Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Ankara’da aralarında ABD ve Rusya’nın da olduğu 7 ülkeden 26 tutuklunun, esir değişimini koordine ettiğini duyurdu.
Your browser doesn’t support HTML5
ABD ve Rusya dahil 7 ülkeden 26 tutuklu MİT koordinasyonunda Ankara’da takas edildi
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, “Mahkumlar, mahkum değişim operasyonu kapsamında ABD'den 2, Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç ve Rusya'dan birer olmak üzere toplam 7 uçakla Türkiye'ye nakledildi. İkisi çocuk olmak üzere 10 mahkum Rusya'ya, 13 mahkum Almanya'ya ve 3 mahkum da ABD’ye nakledilmiştir” denildi.
Hangi isimler öne çıkıyor?
Açıklamada, takasın tüm taraflarca uzun süredir talep edilen ve yerel basında geniş yer bulan önemli isimlerin değişimini kapsadığı kaydedildi.
Açıklamanın devamında, “Bunlar arasında Rusya Federasyonu'nda tutuklu bulunan Wall Street Journal muhabiri Evan Gershkovich ve ABD'li deniz piyadesi Paul Whelan, Belarus'ta tutuklu bulunan Alman paralı asker Rico Krieger, Rus muhalif İlya Yaşin ve Almanya'da tutuklu bulunan FSB albayı Vadim Krasikov da bulunuyor” denildi.
Paul Whelan, Evan Gershkovich, Alsu Kurmasheva ve Vladimir Kara-Murza
Başkan Joe Biden'dan ilk açıklama
ABD Başkanı Joe Biden da operasyon sonrası yaptığı açıklamada, “Bugün, Rusya'da haksız yere hapsedilen üç Amerikan vatandaşı ve bir Amerikan yeşil kart sahibi; Paul Whelan, Evan Gershkovich, Alsu Kurmaşeva ve Vladimir Kara-Murza nihayet evlerine dönüyor” dedi.
Biden, “Özgürlüklerini güvence altına alan anlaşma bir diplomasi başarısıydı. Toplamda, aralarında 5 Alman ve kendi ülkelerinde siyasi tutuklu olan 7 Rus vatandaşının da bulunduğu 16 kişinin, Rusya'dan serbest bırakılmasını sağladık. Bazıları yıllardır haksız yere tutuluyordu. Hepsi de hayal bile edilemeyecek acılara ve belirsizliğe katlandı. Bugün, çektikleri ıstırap sona erdi. Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç ve Türkiye de dahil bu sonuca ulaşmak için zorlu ve karmaşık müzakereler boyunca bizimle birlikte duran müttefiklerimize minnettarım. Bu, dünyada güvenebileceğiniz ve itimat edebileceğiniz dostlara sahip olmanın neden hayati önem taşıdığının güçlü bir örneğidir. İttifaklarımız Amerikalılar’ı daha güvenli kılmaktadır” dedi .
ABD Başkanı, dünyanın dört bir yanında haksız yere alıkonulan ya da rehin tutulan her Amerikalı ailesine kavuşana kadar çalışmayı sürdüreceğini de ekledi.
Biden, “Yönetimim şu ana kadar 70'in üzerinde Amerikalı’yı evine geri getirdi; bunların birçoğu ben göreve gelmeden önce esaret altındaydı. Halen çok sayıda aile acı çekmekte ve sevdiklerinden ayrı düşmekte ve Başkan olarak bu Amerikalılar’ı evlerine getirmekten daha büyük bir önceliğim yoktur” ifadelerini kullandı
Biden, “Bugün Paul, Evan, Alsu ve Vladimir'in dönüşlerini kutluyor ve aileleriyle birlikte seviniyoruz. Dünyanın dört bir yanında halen haksız yere alıkonulan ya da rehin tutulan herkesi anıyoruz. Ve ailelerine verdiğimiz sözü bir kez daha teyit ediyoruz: Sizi görüyoruz. Sizinle birlikteyiz ve sevdiklerinizi ait oldukları yere, evlerine getirmek için çalışmaktan asla vazgeçmeyeceğiz” dedi.
Başkan Biden takas edilen tutukluların aileleriyle Beyaz Saray'da biraraya geldi. Biden daha sonra ailelerle kameraların karşısına geçti.
Whelan, Gershkovich, Kurmaşeva ve Karamurza'yı eve getirmenin bir "diplomasi başarısı" olduğunu söyleyen Biden, bunu başarmak için birden fazla ülkenin birlikte çalıştığını söyledi.
Biden kendisinin ve ailelerin takas edilen tutuklularla telefonda görüştüklerini de ekledi.
“Müttefiklerimiz olmasaydı bu mümkün olmazdı” diyen Biden, “Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç ve Türkiye. Hepsi bizimle birlikte adım attılar ve yanımızda durdular, ülkelerinde tutulan bu mahkumlar için cesur kararlar aldılar ve Amerikalılar’ın evlerine dönmeleri için lojistik destek sağladılar” dedi.
Biden, “Bu, dünyadaki dostların, güvenebileceğiniz, birlikte çalışabileceğiniz ve özellikle büyük sonuçlar doğuracak konularda güvenebileceğiniz dostların neden hayati önem taşıdığının güçlü bir örneğidir. Bunun gibi duyarlılıklar, ittifaklarımız, halkımızı daha güvenli kılar. Ve bugün bunu tekrar görmeye başladık. Dünyanın dört bir yanında haksız yere tutulan Amerikalılar’ın serbest bırakılması için durmaksızın çalışmamızın ABD hakkında çok şey söylediğini, ancak bu anlaşmanın Rus siyasi mahkumların serbest bırakılmasını da içermesinin de bizim hakkımızda çok şey söylediğini belirtmek isterim” dedi.
Bir gazetecinin Cumhurbaşkanı Erdoğan’la görüşüp görüşmediğini sorması üzerine Biden, bu süreçte tüm liderlerle görüştüğünü söyledi.
Biden bir başka soru üzerine de Putin’le görüşmesine gerek olmadığını dile getirdi.
“Tarihi takas” vurgusu
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan da takası “tarihi nitelikte” diye tanımlayarak Soğuk Savaş'tan bu yana, bu kadar çok sayıda kişinin takas edilmediğine vurgu yaptı. Sullivan, “Bu, aylar süren bir dizi zorlu ve titiz müzakerelerin doruk noktasıdır” dedi.
Sullivan anlaşmanın aynı zamanda ilk kez bu kadar çok sayıda ülke ve müttefikin, haksız yere tutuklanan kişilerin serbest bırakılmasını sağlamak için birlikte çalıştığına işaret ettiğini söyledi.
Beyaz Saray Sözcüsü Karine Jean Pierre de günlük basın brifinginde Türkiye ile ilgili bir soru üzerine, “Amerikalılar'ın bugün evlerine dönmelerinde oynadıkları rol için çok minnettarız” dedi.
Operasyon öncesi neler yaşandı?
Aralarında Wall Street Journal muhabiri Evan Gershkovich'in de bulunduğu çok sayıda ABD vatandaşı Rus hapishanelerinde tutuluyordu.
Avukatlarına göre, Rusya'da tutuklu bulunan eski bir ABD deniz piyadesi olan Paul Whelan ve Rus-İngiliz muhalif Vladimir Kara-Murza aniden ortadan kayboldu. Son günlerde en az yedi Rus muhalif beklenmedik bir şekilde cezaevlerinden çıkarıldı.
ABD’de tutuklu bulunan Rus Alexander Vinnik'in avukatı Çarşamba günü devlet haber ajansı RIA'ya müvekkilinin nerede olduğunu "takas gerçekleşene kadar" teyit etmeyi reddetti.
RIA ayrıca ABD'de tutuklu bulunan dört Rus’un ABD Federal Cezaevleri Bürosu tarafından işletilen mahkum veri tabanında artık görünmediğini bildirdi. Bu kişilerin isimleri Vinnik, Maxim Marchenko, Vadim Konoshchenok ve Vladislav Klyushin olarak açıklandı.
Rusya'da destekçilerinin son günlerde aniden yerlerinin değiştirildiğini söylediği muhalifler arasında muhalif politikacı İlya Yaşin, insan hakları aktivisti Oleg Orlov ve yabancı hükümetlerle gizlice işbirliği yapmaktan hüküm giyen Daniil Krinari de bulunuyor.
Batı'da bu kişiler muhalifler, hükümetler ve aktivistler tarafından haksız yere tutuklanan siyasi mahkumlar olarak görülüyor. Hepsi de farklı nedenlerle Moskova tarafından tehlikeli aşırılık yanlıları olarak tanımlanıyor.
Moskova'nın istediği kişiler arasında, Berlin'deki bir parkta sürgündeki bir Çeçen-Gürcü muhalifi öldürdüğü için Almanya'da müebbet hapis cezasına çarptırılan Rus Vadim Krasikov da var.
Devlet haber ajansı STA'nın haberine göre Çarşamba günü Slovenya’da bir mahkeme, iki Rus'u casusluk ve sahte kimlik kullanmak suçlarından hapis cezasına çarptırdı ve sınırdışı edileceklerini söyledi.
Reuters haber ajansı henüz bu haberi bağımsız olarak teyit edemediğini duyurdu.
Uçuş takip sitesi Flightradar24’a göre, ABD ve Rusya'nın dahil olduğu bir önceki esir takasında kullanılan Rus hükümetine ait bir özel uçak, Rusya'nın başkentine dönmeden önce Moskova'dan Polonya ve Litvanya sınırındaki Kaliningrad'a uçtu.
Reuters haber ajansı operasyon sırasında Ankara’da havaalanından canlı yayın yaptı.
Kremlin’den ilk tepki: “Rusya'yı terk eden düşmanlarımız uzak dursun”
Devlet haber ajansı TASS’ın bildirdiğine göre Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, bugün gerçekleşen mahkum takasını değerlendirirken, Rus hapishanelerinden ayrılanları “düşman” olarak nitelendirdi ve Rusya’dan uzak durmalarını umduğunu söyledi.
TASS Peskov’un, "Tüm düşmanlarımızın orada (yurtdışında) kalması ve düşmanımız olmayan herkesin geri dönmesi gerektiğine inanıyorum. Benim bakış açım bu" dediğini aktardı.
Putin karşıladı
Takasın ardından Moskova’ya ulaşan 2’si çocuk 8 Rus vatandaşı havaalanında Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin tarafından karşılandı.
Rus haber ajansları, Putin'in bu 8 kişiye kendilerine devlet ödülü verileceğini ve vatanlarının "onları bir dakika bile unutmadığını" söylediğini aktardı.
Karşılamada Rusya Federal Güvenlik Dairesi (FSB) Başkanı Aleksander Bortnikov, Rusya Dış İstihbarat Dairesi (SVR) Başkanı Sergey Narişkin ve Savunma Bakanı Andrei Belousov’un da hazır bulunduğu belirtiliyor.