Ukrayna resmi yolla yapılan bir yazışmayla Türkiye’den, kendi topraklarından tahıl çaldığını iddia ettiği üç Rus bandıralı geminin araştırılmasını istedi.
Reuters haber ajansının belgelere dayandırdığı haberde, Ukrayna Başsavcılığı Türkiye’nin Adalet Bakanlığı’na 13 Haziran 2022’de gönderdiği mektupla Rusya’nın Ukrayna’da işgal ettiği topraklardan çaldığı iddia edilen tahılı taşıyan gemileri araştırmasını ve kanıt bulmasını istedi.
Mektupta gemilerin Nisan ve Mayıs aylarında Kırım’ın Sivastopol ana tahıl terminalinden hareket ettiği belirtiliyor ve Ankara’dan taşıdıkları yük ve Türk limanlarına varışlarıyla ilgili bilgi talep ediliyor. Rusya, Kırım’ı 2014’te ilhak etmişti.
Ukrayna’nın haklarında bilgi talep ettiği üç büyük kuru yük gemisinin isimlerinin “Equasis” adlı denizcilik veri tabanına göre Mikhail Nenashev, Matros Pozynich ve Matros Koshka olduğu, gemilerin “United Shipbuilding Corporation” adlı bir Rus devlet şirketinin yan kuruluşuna ait olduğu kaydedildi. Reuters haber ajansı, Rus şirketinin yorum talebine yanıt vermediğini aktardı.
Ajansın “Refinitiv Eikon” isimli gemi takip verilerine dayandırdığı verilere göre mektupta bahsi geçen “Mikhail Nenashev” kuru yük gemisi, 16 Haziran’da Sivastopol'un Avlita tahıl terminalinden ayrılarak 8 gün sonra İskenderun Körfezine ulaştı.
İstanbul merkezli jeopolitik analist ve Bosphorus Observer danışmanlık şirketinin başkanı olan Yörük Işık tarafından sağlanan fotoğraf ve videoların, görüntülerden “Mikhail Nenashev” den altın renkli, tahıl benzeri bir kargonun 27 Haziran'da yakındaki Dörtyol limanında liman vinçleri tarafından kamyonlara yüklendiğini gösterdiği kaydedildi.
“Kanıtları Türk yetkililere verdik”
Kremlin konuya ilişkin sorulara yanıt vermezken, Rusya’nın Ukrayna’da işgal ettiği Herson’daki yönetimin başkan yardımcısı Kirill Stremousov, bölgedeki tahılın Kırım’a gittiğini ve bundan yerel çiftçilerin sorumlu olduğunu söyledi. Stremousov ayrıca, Türkiye ya da Ortadoğuya sevkiyat yapıldığına dair bilgisi olmadığını kaydetti.
Reuters Türk diplomatik bir kaynağın, Kiev'in çalıntı tahılın Rus gemileriyle Türkiye'ye getirildiği iddialarını Ankara ile paylaştığını ve Ukraynalı yetkililerle işbirliğinin devam ettiğini söyledi.
Ukrayna Tarım Bakanı'nın ardımcısı Taras Vysotskiy Reuters'a yaptığı açıklamada Kiev'in yaklaşık 400 bin ton çalıntı tahılın ihraç edildiğini tahmin ettiğini dile getirdi.
Ukrayna'nın Ankara Büyükelçisi Vasil Bodnar ise Reuters'a yaptığı açıklamada Ukrayna'nın bu miktarın büyük bir kısmının Türkiye'ye gittiğine inandığını ve Kiev'in 13 geminin olaya karıştığına dair kanıt olarak gördüğü belgeleri Türk yetkililere verdiklerini belirtti.
Rusya iddiaları reddediyor
Reuters, “United Shipbuilding Corporation'ın” yakın zamanda işgal edilen Ukrayna topraklarından tahıl taşıdığı tespit edilirse, Kiev'in çalıntı olduğunu iddia ettiği tahılın ihracatında Rus devletine ait kuruluşların dahil olduğuna dair ortaya çıkan kanıtlara bir yenisinin daha eklenmiş olacağına dikkat çekti.
Ukrayna, Şubat ayındaki işgalden bu yana Moskova'yı tahıl çalmakla suçluyor; Rusya ise bu iddiaları reddediyor.
Dünyanın en büyük tahıl ihracatçılarından biri olan Ukrayna, güney kıyıları boyunca devam eden savaş ve birçok limanının kapalı olması nedeniyle mal ihraç etmekte zorlanıyor. Resmi verilere göre tahıl, ülkenin tüm ihracatının yaklaşık beşte birini oluşturuyor.
Reuters geçen haftaki bir haberinde ise, 30 Haziran 2022 tarihli bir başka mektupla Ukrayna’nın Adalet Bakanlığı'ndan işgal altındaki Berdyansk limanından Ukrayna tahılı taşıdı iddia edilen Rus bandıralı başka bir gemiyi incelemesini istediğini bildirmişti.
Rus gemisine Türkiye'de el konulmasına yalanlama
Öte yandan Rusya Dışişleri Bakanlığı Rus bandıralı Zhibek Zholy adlı kargo gemisinin çalıntı Ukrayna tahılı taşıdığı şüphesiyle Türkiye'nin Karasu limanında alıkonulduğuna dair haberlerin de yanlış olduğunu bildirdi.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Aleksey Zaitsev bugün yaptığı açıklamada, Ukraynalı yetkililerin işgal altındaki Berdyansk limanından tahıl taşıdığını söylediği geminin "standart prosedürlerden geçtiğini" söyledi.
Ukrayna'nın Türkiye Büyükelçisi Pazar günü yaptığı açıklamada Türk makamlarının Zhibek Zholy'yi alıkoyduğunu söylemişti. Reuters daha önce Ukrayna'nın Türkiye'den gemiyi tutuklamasını istediğini bildirmişti.
Ankara Rus ve Ukraynalı askeri heyetlerle görüşüyor
Türkiye, Birleşmiş Milletler’in tahıl kriziyle ilgili planını “gerçekçi ve uygulanabilir” buluyor ve destekliyor.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu geçen ay yaptığı açıklamada “BM planı, İstanbul’da anlaşma olursa bir kontrol merkezi kurulacak ve Ukrayna karasularının hemen dışında bir güvenli bölge oluşturulacak. Bu bölgede özellikle Ukrayna limanlarına gidecek gemilerin, silah veya başka bir şey taşımadığından emin olmak için, kontrolu da yapılacak. Dönüşte de tabii gemilerin belirlenen ürünleri taşıdığından herkes emin olmak istiyor” demişti.
Türkiye tahıl krizinin çözümü için BM, Rusya ve Ukrayna’nın katılımıyla İstanbul’da bir toplantı yapmak istiyor.
Geçen ay Savunma Bakanlığı’ndan bir askeri heyet Moskova’ya giderek, Rus Savunma Bakanlığı yetkilileriyle görüşmüştü. Önceki gün ise Ankara’da Türk ve Ukrayna askeri heyetleri bakanlıkta bir toplantı gerçekleştirdi.
