Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova, Amerika'nın Ukrayna'ya Patriot füze savunma sistemi tedarik etme planının bir "kışkırtma" olduğunu ve Amerika'nın Ukrayna savaşına askeri olarak daha fazla dahil olduğu anlamına geleceğini söyledi.
Zaharova bugün yaptığı açıklamada, Washington'a, Moskova'nın uyarılarından "doğru sonuçları çıkarma" tavsiyesinde bulunduklarını, Amerika'nın tedarik edeceği askeri ekipmanın, Rus füze saldırılarının meşru hedefleri haline geleceğini kaydetti.
Patriot Füzeleri Ukrayna'nın İşine Nasıl Yarayabilir?
Patriot füze sistemleri, füze saldırılarına karşı sağlam bir kalkan oluşturması nedeniyle çatışma bölgelerinde, Amerika ve müttefikleri tarafından uzun yıllardır kullanılan, cazip bir silah. Bu sistemler, Avrupa, Ortadoğu ve Büyük Okyanus'ta İran, Somali ve Kuzey Kore'den gelebilecek olası saldırılara karşı koruma sağlıyor.
Amerika'nın Ukrayna'ya Patriot füze bataryası göndermeyi kabul ettiği yönünde bu hafta çıkan haberler, kritik bir dönüm noktası oldu. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, aylardır ülkesinin hava savunma sistemlerini güçlendirmeye çalışıyordu. Amerikalı yetkililer, Patriot anlaşmasını teyit etti ve resmi açıklamanın yakında yapılacağını belirtti. Ancak uzmanlar, Patriot sisteminin etkinliğinin kısıtlı olduğu ve savaşın gidişatını değiştirmede önemli bir rol oynamayabileceği uyarısında bulunuyor.
Patriot füze sistemi nedir?
Uçak, seyir füzeleri ve kısa menzilli balistik füzeleri hedef alabilen Patriot, 1980'li yıllarda geliştirilen, karadan havaya fırlatılan güdümlü bir füze sistemi.
Her Patriot bataryası, sekiz fırlatıcı, her fırlatıcının dört füzesavar silahı, bir kara radarı, kontrol istasyonu ve jeneratör içeren kamyon monteli fırlatma sisteminden oluşuyor. Ordu, şu anda 16 Patriot taburu olduğunu söylüyor. 2018 yılında yayınlanan Uluslararası Stratejik Çalışmalar Enstitüsü raporu, bu taburların 50 bataryaya sahip olduğunu, bu bataryaların bin 200'den fazla füzesavar silahı bulunduğunu bildirmişti.
Amerikan Patriot bataryaları dünyanın birçok bölgesinde düzenli olarak konuşlandırılıyor. Buna ek olarak Hollanda, Almanya, Japonya, İsrail, Suudi Arabistan, Kuveyt, Tayvan, Yunanistan, İspanya, Güney Kore, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Romanya, İsveç, Polonya ve Bahreyn de Patriot füzelerini kullanıyor ya da satın almış durumda.
Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi (CSIS) bünyesindeki Füze Savunma Projesi Direktörü Tom Karako, Patriot sisteminin ”en çok kullanılan, güvenilir ve kanıtlanmış füze savunma sistemlerinden biri” olduğunu söyledi. Karako, Ukrayna'nın savaş alanında balistik füze savunma sistemi kapasitesine sahip olmasının, İran'ın tedarik ettiği balistik füzelere karşı kendini savunmasına yardımcı olacağını kaydetti.
Patriot'ların maliyeti nedir?
Patriot sistemi ve füzeleri yıllar içinde sürekli olarak değiştirildi. CSIS'in Temmuz ayında yayınladığı füze savunma raporuna göre, Patriot sisteminin şu anki füzesavar silahı, atış başına 4 milyon dolara mal oluyor. Fırlatıcıların adet fiyatıysa 10 milyon dolar. Bu fiyata bakıldığında Rusya'nın satın aldığı ve Ukrayna'da kullandığı İran yapımı çok daha küçük ve ucuz SİHA'ları vurmak için Patriot sistemini kullanmak maliyet açısından uygun görünmüyor.
CSIS kıdemli danışmanı Mark Cancian, "50 bin dolarlık bir SİHA'yı milyon dolarlık bir füzeyle vurmak mantıksız" ifadesini kullandı.
Patriot'ların Ukrayna'da konuşlandırılmasına ilişkin kaygılar
Bir Patriot bataryasının kullanılması ve bakımı için 90 kadar asker gerekiyor. Biden yönetimi, Patriot sisteminin kullanılması için Ukrayna'ya asker göndermenin söz konusu olmayacağını kaydetmiş, bu nedenle Amerika, aylar boyunca Ukrayna'ya bu karmaşık bir sistemi tedarik etme konusunda isteksizlik sergilemişti.
Öte yandan Ukrayna'da Patriot sistemi konuşlandırmanın Rusya'yı kışkırtacağı korkusu ya da fırlatılan bir füzenin Rus topraklarını vurması riskiyle ilgili kaygılar da mevcuttu. Yetkililere göre Ukraynalı liderlerin ısrarları, Ukrayna'daki sivil altyapının büyük hasar görmesi ve soğuk kış aylarında ülkede elektrik ve ısınma ihtiyacının karşılanmasında zorluk yaşanması, Amerika'nın Ukrayna'ya Patriot sistemlerini tedarik etmesindeki çekincelerinin önüne geçti.
Önemli bir engel de eğitim olacak. Amerikalı askerlerin Ukrayna kuvvetlerini Patriot sistemlerinin nasıl kullanılacağı ve bakımının nasıl yapılacağı konusunda eğitmesi gerekecek. Patriot taburlarında görev yapan askerler, etkili şekilde hedef belirleme, radarla hedefe kilitlenme ve ateş etme konusunda kapsamlı eğitimden geçiyor.
Amerika, Ukrayna kuvvetlerine, HIMARS olarak bilinen Yüksek Hareketli Topçu Roket Sistemi gibi diğer karmaşık silah sistemlerini kullanmaları için eğitim vermişti. Eğitim programları kısaltılmış ve Ukraynalı askerler birkaç hafta içinde savaş alanında bu sistemleri kullanmaya başlamıştı. Yetkililer, Patriot sisteminin kullanımına ilişkin eğitimin ne kadar süreceği ve eğitimin nerede verileceği konusunda ayrıntı vermeyi reddetti.
Patriot sisteminin kabiliyetleri
Ukrayna, Rusya'nın çeşitli tehditleriyle karşı karşıya. Patriot sistemi, bazı tehditlere karşı etkili, diğerlerine karşıysa kullanışsız olabilir.
Patriot sistemlerine ilişkin bilgi sahibi olan eski kıdemli bir askeri yetkili, Patriot sistemlerinin kısa menzilli balistik füzelere karşı etkili olacağını ve Amerika'nın Ukrayna'ya verdiği desteğe ilişkin güçlü bir mesaj içereceğini, ancak tek bir bataryanın savaşın gidişatını değiştirmeyeceğini kaydetti.
Ukrayna'ya Patriot sistemi tedarik edilmesine ilişkin anlaşmanın henüz kamuoyuna açıklanmamış olması nedeniyle adının gizli tutulmasını isteyen yetkili, bir Patriot bataryasının uzun menzilli ateş kabiliyeti olduğunu, ancak sadece kısıtlı bir alanı kapsayabileceğini söyledi. Örneğin Patriotlar küçük bir askeri üssü etkili olarak koruyabilir, ancak Kiev gibi büyük bir kent için tam kapsamlı koruma sağlayamaz. Sadece kentin bir kısmını kapsayacak şekilde koruma sağlayabilir.
Patriot sistemi genellikle dört bataryadan oluşan tabur halinde konuşlandırılıyor. Ancak yetkililere göre, Ukrayna sadece tek Patriot bataryası alacak.
Patriot sistemi, Sovyetler Birliği döneminden kalma Rus S-300 füze savunma sistemine kıyasla hedefleri birbirinden daha hassas şekilde ayırabilen, daha güçlü bir radara sahip. Ukrayna, S-300 sistemlerini kullanıyor. Ancak hem Karako hem de Cancian, Patriot sisteminin kapasitesinin bazı sınırları olduğunun altını çiziyor.
Yine de Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'in daha önceki taktiksel nükleer silah kullanma tehditlerini hayata geçirmesi durumunda Patriot sisteminin bazı balistik füze ve savaş uçaklarını hedef alma kabiliyetinin, Kiev'i koruyabilmesi olasılığı söz konusu. Ancak Karako, bunun, silahın nasıl kullanıldığına bağlı olduğunu vurguluyor. Karako'ya göre eğer bomba bir savaş uçağından atılırsa Patriot sistemi, uçağı hedef alabilir. Eğer silah bir seyir füzesi veya kısa ya da orta menzilli balistik füzeyse bu durumda sistem, füzeyi hedef alır.
Patriot sistemlerini imal eden savunma sanayi firması Raytheon, 2015 yılından beri sistemin 150 füzeyi etkisiz hale getirdiğini bildirdi. Ancak Patriot'ların başarı oranı sık sık sorgulanıyor. 1992 yılında hazırlanan bir Hükümet Hesap Verilebilirlik Dairesi raporu, Patriot sisteminin Körfez Savaşı sırasında Scud füzelerine karşı yüzde 70 başarı oranına ulaştığına ilişkin kanıt bulunamadığını bildirmişti. 2018 yılında Suudi Arabistan'ın Yemen'deki Husi isyancıları tarafından fırlatılan füzelere karşı kullandığı Patriot'ların başarısı, sistemin çalışmadığını gösteren video görüntülerinin ortaya çıkması üzerine sorgulanmıştı.
Ancak Patriot'ların kabiliyetleri bir kenara bırakıldığında bu sistemin Ukrayna'da konuşlandırılması bile Ukrayna'ya verilen desteğe ilişkin büyük bir mesaj anlamına gelebilir. Cancian, bunun ciddi bir simgesel anlamı olduğunu dile getiriyor.
