Biden yönetimi ve ABD Kongresi'ndeki Demokrat Partililer, Ocak ayında yasama ve yürütme kanadında kontrolu ele aldıktan sonraki en çalkantılı siyasi dönemini geçiriyor.
Kongre üyeleri, olası bir hükümet kapanmasını ve iç borçları nedeniyle temerrüde düşülmesini engellemek için mücadele verirken Demokrat Parti içindeki çekişmeler, partinin kilit öncelikleri açısından önem taşıyan iki yasa tasarısını tehlikeye atıyor.
Hem ABD ekonomisi hem de Başkan Biden'ın iç politika öncelikleri için riskin yüksek olduğu yorumları yapılıyor.
Bütçe tasarısını geçirmede ve borçlanma tavanını yükseltmede yaşanacak gecikmeler ya da atılacak birkaç hatalı adım, hem ABD hem de dünya ekonomisi açısından felakete varan etkilere yol açabilir. Moody's Analytics'in tahminine göre en kötü senaryo, ABD'nin temerrüde düşmesi. Bu durum, 6 milyon kişinin işini kaybetmesine ve 15 trilyon dolarlık hanehalkı gelirinin yok olmasına sebep olabilir.
Eğer Temsilciler Meclisi'ndeki Demokrat Partililer 1,5 trilyon dolarlık altyapı tasarısını ve içinde sosyal hizmet, iklim değişikliğiyle mücadele ve diğer önceliklerin bulunduğu 3,5 trilyon dolarlık harcama paketini geçirmek için yeterli sayıda oy elde edemezse 2022'deki Kongre ara seçimlerinde seçmenin karşısına eli boş çıkacak.
Olası sonuçlar net değil
Washington'da bütçe ve borçlanma limiti üzerindeki çekişmenin hükümetin temerrüde düşmesiyle sonuçlanacağını düşünen bazı uzmanlar var. Kongre daha önce de bu yollardan geçmiş ve son dakikada bir çözüm yolu bulunarak krizin eğişinden dönülmüştü.
Biden yönetimi açısından çok önemli olan harcama paketi üzerindeki beklentiler net değil. Başkan Biden, Çarşamba günü Demokrat Partili Kongre üyelerini Beyaz Saray'a çağırarak bir anlaşmaya varılması için çaba gösterdi.
Başkanlık ve Kongre Çalışmaları Merkezi Başkan Yardımcısı Dan Mahaffee, "Şu anda eyleme geçilecek noktadayız. Biden Kongre üyelerini nasıl bir araya getirebileceğine bakıyor. Başkanlık kampanyası sırasında ilerici kanatla merkezcileri biraraya getiren aynı müzakereci olabilir mi? Biden aynı şeyi şimdi de Beyaz Saray'dayken yapmak zorunda" dedi.
Bütçe sorunları
Kongre üyelerinin önünde acilen çözüm bekleyen en önemli mesele, yeni bir bütçe tasarısının 30 Eylül'den önce geçirilememesi durumunda federal hükümetin kilit işlevlerini yerine getirmesi için harcama yapma yetkisini kaybetmesi.
ABD federal hükümeti daha önce de kapanmış, ancak bu, hiçbir zaman bir pandeminin ortasında olmamıştı. Hükümetin kapanmak zorunda kalmasının ülkenin kamu sağlığı sisteminin Corona virüsü pandemisiyle mücadelesine ne kadar zarar verebileceği, net değil.
Temsilciler Meclisi'ndeki Demokrat Partililer, Salı gecesi, hükümetin Aralık ayına kadar işlevini sürdürmesine olanak tanıyan "devamlılık tasarısını" geçirdi. Bu tasarı, Kongre üyelerine, hükümetin farklı kısımları için ayrı bir bütçe geçirmesi için zaman kazandıracak.
Ancak Senato'daki Cumhuriyetçiler'in bu tasarıyı engellemesi bekleniyor. Bunun nedeni, Demokratlar'ın tasarıya, borçlanma tavanının 2022 yılı Aralık ayına kadar uygulanmasına muafiyet getirme anlamına gelen bir madde eklemiş olması.
Borçlanma tavanı
Kentucky Senatörü Mitch McConnell liderliğindeki Cumhuriyetçi Partililer, borçlanma tavanını yükseltmeye ilişkin oylamada "hayır" oyu kullanacaklarının sinyalini verdi. Cumhuriyetçiler, Demokratlar'ın tasarıyı Senato'dan tek başlarına geçirmesine de olanak tanımayacaklarını kaydetti.
Senatör McConnell, kamuoyu önünde yaptığı açıklamada, borçlanma tavanının yükseltilmesi gerektiğini, hükümetin temerrüde düşmesine izin verilemeyeceğini dile getirmişti. Ancak McConnell, Demokratlar'ın bunu gerçekleştirmek için bütçe uzlaşı tasarısını kullanarak tek başlarına tüm sorumluluğu yüklenmesini talep ediyor. Bütçe uzlaşı tasarısı hazırlamak, Senato'da oylama yapılmasını engelleyen kürsü işgali (filibuster) taktiğini ve kürsü işgalini sona erdirmek için gereken 60 oyu devre dışı bırakan, siyasi açıdan zahmetli ve zor bir iş.
Demokratlar, borçlanma tavanının yükseltilmesi için bütçe uzlaşı tasarısı yoluna başvurmayı reddediyor. Bunun nedeni, Cumhuriyetçiler'in borçlanma tavanının yükseltilmesi sorumluluğunu Demokratlar'la paylaşması gerektiğine inanmaları. Borçlanma tavanının yükseltilmesi, birkaç yıl önce Washington'da hem Kongre hem de Beyaz Saray'ın kontrolunu elinde tutan Cumhuriyetçiler'in geçirdiği yasaların hayata geçirilmesi için gereken ödeneklerin de sağlanması anlamına geliyor.
Çatışma hatları belirli
Altı eski Maliye Bakanı, Çarşamba günü beraber kaleme aldıkları ve Kongre'ye gönderdikleri mektupta, yasama erkinde tehlikeli oyunlar oynamanın ülkeyi kazara da olsa temerrüde sürükleyebileceği, bunun korkunç sonuçlar doğuracağı uyarısında bulundu.
Mektupta, "Kısa süreliğine temerrüde düşmek bile ekonomik büyümeyi tehdit edebilir. Piyasaların bulanmasına, ekonomik güvenin zayıflamasına, Amerikalılar'ın hayati önem taşıyan hizmetleri almasının engellenmesine yol açabilir. ABD'nin güvenilirliğine olan tam inanca zarar gelebilir. Bu zararı onarmak çok zor olabilir" ifadelerine yer verildi.
Mitch McConnell, Salı gecesi, kendi devamlılık tasarısını sunduğunu, bunun hükümete Aralık ayına kadar fon sağlayacağını, ancak "Demokratlar'ın Temmuz ayından beri Senato'daki Cumhuriyetçiler'den destek almayacağını bildiği (Borçlanma tavanı uygulamasına 2022 yılı Aralık ayına kadar muafiyet getiren) borç sınırı ibaresini kaldırdığını" söyledi.
Senato Çoğunluk Lideri Chuck Schumer ise Çarşamba sabahı, Senato'daki oylamaya McConnell'ın hazırladığını değil, Temsilciler Meclisi'nin tasarısını sunacağını söyledi.
Schumer, "Senato'ya sunulacak olan bu tasarıdır. Evet diyenler temerrüde düşmeyi ve hükümetin kapanmasını önleme yönünde oy kullanacak. Hayır diyenlerse 'Temerrüde düşmek ve hükümetin kapanması bize uyar' diyecek. 'Başka bir yol bulun' demeleriyle bu iş olmaz. Oylamaya sunulacak olan budur" ifadelerini kullandı.
Demokrat Parti içinde kaynama
Kongre üyeleri hükümetin temerrüde düşmesini ve hükümetin kapanmasını önlemeye çalışırken Demokrat Partili liderler, Biden yönetiminin iç siyasetteki önceliklerinin rayından çıkmasını engellemeye çabalıyor.
Başkan Biden, göreve geldikten kısa süre sonra, Kongre'deki Demokratlar'ın altyapı tasarısı üzerinde Cumhuriyetçiler'le uzlaşıya varmanın yollarını bulması konusunda ısrar etmişti. Bunun sonucu olarak Senato, 1,5 trilyon dolarlık partilerüstü altyapı tasarısını geçirmişti. Biden, buna dayanarak, partiler arasında işbirliği sağlayacağı şeklindeki kampanya vaadini yerine getirdiğini kaydetti.
Ancak Senato'dan çıkan tasarı, Demokratlar'ın yerine getirilmesini istediği çok sayıda koşulu açıkta bırakmıştı. Bunlar arasında sosyal harcamaların arttırılması ve iklim değişikliğiyle mücadelenin fonlanması da vardı.
Bunun sonucu olarak Demokrat Parti'nin Temsilciler Meclisi'ndeki ilerici kanadı, Demokratlar'ın tüm önceliklerini içeren 3,5 trilyon dolarlık ayrı bir paketi Temsilciler Meclisi ve Senato geçirinceye kadar, 1,5 trilyon dolarlık Senato tasarısını desteklemeyeceklerini bildirdi.
Merkeziyetçi Demokratlar isyanda
Hem Temsilciler Meclisi hem de Senato'da merkezde yer alan Demokratlar, ilericilerin taktiklerine ve taleplerine karşı çıkıyor. Temsilciler Meclisi'ndeki merkezci kanat, 1,5 trilyon dolarlık tasarının 27 Eylül'den önce oylamaya sunulması yönünde Demokrat Parti liderlerinden güvence aldı.
Aylar önce daha kapsamlı 3,5 trilyon dolarlık tasarının 27 Eylül tarihine kadar geçirilmesi, en azından olası görünüyordu. Ancak Demokrat Partili Batı Virginia Senatörü Joe Manchin ve Arizona Senatörü Kyrsten Sinema, 3,5 trilyonluk tasarına "evet" demeyeceklerini söyleyerek ilerleme kaydedilmesini engelledi.
Şimdiyse 3,5 trilyon dolarlık tasarıyı garanti altına alamayan ilerici Demokratlar, 1,5 trilyon dolarlık tasarıyı engelleme tehdidinde bulunuyor. Bu da Biden yönetiminin her iki tasarıyı da kaybetmesi riskini gündeme getiriyor.
Tasarıların kaybı Biden için 'ölümcül' olabilir
Bazı uzmanlar hala Demokratlar'ın anlaşmanın yolunu bulacağını, çünkü diğer seçenek olan anlaşmazlığın çok kötü sonuçlar doğuracağı görüşünde.
Virginia Üniversitesi'ndeki Politika Merkezi Başkanı Larry Sabato, "Benim varsayımım, başından beri Demokratlar'ın bu iki tasarıyı kaybetmenin hem Biden hem de kendileri için ölümcül sonuçlara yol açacağını bildiği yönünde" dedi.
"Sonunda istemeyerek de olsa üzerinde anlaşacak bir şey bulacaklar çünkü bunun alternatifi kabul edilir gibi değil" diyen Sabato, "Uzlaşı çok leziz olmayabilir ama alternatifi zehirli" benzetmesini kullandı.
