AB, Rus varlıklarının faiziyle Ukrayna’ya silah yardımı yapacak

AB liderleri “Avrupa kıtasının ve Ukrayna savunmasının güçlendirilmesi nasıl finanse edilir?” sorusunun yanıtını aramak üzere toplandı.

Brüksel'deki zirvede biraraya gelen 27 Avrupa devlet ve hükümet başkanı, dondurulan Rus mal varlıklarından elde edilen 3 milyar Euro’luk faiz gelirini, Ukrayna’ya silah yardımı için kullanmayı planlıyor.

AB, Rus varlıklarının faiziyle Ukrayna’ya silah yardımı yapacak

Avrupa Birliği, Rusya ordusunun, Ukrayna'daki baskısını arttırdığı, Kiev ordusunun mühimmat ve hava savunma sistemi eksikliğinden yakındığı, ABD'nin 60 milyar dolarlık askeri yardımının Kongre'de bloke edildiği ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un, “Ukrayna’ya karadan birlik gönderme ihtimalinin de düşünülmesi” gerektiğini açıkladığı kritik bir dönemde toplanıyor.

AB liderleri, Brüksel’de iki gün boyunca devam edecek zirvede, Ukrayna için olduğu kadar, kendi ülkelerinin savunması için “daha fazla adım atmanın ve yeni finansman seçeneklerini bulmanın” yollarını tartışacak.

Toplantıda aynı zamanda Rus işgalinin Avrupa güvenliği için oluşturduğu “varoluşsal riskler” de ele alınacak.

Liderler zirvesi öncesi enerji zirvesi

Liderler zirvesi öncesi, AB'de nükleer enerjinin dönüşüne işaret eden ilk Enerji Zirvesi toplanıyor. Brüksel'deki bu zirveye, 25’i hükümet ve devlet başkanı seviyesinde, 50 ülke temsilcisi katılıyor.

Zirve'de Türkiye'yi Dışişleri Bakanı Hakan Fidan temsil ediyor.

Avrupa Birliği'nde iklim sorunlarıyla ve enerji kriziyle mücadele etmek için ve Rusya’ya enerji bağımlılığından kurtulmak amacıyla yenilenebilir enerji kaynaklarının yanı sıra, nükleer enerjinin canlandırılması tartışılacak. Toplantıya Çin ve ABD temsilcileri de katılacak.

İlgili Haberler Ukrayna Savunma Temas Grubu’ndan Kiev'e yeni yardım kararı

Borrell: “Bu yaz son derece önemli ve belirleyici olacak”

Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel, zirve öncesinde birçok Avrupa gazetesinde bir makale yayınlayarak, Ukrayna'da endişelerin arttığına dikkat çekti ve “Bu kaygılara AB seviyesinde uygun şekilde yanıt vermezsek ve Ukrayna'ya Rusya'yı durdurmak için yeterli yardım sağlamazsak, bir sonraki hedef biz olacağız” sözleriyle Avrupa’yı uyardı.

AB Dışişleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de “Bu yaz çok önemli ve belirleyici olacak” diyerek, AB’nin atacağı her adımın hayati olacağı uyarısında bulundu.

Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (International Institute for Strategic Studies- IISS) özel danışmanlarından, jeopolitika uzmanı François Heisbourg, Le Figaro gazetesine yaptığı analizde, Avrupa’nın içinde bulunduğu zorluğu, “Ukrayna direnemeyebilir. Rusya, bu ülkeye karşı yürüttüğü yıpratma savaşında üstünlüğü yeniden ele geçirdi ve Amerikan yardımı artık eksik. Donald Trump bir bakıma zaten iktidarda. Artık niyet beyanlarından bahsetmiyoruz, doğrudan Kongre’ye ne yapması gerektiğini söylüyor. Batı’nın Ukrayna'ya yaptığı yardımların yarısının kaybolduğu bir dönemdeyiz. Joe Biden yeniden seçilse bile Avrupalılar kendilerini zaten ABD'nin daha az var olacağı bir dünyada bulacak” sözleriyle tanımlıyor.

“Ukrayna’ya gerektiği kadar yoğun şekilde” yardım

Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un “gerekirse karadan asker gönderme ihtimali de masada” açıklamasından sonra ilk kez bir araya gelen AB liderleri, “Ukrayna’ya nereye kadar yardım edecekleri” konusunu da tartışacak. Bu bağlamda zirve taslak sonuç bildirgesine “AB'nin gerektiği sürece ve gerektiği kadar yoğun şekilde Ukrayna'nın yanında olacağı” ifadesini yazıldı.

Ukrayna’ya asker gönderme açıklamasıyla Avrupalılar’ı daha hızlı davranmaya çağıran Fransa, sonuç bildirgesinde yer alan bu ifadeden memnun.

Elysee diplomatları, zirve öncesinde, “sonuç bildirgesinde bugüne kadar yer alan ‘AB’nin gerektiği sürece Ukrayna’nın yanında olduğu’ ibaresi yerine, ‘gerektiği kadar yoğun şekilde’ ifadesini görmekten mutluyuz. Cumhurbaşkanı bu konuda kararlı. Bunun bizim için, Avrupa Konseyi’nden beklediğimiz önemli sinyallerden birisi olduğunu ilettik” yorumunu yaptı.

AB liderlerinin bölündüğü bu konu da zirvede ele alınacak. Bu maddeye itiraz edenler nihai deklarasyonda, bu ifadenin değişmesi ya da kaldırılması için önerge verebilecek.

İlgili Haberler Ukrayna’da “güvercinden şahine”: Macron neden değişti?

Rus varlıklarından elde edilen 3 milyar Euro faiz

AB’ye üye 27 ülke lideri, Komisyon tarafından Mart başında sunulan Avrupa savunma sanayisinin güçlendirilmesine yönelik stratejiye ilişkin ilk tartışmayı yapacak. AB savunma planı, üye devletlerin birlikte sipariş vermelerini teşvik ederek, ortak satın alma sayesinde “daha iyisini, daha ucuza alabilmeyi” hedefliyor. AB bu plan için bütçesinden ilk etapta 1,5 milyar Euro ayırdı.

AB başkentleri, Ukrayna’daki durumun aciliyetini göz önünde bulundurarak, Avrupa Barışı Kolaylaştırma Fonu’na (EPF) AB'nin askeri yardımın bir kısmını ortak finanse etmesine olanak tanıyacak 5 milyar Euro’nun eklenmesi konusunda, uzun süren müzakereleri, son dakikada sonuçlandırdı.

Avrupa Birliği, buna ek olarak, dondurulan Rus varlıklarından elde edilen geliri Kiev'e yapılacak askeri yardımı finanse etmek için kullanmayı planlıyor. AB Komisyonu, 19 Mart’ta Ukrayna'ya desteği finanse etmek için Avrupa'daki dondurulmuş Rus varlıklarından elde edilen faizin kullanılmasının yolunu da açtı.

Başlangıçta üye devletler bu fonları ülkenin yeniden inşası için saklamak istiyordu. Şimdi çoğunluk, yıllık yaklaşık 3 milyarın, Kiev'i silahlandırmak için kullanılmasını istiyor. Rusya Merkez Bankası'nın Avrupa topraklarında dondurulan yaklaşık 200 milyar Euro’luk varlığı Belçika’da, uluslararası fon mevduat kuruluşu Euroclear'da bloke edildi.

Bu firmaya göre, bloke edilen Rus fonları 2023'te yaklaşık 4,4 milyar Euro net faiz getirdi. Belçika hükümeti, bu miktarın 1,7 milyar Euro’sunu zaten vergilendirdi ve bunu Kiev'e bağışlama kararı aldı. AB Komisyonu ise geri kalanına el koyarak, Mart 2022'den bu yana Ukrayna'ya silah transferini karşılayan hükümetler arası Avrupa Barış Fonu'na (EPF) tahsis etmeyi öneriyor.

Kiev'in yanı sıra Londra ve birçok Doğu Avrupa başkenti, Ukrayna'yı desteklemek için bu hazinenin tümüne el koyma talebinde bulundu. Paris ve Berlin bu çözümün riskli bir emsal oluşturacağı, böyle bir uygulamanın “uluslararası hukukun temel dayanakları olan devlet mülkiyeti ve mülkiyet haklarına ilişkin dokunulmazlığa bir saldırı olacağı” uyarısında bulundu.

İki başkent, Rusya veya Çin’den gelebilecek olası “bumerang etkilerine” de dikkat çekti. Bunun üzerine bu varlıkların sadece faizlerinin kullanılması üzerinde uzlaşma sağlandı.

“Eurobond” önerisi

Zirvede Ukrayna’ya silah yardımını finanse etmek için bir Avrupa kredisi gibi alternatif fikirler de tartışılacak.

Estonya Başbakanı Kaja Kallas, AB’nin pandemi sonrası toparlanma için yaptığı 750 milyar Euro’luk Avrupa kredisine (Eurobond) benzer 100 milyar Euro’luk yeni bir fon fikrini savunuyor.

Fransa Cumhurbaşkanı Macron da herhangi bir rakam öne sürmeden bu görüşü destekliyor. AB’nin “tutumlu” üyeleri ise, Eurobond çözümünden yana olmadığını açıkça belirtti.

Bir üçüncü yol da, Avrupa Yatırım Bankası'ndan (EIB) daha fazla yararlanmak. AB’ye mensup 14 ülke lideri EIB'ye mektup yazarak, "yeni AB öncelikleri doğrultusunda" savunma sektöründeki yatırımlarını güçlendirmeye çağırdı.

AB üyesi ülkeler, iki yıldır savunma harcamalarını artırıyor. AB verilerine göre, Birlik ülkeleri, savaştan önce, 2021’de 214 milyar Euro savunma harcaması yaparken, 2023’te bu miktar 290 milyar Euro’ya çıktı. Bu, GSYİH'nın yüzde 1,5'i civarında sürdürülebilir bir seviyede kalıyor. Ancak hem NATO hem de savunma uzmanlarına göre, kıtanın güvenliğini sağlamak için yüzde 2'ye, hatta daha fazlasına ulaşmak gerekiyor.

Moskova tepkili

Brüksel'in önerisine Moskova'dan tepki gelmesi uzun sürmedi. Rusya, Avrupa Birliği'ni “eşkıyalık ve hırsızlık” yapmakla suçladı ve “on yıllara yayılan misillemelerle” tehdit etti. Rusya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Maria Zakharova, “Bu eylemler, temel uluslararası normların açık ve benzeri görülmemiş bir ihlalini teşkil ediyor” dedi.

Teklif, bugün başlayacak Avrupalı devlet ve hükümet başkanları zirvesindeki tartışılacak. Anlaşmaya varılması durumunda, Ukrayna’ya ilk fon transferi Temmuz ortasında gerçekleşebilecek.

İlgili Haberler ABD’den Ukrayna’ya 300 milyon dolarlık yeni yardım ve Polonya’ya 2 milyar dolarlık doğrudan askeri kredi