Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB'ye tam üyelik başvurusu yapan Ukrayna ve Moldova'ya, "aday ülke statüsü" verilmesi yönünde görüş bildirdi; Gürcistan'ın başvurusunun ise "değerlendirilmesi" gerektiğini söyledi.
Avrupa'nın üç büyük ülkesi Fransa, Almanya ve İtalya liderleri Emmanuel Macron, Olaf Scholz ve Mario Draghi ile Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis'in, Kiev'e düzenlediği geziden bir gün sonra, Avrupa Komisyonu da Ukrayna ve Moldova'nın AB üyeliğine yeşil ışık yaktı.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen düzenlediği basın toplantısında, AB Konseyi'ne, Ukrayna ve Moldova'ya "Avrupa Birliği'ne aday ülke statüsü verilmesini" tavsiye ettiklerini açıkladı. Alman siyasetçi, "Komisyon Konsey'e öncelikle Ukrayna'ya bir Avrupa perspektifi verilmesini ve ikinci olarak aday statüsü verilmesini tavsiye ediyor. Bu, elbette, ülkenin bir dizi önemli reformu gerçekleştirmesi şartıyla olacak" dedi. Von der Leyen, "Ukraynalılar’ın Avrupa özlemlerini savunmak için ölmeye hazır olduğunu biliyoruz. Avrupa rüyası için bizimle yaşamalarını istiyoruz" dedi.
Basın toplantısında Moldova'nın da "gerçek bir Avrupa yolcusu" olduğunu belirten Von der Leyen, "Moldova, gerçek bir reform yanlısı, yolsuzlukla mücadeleyi destekliyor ve Avrupalı’dır. Daha gidecek çok yolu var. Ama kriterleri karşılama potansiyeli olduğunu düşünüyoruz" diye konuştu.
AB Komisyonu Başkanı, bu iki ülke ile aynı anda başvuru yapan Gürcistan için de, "Adaylık statüsü verilmeden, belirli sayıda koşulu nasıl yerine getireceğini değerlendirmeye ihtiyacımız var" ifadesini kullandı.
Kesin karar almadan tavsiyede bulunan AB Komisyonu'nun bu görüşü, 23-24 Haziran'da yapılacak Avrupa Birliği devlet ve hükümet başkanları zirvesinde tartışıldıktan sonra, 27 üye ülke liderinin oybirliğiyle karar alınacak.
"Bu tarihi karar için minnettarım"
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, Von der Leyen'in tavsiye kararını memnuniyetle karşıladığını söyledi. Zelenski Twitter hesabından paylaştığı mesajında, "Ursula von der Leyen'e ve Avrupa Komisyonu'nun her bir üyesine bu tarihi karar için minnettarım. Bu, aynı zamanda bizi Rusya'ya karşı zafere daha da yaklaştıracak bir adımdır. Önümüzdeki hafta, AB liderlerinin toplantısından da olumlu sonuç bekliyorum" dedi.
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dimitro Kuleba da, "Avrupa'da tarih yazılıyor. Önümüzdeki hafta yapılacak AB zirvesi öncesi Ukrayna'ya AB aday statüsü verilmesi gerektiği sonucuna varan AB Komisyonu'nun olumlu görüşünü selamlıyoruz. Bu, Avrupa liderliğinin canlı bir kanıtı ve Ukrayna'nın daha sonraki dönüşümleri için büyük bir destek olacaktır" mesajını paylaştı.
Avrupa Komisyonu ilk kez adaylık başvurusunda bulunan bir ülke hakkında bu kadar hızlı bir sürede görüş belirtiyor. Komisyonun Ukrayna ve Moldova hakkında verdiği tavsiye niteliğindeki görüş, Avrupalılar’ın bu iki ülkeye verdiği desteğin bir göstergesi olarak değerlendiriliyor.
Ancak Hollanda, Danimarka ve Belçika, Ukrayna ve Moldova'nın adaylık fikrine karşı olmasa da tam üyelik için başvuru yapan bir ülkeye bu kadar hızlı adaylık statüsü verilmesine karşı çıkıyor.
Yolsuzlukla mücadele vurgusu
AB üyelik statüsünün "ileriye gidebilen, durdurulabilen ve hatta geriye gidebilen" dinamik bir süreç olduğunu vurgulayan Komisyon Başkanı Von der Leyen, "Bu adaylık statüsü alan ülkeye göre değişir ve beklentilerimiz çok net" diyerek uyardı.
AB'nin üzerinde en çok durduğu "yolsuzlukla mücadele" konusuna da değinen Von der Leyen, Ukrayna hükümetinin bu konuda ilerleme kaydettiğinin ancak bu mücadele için idari prosedürlerin dijitalleştirilmesinin önemli olduğunun altını çizdi.
Ukrayna halkının Zelenski'yi "yolsuzlukla mücadele etmek istedikleri için" seçtiğine dikkat çeken Von der Leyen, Ukrayna'nın oligarkların gücüne karşı bir yasa çıkardığını, bu yasanın sonuç vermesini umut ettiklerini söyledi.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün 2021 raporunda yayınladığı yolsuzluk listesinde, Ukrayna 180 ülke içinde arasında 122’nci sırada yer alıyor. Bu sıralama, 2014'te 142'nci sırada yer alan Ukrayna için olumlu bir ilerleme; ancak AB'deki komşularının hala çok gerisinde. Aynı raporda AB üyesi ülkelerden en gerideki ülke, 78'inci sırada yer alan Bulgaristan.
Süreç uzun sürecek
Ukrayna ve Moldova'nın üyelik müzakereleri uzun sürecek. AB Dönem Başkanı Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, "bu sürecin onlarca yıl alabileceğini" dile getirdi. Rusya ile savaşın başından bu yana AB içindeki tüm çekincelere rağmen ülkesinin AB'ye üye olması iddiasından vazgeçmeyen Volodimir Zelenski ise AB liderlerine, "birliğe tam üye olmak için çalışmaya hazır olduklarının" garantisini verdi.
Brüksel'de AB liderlerinin de onayının ardından AB Komisyonu, bir "katılım öncesi strateji planı" açıklayacak. Bu planın açıklanmasıyla tam üyelik süreci de başlayacak. Bu planda Ukrayna'ya katılım sürecinde "entegrasyon için gerekli reformlar ve bu reformlar için gereken mali destek programı" belirlenecek.
Bu aşama tamamlanınca, yine 27 üyenin onayıyla, Ukrayna ve Moldova için katılım süreci resmen başlayacak. Tıpkı Türkiye ile yapıldığı gibi, her alanda istenen reformlar başlıklar halinde belirlenerek, tek tek, başlık başlık müzakerelere geçilecek.
Zelenski için kişisel zafer
Almanya, Fransa, İtalya ve Romanya devlet ve hükümet başkanları Kiev'e giderek Ukrayna'nın adaylığını desteklediklerini dile getirdi. Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski ise Avrupalı muhataplarına, "Avrupa'nın temelini oluşturan değerler adına Ukrayna halkının üstlendiği ağır fedakarlıklara anlam verecek bir siyasi ufka ihtiyaçları olduğunu" söylüyor ve AB üyeliğinin bu fedakarlıkları anlamlı kılacak "ideal bir hedef olduğunu" dile getiriyor.
Avrupa Komisyonu'nun Ukrayna lehinde yaptığı açıklama tavsiye niteliğinde olsa da Zelenski için kişisel bir zafer anlamına geliyor. AB'nin 4 liderini savaş halindeki Kiev'e getirmeyi başaran Zelenski, katılım sürecinin zorluklarının da farkında.
Savaş halinde olan ve pek çok kenti tümüyle yıkılan Ukrayna'nın AB'ye katılım süreci savaş koşullarıyla daha da ağırlaşabilecek, savaşın sonuçları süreci daha da zorlaştırabilecek. AB tarihinde, kurumları bu kadar kırılgan ve zayıf olan hiçbir ülke böylesine zorlu bir yolculuğa çıkmamıştı.
Bu zorluğu gören AB Dönem Başkanı Fransa Cumhurbaşkanı Macron 9 Mayıs'ta Strasbourg'da, üye olmak isteyen ülkeler için bir "bekleme odası" anlamına gelen "Avrupa siyasi topluluğu" önerisini getirmişti. Başta Ukrayna olmak üzere, bu fikir AB'ye katılmak isteyen ülkeler tarafından soğuk bir şekilde karşılandı. AB liderleri 23-24 Haziran'da Brüksel'de yapılacak zirve öncesinde AB-Batı Balkanlar zirvesini toplayarak nabız yoklayacak.
