Halk oylamasında en fazla oyu alanın başkan seçilmek için yeterli olmadığı Amerika’da oy verme işlemleri de her eyaletin kurallarını kendi koyduğu yöntemlerle başladı. Şu anda ülkedeki 10 eyalette isteyenler şahsen erken oy kullanabiliyor. Virginia, Pennsylvania, Minnesota, Güney Dakota, Wyoming, New Jersey, Vermont, Illinois ve Michigan bu eyaletler arasında yer alıyor.
Başkent Washington’a komşu Virginia eyaletinde erken oy verme işlemi 45 günlük geniş bir süreyi kapsıyor. Bir zamanlar çekişmeli eyalet olan, yani iki partinin de zaferiyle sonuçlanma ihtimali bulunan Virginia, son yıllardaysa Demokratlar’ın genelde seçimlerden galip geldiği bir eyalete dönüştü. Demokratlar geçen yılki eyalet seçimlerinde Virginia eyalet kongresininin iki kanadında da 20 yılı aşkın bir süreden sonra ilk kez Cumhuriyetçiler’e karşı üstünlük sağlamıştı.
Posta yoluyla oy kullanmak için form doldurularak başvuru yapılması gerekiyor.
Fairfax ilçesi’nde bulunan yerel hükümet binasının önündeki uzun kuyruğu öğle saatlerinde ziyaret ediyoruz. Görevliler, sabah 8’de başlayan kuyruğun, akşam 4:30’a kadar hiç azalmadığını söylüyor. Kalabalığı görüp başka gün gelmeye karar verenler, yine aynı manzarayla karşılaşınca bu kez kalmaya karar verdiklerini anlatıyor.
Sırada bekleyen her yaş ve kesimden seçmenle sohbet ediyoruz. Birçoğunun önceliği salgının yarattığı belirsizlikte bir an önce oy verip kafalarından bu yükü atmak. David Garcia adlı seçmen, postayla oy kullanmayı tercih etmediğini, çünkü doğru sayılacağına inanmadığını söylüyor.
Kuyrukta bekleyenlerin binanın girişine ulaşması yaklaşık 1,5 saat sürüyor. Binada da en az yarım saat sonunda oy kullanıp çıktıklarını gözlemliyoruz. Her iki partinin de çadırındaki görevliler isteyenlere broşür dağıtıyor, bilgi veriyor.
Amerika’da birçok eyalet salgın nedeniyle seçmenlere oylarını posta yoluyla kullanılmasını teşvik ediyor.
Virginia eyalet seçim yetkilileri, erken oy verme işleminin başladığı 18 Eylül’den beri beş gün içinde 100.356 seçmen şahsen oy kullandığını bildirdi. 884.032 seçmen de uzaktan oy kullanmak için oy pusulası istedi.
Kar amacı bulunmayan Virginia Public Access adlı kurumun verilerine göre 2016 yılında 353.000 seçmen erken, 185.000 seçmen de postayla oy kullandı.
Oy vermenin zorunlu olmadığı ve seçimlerin de Salı günü yapıldığı Amerika’da sandığa katılım yaygın değil.
Seçmenlerin yüzde 83’ünün oy kullandığı 1876 seçimlerine kadar gitmezsek Obama’nın ilk kez başkan seçildiği 2008’de yüzde 62 hayli yüksek bir katılım anlamına geliyordu. Trump’ın başkan olduğu 2016’da bu oran yüzde 54’tü. Yani 255 milyon 18 yaş üzeri seçmenin sadece 140 milyonu oy kullandı.
Pew Araştırma Merkezi’ne göre Amerika, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü OECD üyesi gelişmiş 32 ülke arasında seçimlere katılım oranı olarak 26’ıncı sırayla sonlarda yer alıyor.
Erken kullanılan oyların seçim gününden önce sayılıp kayıtlara geçeceği bildiriliyor. Ancak posta yoluyla kullanılan oyların sayımının 3 Kasım gecesine yetişip yetişmeyeceğini kimse bilmiyor.
Özetle bu yılki olağanüstü durum ve koşullar her zamankinden farklı bir seçim sürecine işaret ediyor. Bakalım Amerika 4 Kasım sabahına kimin başkan seçildiğini öğrenerek uyanacak mı?