Venezuela’da ekonomik kriz giderek derinleşiyor. Ülkenin büyük kentlerinde devam eden elektrik kesintisi yüzünden hayat felce uğramış durumda.
Devlet Başkanı Nicolas Maduro ülkedeki krizin nedeni olarak ABD’yi gösterse de New York'taki VOA stüdyosunda Aslı Pelit’in konuğu olan Amerika Devletleri Konseyi Venezuela Grubu Direktörü Guillermo Zubillaga, Venezuela’daki sorunların nedeninin tek bir kişi, Maduro olduğunu söylüyor:
VOA TÜRKÇE: "Nicolas Maduro’nun devlet başkanlığı Ocak ayından beri tartışılıyor ama aslında bu yeni bir tartışma değil Venezuela için. 2013 yılında Hugo Chavez’in ölümünün ardından seçimler yapılmadan kendisine bu görev verilmişti, Maduro’nun başkanlığı da aslında o dönemden beri tartışma konusuydu, değil mi?”
GUILLERMO ZUBILLAGE: “Evet, bu konu fazla konuşulmuyor ama Maduro’nun görevi devralması bir çok soru işareti getirdi, sadece ona karşı olanlar değil, Chavez’i destekleyenler bile Maduro’nun göreve getirilmesini sorguladı. Maduro Chavez’in Dışişleri Bakanı olarak görev yapıyordu, bu görevi de sanki teknik olarak yapıyordu, politik bir önemi yoktu, onu destekleyen bir tabanı da yoktu, daha önce valilik veya başka bir bakanlık görevi de yapmamıştı. Ama Havana’yla çok yakındı, bana ve birçok uzmana göre, Chavez’in ölümünün ardından Maduro’nun cumhurbaşkanlığı koltuğuna getirilmesinin tek nedeniydi. Ama şunu da eklemek işityorum, Maduro göreve geldiğinde ordu içinde desteği yoktu, onu destekleyen bir seçmen tabanına sahip değildi. Bu yüzden göreve gelişi çok sorgulandı aynı zamanda o sırada Chavez’e ne olduğu da çok büyük bir gizlilik içindeydi, öldü mü, nasıl öldü, nerede öldü, bu soruların da cevabı tam olarak verilmedi. Ve bu belirsizlikle başladı Maduro dönemi ve yıllardır öyle devam ediyor."
VOA TÜRKÇE: “Peki Maduro göreve geldiğinden beri ne yaptı da Venezuela bu kadar derin bir krizin içine düştü. Belki de soruyu aslında şöyle sormalıyım, bu kadar zengin bir ülkeyi bu duruma getirmek için Maduro ne yapmadı?”
GUILLERMO ZUBILLAGE: “Venezuela’da bir deyim vardır, biri pastayı yaptı, diğeri mumları koydu deriz. Bu bağlamda, Venezuela petrol şirketini ulusallaştırdığı ve üretimi azalttığı için Chavez pastayı yaptı diyebiliriz. Ekonomi o dönemde sıkıntıya düştü, sadece bir kaç sanayi sektörüne kaldı, yani herşey petrole bağlandı ülkede bu da sorunun ana nedeni oldu. Doğru bir para politikası uygulanmadı, devamlı para bastılar, bütçe yapılmadı, ulusal petrol şirketini bu konuyla ilgisiz ama kendileine sadık kişilerin ellerine bıraktılar, kalifiye elemanlar politik görüşleri yüzünden işten çıkarıldı, ülkeden beyin göçü başladı, düşünce özgürlüğü kısıtlandı. Petrol şirketinde çalışan ama yönetimin verdiği kararların yanlış olduğunu dile getirenler anında işlerini kaybetmeye başladı. Bir de tabii yabancı yatırım durdu o dönemde, kimse Venezuela’ya yatırım yapmak istemedi, PDVSA’yı yönetenler bu altın yumurtlayan tavuğu ellerinden geldiğince soydular ve şu anda artık petrol üreten ülkeler arasında en kötü durumda olan petrol şirketi haline geldi. Günde 1 milyon varil kaybediyor.”
VOA TÜRKÇE: “Protestolar aslında 2016’da başladı, Maduro yönetimi devraldıktan sonra geçen üç yılın ardından 2016’da milyonlarca Venezuelalı sokaklarda protestolar yaptı, muhalefet liderleri vardı ve onların tutuklandığını gördük, ayrıca birçokları öldürüldü. Ama o dönemdeki muhalefet liderleri Juan Guaido’nun son bir ayda başardıklarını yapamadı. Bunun nedeni neydi? O dönemde diğer Latin Amerika ülkeleri muhalefeti desteklemedi, bu iki dönem arasındaki farkı anlatır mısınız?"
GUILLERMO ZUBILLAGE: “İki dönem arasındaki farklardan biri, Latin Amerika’daki hükümetler arasındaki farktı. Ayrıca bir de lider eksikliği vardı. Bugün Juan Guaido gibi bir lider var ama 2016’da muhalefet bölünmüştü, kendi aralarında mücadele ediyorlardı, bu da tabii Maduro karşısında yenilmelerinin nedenlerinden biriydi. Protestoların ardından bir kesim, yeterli seçmen desteğine sahip olmadıkları halde seçime gitmek istedi, biz karşı çıktık, ama onlar eğer seçimlerde belirli bir yüzdeye ulaşırlarsa Maduro’nun onları dinleyeceğini düşündüler ve bu tabii olmadı. Maduro bir dikatör ve hiç bir zaman demokratik süreci desteklemedi. Kendisi şeffaf bir seçim yapılmasına izin vermedi çünkü böyle bir durumda kazanamayacağını çok iyi biliyor. Maduro sevilen bir lider değil, kendisi otoriter bir lider ve hala biraz Chavez’in döneminden gelen popülariteyi kullanmaya çalışıyor. Hükümetinin yoksullara yardım ettiğini iddia ediyor ama hepimiz biliyoruz ki yoksul hala yoksul, hatta daha kötü durumda bugün.”
VOA TÜRKÇE: “Sizce Amerika’nın Maduro ve onunla birlikte ülkeyi yöneten valilere, ordu mensuplarına uyguladığı yaptırımlar bir işe yarayacak mı?”
GUILLERMO ZUBILLAGE: “Bence bu konu biraz karmaşık. Yaptırımlar, insani suçlar işlemiş, uyuşturucu kaçakçılığıyla suçlanan, para aklayan, kirli kişiler, öyle ki şu elektrik kesintisinin bile arkasındaki kişilere uygulanıyor. Ama yaptırımlar bir yandan da zaten bu durumdan perişan olan, masum insanları da etkiliyor. Ne yapacaksınız peki? Öyle bir hükümet var ki kendi vatandaşlarını susturmak için paralı askerler tutmuş, masum insanlara ateş açan çeteler tutmuş, ülkeyi korkuyla yönetiyor, basın özgürlüğünü ortadan kaldırmış, buna karşı uluslarası güçler bu kişilere karşı başka ne türlü bir uygulama getirebilir, yaptırımlar yine de ellerindeki son çare. Bana gelip yaptırımlardan memnun değiliz diyenlere ben bu cevabı veriyorum, yaptırımlar da olmasa başka ne yapabiliriz?"
VOA TÜRKÇE: “Bugün Latin Amerika’ya baktığımızda, bir kaç yıl öncesine oranla çok farklı bir görünümde.. Brezilya’da, Arjantin’de ve Kolombiya’da sağ görüşlü liderler göreve geldi. Chavez döneminde onu destekleyen sol görüşlü liderlerin hepsi yerini sağ görüşlü liderlere bıraktı ve Maduro şu anda yapayalnız kalmış durumda. Bazı kaynaklar komşularının Venezuela’ya askeri bir operasyon yapmaya hazır olduğunu söylüyor, sizce bu mümkün mü?"
GUILLERMO ZUBILLAGE: “Sanmıyorum. En azından şu anda, hiç bir liderin askeri bir operasyona girmek istediğini zannetmiyorum. Lima Grubu toplantılarında Brezilya da Kolombiyalı delegeler de askeri bir operasyondan söz etmiyor. Ayrıca Venezuela ordusunun içinde de ciddi ayrılıklar mevcut, bu yüzden de Venezuela ordusunun bölünebileceği beklentisi var, bu da Maduro’yu destekleyen 20-30 kişilik yüksek rütbeli grubun yalnız kalması anlamına geliyor. Chavezci grup Maduro’yu desteklemiyor aslında, onlar Maduro’nun yaptığı yanlışları gördü ve yavaş yavaş ona destek vermeyi durdurdu. Ülkede elektrik yok, su yok, çocuklar açlıktan ve ilaç bulamadıkları için hastanelerde perişan durumda, herkes durumun farkında ve bence artık sayfayı çevirip zararın neresinden dönersek kardır diye düşünüyor. Hatta bazıları Venezuela’nın gireceği yeni politik dönemde başka bir rol alabilmeyi umut ediyor, bu yüzden de yavaş yavaş Maduro’nun yanından uzaklaşıyor. Chavezciler Maduro’yu desteklemeyi sürdürürlerse sonlarının Maduro gibi olmasından kaygı duyuyor. Halkın onları ülkenin içinde bulunduğu trajediden sorumlu tutacağı belli, bu yüzden de biran önce saf değiştirmeleri gerektiğini biliyorlar."
