Amerika destekli güçlerin IŞİD’in Suriye’de elinde bulundurduğu son kalesinde de zafer ilan etmesinin üzerinden geçen dört buçuk aydan bu yana örgütün yeniden canlanacağına ilişkin kaygılar giderek artıyor.
IŞİD’i gerileten tüm başarılı operasyonlara rağmen örgütün tamamen ortadan kaldırılmaktan çok uzak olduğu uyarısında bulunan komutanlar, diplomatlar ve uzmanların sayısıysa yükseliyor.
Amerika’nın Suriye Özel Temsilcisi Büyükelçi James Jeffrey, Mart ayı sonunda Suriye’deki zafer kutlamalarından sadece birkaç gün sonra, “Bu, savaşın sonu değil,” şeklinde konuşmuştu.
Jeffrey, “Savaş devam edecek. Bu, farklı bir tür savaş,” ifadelerini kullanmıştı.
Amerikan ordusu ve diğer kaynaklar, Birleşmiş Milletler’e üye ülkelerden alınan istihbarata atıfta bulunulan bir dizi raporda savaşın, şu anda IŞİD’in kazanmasının giderek kolaylaştığı bir hale dönüştüğüne işaret ediyor.
Düşünce kuruluşu RAND Corporation, IŞİD’in mağlup olduktan sonraki dönemdeki mali durumu ve geleceğine ilişkin kısa süre önce yayınladığı raporda, gelir elde ettiği sürece örgütün bir tehlike unsuru olarak kalmaya devam edeceği yazılı.
IŞİD’in mal varlıkları
RAND Corporation’un raporu, IŞİD’in mal varlıklarının toplam değerinin 2019 yılı başında 400 milyon doların üzerinde olduğunu kaydediyor.
BM üyesi ülkelerden edinilen istihbarata yer verilen bir başka rapordaysa, çöküşünden sonra bile IŞİD’in 300 milyon dolara kadar mali kaynağa sahip olduğu öne sürülüyor.
Ancak kaynaklarının gerçek miktarı az olsa da, yürütülen operasyonların IŞİD’i mali açıdan zayıflattığına dair hiçbir belirti yok.
RAND raporunun yazarlarından iktisatçı Howard Shatz, VOA’ye, “IŞİD’in daha uzun süre ayakta kalmasını sağlayacak parası fazlasıyla var. IŞİD, nakit para örgütü. Masraflarının geliriyle örtüşmesi gerekiyordu. Rezervlerinden harcamaya başladığına ya da masrafların geliri aştığına ilişkin kanıta rastlamadık” şeklinde konuştu.
Suriye ve Irak’taki üst düzey liderlerini hedef alan üst üste saldırılara rağmen IŞİD’in altyapısının ve mali liderliğinin hala somut olarak ayakta olduğu gözleniyor.
Örgütün güç seviyesini düşürme olasılığının bulunduğuna dikkat çeken iktisatçı Howard Shatz, “Ancak eğer bir gevşeme olursa örgüt içinde başa geçebilecek insanlar var. Bunların bazıları daha iyi olacak, bazılarıysa kötü. Ama insan kaynaklarına sahipler,” diyor.
Tahmini savaşçı sayısı
Amerika’nın en isabetli tahminlerine göre IŞİD’in Suriye ve Irak çapında, sayısı 14 ila 18 bin arasında değişen bir üye havuzu var. Bunların çoğu, savaşçı olmayı öğrenmiş militanlar.
Bu savaşçıların çoğu gizlense de diğerleri aktif olmayı sürdürüyor ve Suriye ve Irak’ta kilit öneme sahip liderler, suikast düzenlemek üzere hedef alıyor, toplumsal karmaşa yaratmak için tarlaları ateşe veriyor.
IŞİD’e karşı yürütülen Doğal Kararlılık Operasyonu’ndan yetkililer ayrıca terör örgütünün becerilerini somutlaştırdığı, Irak’taki altyapısını, komuta ve kontrolu geliştirdiği uyarısında bulunuyor.
Askeri ve diplomatik yetkililer, IŞİD’in ayrıca başta Musul’un güneyinden Bağdat’a uzanan bölge olmak üzere Irak’ın kırsal kesimlerinden aldığı desteği hala elinde bulundurduğunu söylüyor.
Örgüt, askeri yetkililer tarafından “isyancı” olarak nitelendirildiği Suriye’de Al Hol gibi mülteci kamplarını kendi avantajına kullanıyor.
Koalisyon yetkilileri, Amerika destekli Suriye Demokratik Güçleri’nin Al Hol kampında güvenliği sağlama çabalarına rağmen Amerika Savunma Bakanlığı baş müfettişini, binlerce IŞİD destekçisinin, örgütün ideolojisini yaymaya devam ettiği konusunda uyardı.
Pentagon Sözcüsü Sean Robertson, “Daha yapmamız gereken işimiz olduğu konusunda açık ve net bir tavır sergiledik,” dedi.
IŞİD’in, kaynaklarını, operasyonlarını gizli şekilde yürütmek üzere hazırladığını kaydeden Sözcü Robertson, terör gruplarının yeniden örgütlenmesiyle ilgili olarak, “İstikrar sağlama çabalarını yerine getirmek için müttefik ve ortaklarımızla işbirliği yapmaya devam ediyoruz” şeklinde konuştu.
Amerikalı askeri yetkililer, toprak kaybına rağmen IŞİD’in “yeniden yapılanmak ve tekrar ortaya çıkmak amacıyla fiziksel yapısını harekete geçirmek için uygun bir konumda olduğu” şeklinde geçen yıl yapılan Pentagon açıklamasından bu yana tedirginlik içindeydi.
Birleşmiş Milletler’in son raporuna göre yeniden yapılanma çabaları, Ebu Bekir El Bağdadi gibi, örgütün kilit liderlerini kapsayabilir.
Rapor bu konuda, “Bu süreç, Ebu Bekir El Bağdadi’nin ve IŞİD liderlerinin çoğunun şu anda konuşlandığı Irak’ta çok daha ileri seviyede” ifadelerine yer veriyor. Varılan bu sonuç, bazı Batılı istihbarat yetkililerinin bulgularıyla da örtüşüyor.
Kilit liderler hala hayatta
Birleşmiş Milletler, IŞİD’in diğer kilit liderlerinin de örgütün bir zamanlar kontrolu altında tuttuğu topraklarda hayatta kalmayı başardığını bildiriyor.
Amerika önderliğindeki koalisyon, zaman zaman, örgütün şu an güttüğü taktiği, “stratejik sabır” olarak niteliyor.
Koalisyonun VOA’ye yaptığı açıklamada, “Liderleri, kendilerini korumak adına gizlenirken bazı savaşçı grupları, güvenli bölgeler oluşturma girişiminde bulunuyor,” ifadelerini kullandı.
IŞİD askeri alandaki etkinliğini yeniden kazanmaya çalışırken bir yandan da sosyal medyayı kullanarak her zamankinden daha etkili olduğu algısını başarıyla yaratıyor.
El Bağdadi, 2014 Temmuz’unda Musul’daki El Nuri Camii’nde vaaz verdiği görülen video görüntüsünden sonra ilk kez geçtiğimiz Nisan ayında yeniden ortaya çıktı.
IŞİD militanlarını savaşmaya devam etmeye çağıran El Bağdadi, “Cihat, ahiret gününe kadar sürecek,” dedi.
IŞİD son birkaç aydır video mesajlarını da yoğunlaştırdı. Yeni görüntülerde Afrika, Doğu Asya ve Kafkaslar’dan gelen savaşçıların El Bağdadi’ye sadakat yemini ettiği görülüyor.
Dışişleri Bakanlığı Terörle Mücadele Koordinatörü Nathan Sales ise “IŞİD halifeliği çökertildi. Ama IŞİD markası dünyanın dört bir yanında yaşamaya devam ediyor,” dedi.
Öte yandan uzmanlar, yeniden örgütlenmeye ve ayağa kalkmaya çalışan IŞİD’in elinde oynayacak bir kozu daha olduğu konusunda endişeli. Uzmanların atıfta bulunduğu bu koz, bir zamanlar hüküm sürdüğü topraklarda tuttuğu ayrıntılı mali kayıtlar.
RAND Corporation uzmanı Howard Shatz, IŞİD’in kontrolü altında tuttuğu bölgelerdeki kişilerin mali durumuyla ilgili ayrıntılı şekilde kayıt tuttuğunun bilindiğini kaydediyor.
IŞİD’in para isteyebileceği çok sayıda insanın varlığından haberdar olduğunu belirten Shatz, zamanı geldiğinde örgütün bu kayıtlardaki verilerle kimlerin kapısına dayanacağını iyi bildiğini söylüyor.