ABD’de Ekim ayında tüketici fiyatları beklenenden fazla arttı. Akaryakıt ve gıda fiyatları 1990’dan bu yana en büyük artışını yaşadı. Bu durum tedarik zincirinde aksaklıklar sürerken enflasyonun gelecek yıl da yüksek seyredebileceği kaygısına neden oluyor.
Çalışma Bakanlığı’na göre Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) geçen ay yüzde 0,9 arttı. Eylül ayında ise TÜFE’deki artış yüzde 0,4’tü. Ekim’e kadar son 12 ayda TÜFE yüzde 6,2 hızla yükseldi. Bu da 1990’dan bu yana en hızlı yıllık artışa işaret ediyor. Eylül ayında ise TÜFE artış hızı yüzde 5,4’tü.
Dalgalı gıda ve enerji bileşenleri çıkartıldığında TÜFE Eylül ayındaki yüzde 0,2’lik artışının ardından yüzde 0,6 yükseldi. Enerji ve gıda fiyatlarının hariç tutulduğu çekirdek TÜFE yıllık bazda yüzde 4,6 arttı. Bu da 1991 yılının Ağustos ayıdan bu yana en büyük artışa işaret ediyor. Geçen iki ayda çekirdek TÜFE artışı yüzde 4,0 ile sabitti.
Enflasyon kaygısı
Corona virüsü vakalarında Delta varyantı nedeniyle yazın görülen artış sonucu yaşanan ekonomik durgunluktan çıkılması ve tedarik zincirindeki aksaklıkların devam etmesi enflasyonun yeniden artmasına neden oluyor.
Dünya genelinde hükümetlerin sağladığı trilyonlarca dolarlık pandemi yardımları, mal talebini arttırdı ve tedarik zincirlerini zora soktu.
Yaklaşık iki yıldır devam eden pandemi, çalışma piyasasını baltaladı ve küresel düzeyde işçi açığına neden oldu. Bu da hammadde üretiminin azalmasına, malların üreticiden tüketiciye taşınmasında aksaklıklara neden oldu. Hükümet Salı günü yaptığı açıklamada üretici fiyatlarının Ekim ayında güçlü bir şekilde arttığını ve ilkbahardan beri sabit hale gelen aylık Üretici Fiyat Endeksi'deki yavaşlama eğilimini tersine çevirdiğini bildirdi.
ABD Merkez Bankası (FED) her ne kadar geçen hafta enflasyondaki artışın geçici olduğu görüşünü yinelese de ekonomistler konuya daha şüpheci yaklaşıyor. Aynı zamanda şirketler işçi açığı yaşarken maaşlar da hızla artıyor.
Kuzey Carolina’nın Charlotte kentindeki Wells Fargo bankasının kıdemli ekonomist Sam Bullard, "Tedarik kesintileri ve hizmetlerin toparlanması, beklenenden daha yüksek enflasyonun FED'in inandığından daha uzun süre devam edebileceği konusunda önemli endişeye neden oluyor" dedi.
Bullard, tedarik zincirindeki aksaklıkların enflasyonun kısa dönemde toparlanmasını zorlaştırmaya devam edeceğini söyledi.
FED bu ay ülke ekonomisine tahvil alımları ile enjekte ettiği para miktarını azaltacağını açıklamıştı. ABD Merkez Bankası’nın esnek yüzde 2 hedefi için tercih ettiği enflasyon ölçüsü Eylül ayında yıllık yüzde 3,6 arttı.
Petrol fiyatlarında artış
İyileşen küresel ekonomi petrol fiyatlarının da artmasına neden oluyor. Bu yıl brent ham petrol fiyatı yüzde 60 arttı. ABD Enerji Bilgi Dairesi akaryakıt fiyatlarında 2021 ve 2022 için geçen ay yaptığı tahminin az da olsa artacağını öngördü. Akaryakıt fiyatları şu an son yedi yılın en yüksek seviyesinde.
İşsizlik yardımı başvuruları azaldı
İşçi sıkıntısı nedeniyle şirketler çalışanlarına dört elle sarılıyor. Çarşamba günü yayınlanan başka bir raporda, Çalışma Bakanlığı, eyalet işsizlik yardımlarına ilk kez başvuranların sayısının 6 Kasım'da sona eren hafta mevsim etkilerinden arındırılmış rakamlarla 4 bin düşüşle 267 bine indiğini bildirdi.
Bu, Corona virüsü salgınının başlangıcında işyerlerinin zorunlu olarak kapılarını kapattıkları 2020 yılının Mart ayı ortasından bu yana görülen en düşük rakam. Son altı haftadır art arda düşen işsizlik yardımı başvuruları pandemi öncesi seviyesine çok yaklaştı.
Hükümet geçen Cuma günü yaptığı açıklamada Ekim ayında ekonomiye 531 bin yeni istihdam alanının eklendiğini bildirmişti. İstihdam piyasası pandemi öncesindeki döneminden 3 milyon eksikle devam ediyor. Bu durum Ağustos ayından bu yana açılan 10,4 milyon iş pozisyonunun doldurulmasını zorlaştırıyor.
Citigroup ekonomistlerinden Veronica Clark, Corona virüsü aşı zorunluluğunun bazı işten çıkartmalara neden olabileceğini ancak bu kişilerin işsizlik yardımı almaya elverişli kabul edilmeyebileceklerini söyledi. Clark, bu durumda işsizlik yardımına ilk kez başvuranların sayısının Covid-19 salgını öncesinin bile altına düşmesinin mümkün olduğunu gösterdiğini kaydetti.
Beyaz Saray’ın aşı zorunluluğu düzenlemesine göre 100 ve daha fazla çalışanı olan şirketler 4 Ocak’a kadar tüm çalışanlarını aşılamak zorunda.