ABD Başkan Yardımcısı Kamala Harris'in Rusya'nın işgalinden kaçan yüz binlerce Ukraynalı’yı kabul eden Polonya’ya teşekkür etmek üzere Varşova'ya yapacağı ziyaretin gündemine, Harris Washington'dan ayrılmadan, beklenmedik bir konu dahil oldu.
Polonya hükümeti Salı günü, Rus yapımı savaş uçaklarını Almanya'daki ABD hava üssü Ramstein’a nakletme planını açıkladı. Polonya yetkilileri, uçakların daha sonra Rus güçleriyle mücadele eden Ukraynalı pilotlara teslim edileceği beklentisiyle bu kararı aldı.
Varşova’nın açıklamasına göre Washington bu adımın karşılığında, Polonya'ya "benzer kabiliyetlere" sahip ABD yapımı jetler tedarik edecekti.
Ancak Polonyalı yetkililer bu planı duyurmadan önce Biden yönetimiyle anlaşma sağlamadı. ABD Savunma Bakanlığı, Polonyalı yetkililerin açıklaması sonrasında bu planı makul olmadığını belirterek hızla reddetti. ABD ve NATO üssünden Rusya ile çatışma yaşanan hava sahasına uçan savaş uçakları, savaşın Ukrayna'nın ötesine yayılma riskini arttırabilir.
Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki Çarşamba günü, Polonya'nın Ukrayna'ya verdiği desteğin savunma amaçlı olduğunu ve MiG-29 uçaklarının Ukrayna'ya sunulup sunulmayacağına ilişkin herhangi bir kararın ABD ve NATO'ya bağlı olacağını söyledi.
Morawiecki, kararın NATO üyesi tüm ülkelerin kabul etmesi halinde alınacağını da vurguladı.
“Polonya bu savaşta taraf değil” diyen Başbakan, “Uçakların teslim edilmesi gibi ciddi bir kararın tüm Kuzey Atlantik İttifakı tarafından oybirliğiyle ve tartışmasız bir şekilde alınması gerekir” dedi.
Uçak meselesi, NATO müttefiklerinin Rusya ile savaşa girmeden Ukrayna'ya yardım etmek için büyük ölçüde ortaklaşa yürüttüğü çabada nadir görülen bir uyumsuzluk yarattı.
Bu durum, Harris'in Çarşamba günü Polonya ve Romanya'ya yapacağı iki günlük ziyarette, uyumsuzluğun çözümü için çalışacağı anlamına geliyor.
Eski Başkan Bill Clinton için ABD'nin Polonya büyükelçisi olarak görev yapmış olan ve George W. Bush'un ve Barack Obama’nın başkanlığı döneminde kıdemli danışman olan Daniel Fried, “Bu savaş uçağı meselesi karmaşık bir anlaşma ve Harris'in oraya gidip işleri düzeltmesi gerekecek” dedi.
Geziyi, isminin paylaşılmaması koşuluyla Associated Press haber ajansına değerlendiren üst düzey bir Biden yönetimi yetkilisine göre, Harris'in Varşova ziyareti sırasında Ukraynalılar’a savaş uçağı gönderme konusu üzerine Polonyalılar’la görüşmelere devam etmesi bekleniyor.
Yetkili, konunun Biden yönetimi için bir öncelik olmayı sürdürdüğünü de kaydetti.
Kamala Harris'in Perşembe günü Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Sebastian Duda ve Başbakan Mateusz Morawiecki'nin yanısıra Polonya'ya kaçan Ukraynalılar’la biraraya gelmesi planlanıyor.
Harris, Varşova'dayken Kanada Başbakanı Justin Trudeau ile de görüşecek. Trudeau da bu hafta Avrupa'da Ukrayna’nın müttefikleriyle biraraya geliyor.
ABD Başkan Yardımcısı, Cuma günü de Bükreş'e geçecek ve Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis ile görüşecek.
Kamala Harris’in Polonya ve Romanya'daki görüşmelerinde ABD'nin NATO ittifakına olan bağlılığının ve Ukrayna'ya sürekli insani ve askeri yardım ihtiyacının altını çizmesi bekleniyor. Harris ayrıca, müttefiklerin yakın işbirliğini sürdürme gerekliliğini vurgulayacak.
Harris, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden önceki günlerde Avrupalı müttefikleri biraraya getirmek için geçen ay Münih Güvenlik Konferansı'na katılmıştı. Harris, Zelenski ve diğer Avrupalı yetkililerle görüşmüştü.
Your browser doesn’t support HTML5
ABD Başkan Yardımcısı Polonya ve Romanya Yolunda
Beyaz Saray Basın Sözcüsü Jen Psaki, "Başkan yardımcısının Polonya ve Avrupa ziyareti, NATO müttefiklerimize ve ortaklarımıza güçlü desteğimizi, sağladıkları güvenlik yardımını, Ukrayna'dan gelen mültecileri kabul etme ve karşılamadaki rollerini gösterme çabalarımızın bir parçası" dedi.
Yaklaşık 2 milyon insan Ukrayna'daki savaştan kaçtı. Bu mültecilerin yarısından fazlası Polonya'ya gitti.ABD Başkanı Joe Biden, Polonya ve diğer Doğu Avrupa ülkelerini, giderek büyüyen ve muazzam bir insani krizin ortasında attıkları adımlar için sık sık övüyor.
Biden Salı günü, ABD’nin Ukrayna'nın komşularının, mültecilere yardım etme çabalarına katkıda bulunmada kararlı olduğunu söyledi. Biden ayrıca, NATO’nun doğu kanadındaki müttefiklerinin savunmasını desteklemek için Polonya'ya 4 bin 700 takviye ABD askeri gönderdi.
Biden, “ABD'nin mültecilerle ilgilenme sorumluluğunu paylaşacağını açıkça belirttim; böylece maliyet tamamen Ukrayna'ya sınırı olan Avrupa ülkelerinin üstüne kalmayacak” dedi. ABD Başkanı, Ukrayna'ya ve Doğu Avrupalı müttefiklerine yardım amaçlı 14 milyar dolarlık bir yardım paketinin Kongre'den geçirilmesini istiyordu.
Ancak Biden'ın konuşmasından saatler sonra Polonya, savaş uçağı önerisiyle Beyaz Saray'ı şaşırttı.
ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Siyasi İşlerden Sorumlu Müsteşarı Victoria Nuland, Senato Dış İlişkiler Komisyonu’na, Polonya hükümetinin açıklamasını, oturuma gelmek üzere araba kullanırken gördüğünü söyledi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken Pazar günü yaptığı açıklamada, ABD'nin Ukrayna'ya savaş uçağı tedarik etme ve Polonya'nın ihtiyaçlarını "giderme" planları üzerinde Polonya ile birlikte çalıştığını söylemişti. Ancak Polonya hükümeti, savaş uçaklarını doğrudan Ukrayna'ya göndermeyeceğini veya havaalanlarının kullanılmasına izin vermeyeceğini açıkça belitmişti.
Görüşmeler hakkında bilgi sahibi olan bir ABD'li yetkiliye göre, Polonya'nın MiG uçaklarını ABD'ye devretme fikri Blinken ile yapılan görüşmelerde gündeme gelmedi.
İsminin açıklanmaması koşuluyla konuşan yetkili, Beyaz Saray'ın, teklifin Ukrayna'ya uçak sağlamanın lojistik zorluklarını kolayca çözeceğini düşünmediğini, uçakların yeniden Doğu Avrupa'ya gönderilmesi için Almanya'daki bir üsse nakledilmesinin mantığını sorguladığını söyledi.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, NATO'nun Ukrayna üzerinde uçuşa yasak bölge ilan etmesini veya Ukrayna'ya savaş uçağı sağlamasını istiyor.
NATO, böyle bir adımın, Avrupa'da İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana yaşanan en büyük çatışmaya yol açacağını ve savaşın daha da yayılacağını söyleyerek uçuşa yasak bölge fikrini reddediyor.
Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu’nun üst düzey Cumhuriyetçi üyesi Teksaslı Michael McCaul Salı günü geç saatlerde, Biden yönetiminin Polonya ile daha iyi bir anlaşmaya varmasını ve savaş uçakları "teslim edeceğimiz konusunda onlara güvence vermesini" umduğunu söyledi.
McCaul ayrıca, Ukraynalılar’a hava gücü sağlamaya yardımcı olmak için daha fazla silahlı insansız hava aracı göndermenin başka bir seçenek olabileceğini kaydetti.