına ilişkin bir soruya Taleban adına konuşamayacağını, örgüte davetiye gönderildiğini ve örgütün görüşmelere katılmasını umduklarını söyledi. Dujarric, Taleban yönetici kadrosu içinde görüşmelere katılma konusunda halen görüş alışverişinin sürdüğünü kaydetti.
Basın brifinginde Dujarric'e görüşmelerin eşdüzenleyicileri Türkiye, Katar ve BM tarafından yapılan açıklamada egemen, bağımsız ve birleşik bir Afganistan hedeflendiği, bu doğrultuda BM'nin ifade özgürlüğünün hakim olduğu, kadınlara eşit hakların verildiği demokratik bir Afganistan oluşturma taahhüdüne hala bağlı olup-olmadığı soruldu. Sözcü Dujarric, bu soruya, BM'nin Afgan halkına ve elde edilen kazanımların kaybedilmemesine bağlı olduğunu vurgulayarak yanıt verdi. "İnsanların temel demokratik ilkelere ve arzularını yansıtan bir hükümete sahip olma hakkı olduğuna her zaman inanıyoruz" diyen Dujarric, bunun özellikle Afganistan'daki kadınlar açısından önemli olduğunun altını çizdi.
BM Sözcüsü Stephane Dujarric
BM Sözcüsü, görüşmelere BM'yi kimin temsil edeceğiyle ilgili soruyaysa modern teknoloji sayesinde BM Genel Sekreteri'nin görüşmeleri başlatmasını beklediklerini, ancak ayrıntıların halen belirlenme aşamasında olduğunu söyledi. Dujarric, katılımcıların bazılarının İstanbul'da bizzat bulunacağını, bazılarınınsa görüşmelere sanal yöntemlerle katılacağını kaydetti.
Katar'ın başkenti Doha'da yürütülen yüz yüze görüşmelerde ABD ve Taleban arasında ilerleme kaydedildiği, ancak aynı durumun Afgan hükümetiyle Taleban arasında sağlanamadığını belirten bir gazeteci de Doha görüşmelerinin çıkmaza girip-girmediğine ilişkin bir soru yöneltti. Dujarric, hiç kimsenin görüşmelerde çıkmaza girildiği yönünde bir görüş içinde olmadığını, görüşmelerin Afganistan'daki tarafların ileriye yönelik adım atmasına yardımcı olan uluslararası toplumun iradesinin bir yansıması olduğunu belirtti.
Diplomatik kaynaklara göre İstanbul'daki görüşmelere Avustralya, Azerbaycan, Kanada, Çin, Fransa, Almanya, Hindistan, Endonezya, İran, İtalya, Kazakistan, Japonya, Kırgızistan, Norveç, İngiltere, ABD, Özbekistan, Pakistan, Tacikistan, Türkmenistan, BM Yüksek Temsilcisi, NATO Genel Sekreteri ve İslam İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreteri davet edildi.