Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB ülkelerini Corona virüsü salgını nedeniyle yaşanan ekonomik krizden kurtarmak için hazırlanan 750 milyar Euro'luk yardım planını açıkladı. Planın 250 milyar Euro'luk bölümü kredi, 500 milyarlık bölümü ise hibe olarak verilecek. Yardım paketinden en büyük desteği 172 milyar Euro ile İtalya ve 140 milyar Euro ile İspanya alacak. Aynı paketten Fransa'nın payına 39 milyar, Almanya'nın payına ise 29 milyar Euro düşecek.
Almanya Başbakanı Angela Merkel ile Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un ortak açıkladıkları kurtarma planı, AB Komisyonu tarafından Avrupa Parlamentosu (AP) Genel Kurulu'na sunuldu.
Merkel'in dört Kuzey ülkesi Hollanda, Danimarka, İsveç ve Avusturya'nın oluşturduğu muhalefet kampını terk ederek dayanışma çağrısı yapan kampa geçmesinin ardından AB Komisyonu, tarihinin en radikal kararlarından birini aldı. Komisyon, Corona salgınının yol açtığı ekonomik kriz nedeniyle dağılma tehlikesi yaşayan birliği ayağa kaldırmak ve üye ekonomileri kurtarmak amacıyla 3 yıllık süreç içinde uygulanacak 750 milyar Euro'luk ek yardım paketi hazırladı.
Buna göre Avrupa Komisyonu ilk kez tüzel kişilik olarak mali piyasalardan kredi alacak. Ancak bunun 500 milyar Euro'su hibe, 250 milyar Euro'luk bölümüyse kredi olarak dağıtılacak. Bu para, üye ülkelerin bütçeleri oranında AB'nin 7 yıllık bütçesine yaptıkları katkı miktarı arttırılarak geri ödenecek. Aksi taktirde "yeni bir AB vergisi" de yaratılabilecek.
"Gelecek nesillere borçluyuz"
Sosyal mesafe gerekçesiyle az sayıda üyenin maske takarak bir araya geldiği Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu, AB Komisyonu Başkanı Von der Leyen'in sunduğu planı görüştü. Genel Kurul'da İngilizce, Fransızca ve Almanca olmak üzere 3 ayrı dilde konuşan Ursula von der Leyen, "Bugün, tarihi bir gün yaşıyoruz. AB modeli dünyada tek örnek. Bu kriz, tüm ülkeler için dev sonuçlar getiriyor. Ve hiçbir ülke tek başına bu krizden çıkamaz. AB içinde ayrılıklar, farklılıklar artıyor. Önümüzde bir kez daha şu seçim var. Ya tek başımıza yıkılan bölgeleri, ekonomimizi ayağa kaldırmak için çabalayacağız. Ya da hep birlikte ileriye doğru dev bir adım atarak, gelecek nesillerimizi güvence altına alacağız. Biz birlik ve dayanışmayı öneriyoruz. AB, hep birlikte bir vizyon ile aynı yönde ilerleyebilir. Komisyon olarak size 'AB Gelecek Nesli' adını verdiğimiz yardım planını öneriyoruz" dedi.
Von der Leyen, daha önce Avrupa Merkez Bankası tarafından açıklanan 1 trilyon Euro'luk kredi yardımı ile Avrupa Komisyonu ve Avrupa Parlamentosu tarafından kabul edilen 540 milyar Euro'luk yardımın yanı sıra, 750 milyarlık yeni paketle toplam 2,4 trilyon Euro'luk yardım yapılacağını belirtti. Komisyon'un finans piyasalarından düşük faizli kredi alacağını, bunun 540 milyarının hibe, 250 milyarının da borç şeklinde ihtiyaç sahibi üye ülkelere dağıtılacağını anlatan Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen, "Gelin, bir kez daha eski önyargıları bir kenara bırakalım, yeniden el ele verelim, krizden Avrupa için muhteşem bir çıkış yolu gösterelim. 70 yıl önce kurucularımız cesur bir adım attı. Şimdi bizlerin yeni nesiller için bu cesur adımı atmasının zamanı. Gelecek nesillere bunu borçluyuz. Yaşasın Avrupa" sözleriyle konuşmasını bitirdi.
Planın en büyük kazananı İtalya ve İspanya
Üyelerin bu yardımdan faydalanabilmesi için Komisyon'a bir "reform ve yatırım planı" sunmaları, bu planın çevre, inovasyon, dijital teknoloji gibi AB Komisyonu politika ve önceliklerine uygun olması şartı aranacak. AB Komisyonu'nun borçlu ülkelere her yıl bir kez yapacağı önerileri de dikkate alma zorunluluğu olacak. Brüksel'in bu planı kapsamında hibe alan ülkelerin yükümlülüklerinin ne olacağı, henüz netlik kazanmış değil. Buna, üye ülke devlet başkanları karar verecek.
Bu aşamada Komisyon, 27 üyenin her birinin talepte bulunabileceği bir zarf ayırdı. Komisyon'un dağıtacağı 500 milyar Euro'luk hibeden en büyük payı, Corona virüsü kriziyle ekonomisi çökme noktasına gelen İtalya alacak. Komisyon, İtalya'ya 82 milyar, İspanya'ya 77 milyar, Fransa'ya 39 milyar, Polonya'ya 38 milyar, Almanya'ya ise 29 milyar Euro hibe edecek.
Borç olarak verilecek 250 milyar Euro'nun yine 91 milyarı İtalya'ya, 63 milyarı İspanya'ya, 26 milyarı Polonya'ya verilecek. Zaman içinde bu ülkeler borçlarını Komisyon'a geri ödeyecek.
Yeni ''AB vergisi'' seçeneği
Henüz ödünç alınan bu paranın geri ödenmesi için gerekli araçları oluşturmayan Komisyon, borçların 2028'den itibaren 2058'e kadar ödenmesini öngörüyor ve konuyu üye devletlerle konuşmak için 2028'e kadar zaman kazanmayı hedefliyor. Komisyon, ülkelerin AB bütçesine ulusal katkılarını arttırmak için ya bütçe tasarrufuna gidecek, ya da "Corona vergisi" benzeri yeni bir vergi ile bu borçların geri ödemesini yapacak. Bu da AB bütçesinin bundan böyle yalnızca ülkelere bağlı kalmayacağı, Komisyon'un kendi vergisini de toplayabileceği anlamına geliyor. Kuzey ülkelerinin şiddetle karşı çıktığı bu uygulama, Komisyon için devrim anlamına geliyor.
Liderler Haziran'da toplanacak
Avrupa Parlamentosu'na sunulan plan, bundan sonra liderler zirvesinde masaya gelecek. Oybirliğiyle karar alınması zorunlu olan plana şimdiden karşı öneri getirmeye başlayan Kuzey ülkeleri, kendilerine yapılan indirimleri korumak, tarımsal harcama veya uyum fonlarının hacminiyse azaltmak istiyor. Güney ülkeleri krizle başa çıkmak için daha fazla para talep ederken Doğu ülkeleri, AB'den aldıkları uyum fonlarının feda edilmemesi konusunda uyanık davranacaklarını dile getiriyor. Bu da Haziran'da toplanacak liderler zirvesinde tartışmaların daha şimdiden sert geçeceği anlamına geliyor.
Merkel : "1 Ocak 2021'de yürürlüğe girebilir"
Almanya Başbakanı Angela Merkel, "Bu son derece zor görünen müzakerelerin bir sonraki AB Konseyi'nde (Haziran ayında) sonuçlanmayacağı çok açık. Paketin 1 Ocak 2021'de yürürlüğe girebilmesi için sonbaharda ulusal parlamentolarda, ardından Avrupa Parlamentosu'nda ele alınması gerekiyor" dedi.
Fransa Maliye Bakanı Bruno Le Maire ise dört Kuzey ülkesi de dahil tüm üyeleri dayanışma içinde olmaya ve 750 milyar Euro'luk kurtarma planına destek vermeye davet etti.
Avusturya Başbakanı Sebastian Kurz ise "Bu 750 milyar Euro'luk plan, müzakerelerin temelini oluşturuyor. Kesinleşmiş bir şey yok. Hibe ve borçlar arasındaki paylaşım mutlaka yeniden konuşulmalı" diyerek bilek güreşinin ilk işaretini verdi. Danimarka da "Bu sadece tartışma için bir başlangıç zemini" dedi.