Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş hız kesmeden sürerken Ukrayna ordusundan firar ettiği belirtilen askerler Kiev’i savaşta ihtiyaç duyulan insan gücünden yoksun bırakıyor.
Rusya ile çatışmaların kritik bir döneminde artan firarlar Ukrayna’nın savaş planlarını sekteye uğratırken, olası ateşkes görüşmelerinde elini de zayıflatabilir.
Associated Press çoğu isimlerini vermeyen iki firari asker, üç avukat ve 10 kadar Ukraynalı yetkili ve askeri komutanla konuştu.
Askerlere, avukatlara ve Ukraynalı yetkililere göre on binlerce Ukraynalı asker, tükenmiş şekilde çatışma ve cephe hattı pozisyonlarından firar etti.
Komutanlar ve askerlere göre, bazen bir birliğin tamamı görev yerlerini terk ederek savunma hatlarını savunmasız bıraktı ve toprak kayıplarını hızlandırdı.
Yetkililere göre askerlerin bazıları sağlık gerekçesiyle izin alıp bir daha dönmüyor, savaşın travmalarıyla boğuşuyor ve zafere dair umutsuz beklentilerle moralleri bozuluyor. Bazı askerlerinse komutanlarla fikir ayrılığı yaşadığı ve bazen çatışma ortasında emirleri yerine getirmeyi reddettiği belirtiliyor.
Associated Press haber ajansına konuşan askeri analist Oleksandr Kovalenko “Bu sorun kritik önemde” diyor. Kiev’de yaşayan Kovalenko, savaşın üçüncü yılının son aylarına yaklaşırken sorunun daha da büyüyeceğini öngörüyor.
Kaç asker firar etti?
Ukrayna Başavcılığı’na göre, Rusya'nın 2024 Şubat 2022'de başlattığı işgalden bu yana 100 binden fazla asker Ukrayna'nın firar yasaları kapsamında suçlandı.
Bunların neredeyse yarısı, Kiev'in hükümet yetkilileri ve askeri komutanların büyük ölçüde başarısız olduğunu kabul ettiği agresif ve tartışmalı bir seferberlik hamlesi başlatmasının ardından, sadece geçen yıl firar etti.
Seferberlik başlamadan önce 300 bin Ukraynalı askerin savaşa katıldığı tahmin edildiğinden, bu sayı her açıdan şaşırtıcı derecede yüksek. Üstelik firar edenlerin gerçek sayısı çok daha yüksek olabilir.
Askeri konularda bilgi sahibi bir milletvekili bu sayının 200 bine kadar çıkabileceğini tahmin ediyor.
Birçok asker sağlık gerekçesiyle izin aldıktan sonra cepheye dönmüyor. Savaşın sürekliliğinden dolayı yorgunluktan tükenmiş olan bu kişiler psikolojik ve duygusal olarak da hırpalanmış durumdalar.
Savaşma isteğini toplayamadıkları için suçluluk duyuyor, savaş çabalarının nasıl yönetildiğine dair öfke duyuyor ve savaşın kazanılamaz görünmesinden dolayı hayal kırıklığı yaşıyorlar.
Serhii Hnezdilov, firar kararı hakkında kamuoyu önünde konuşan az sayıdaki askerden biri. AP'nin Eylül ayında kendisiyle yaptığı röportajdan kısa bir süre sonra suçlandı.
Hnezdilov da tıbbi yardım almak için cepheden ayrıldı. Ancak ameliyata girmeden önce firar ettiğini açıkladı.
Beş yıllık askerlik hizmetinden sonra, ülke yönetiminin daha önce verdiği sözlere rağmen terhis edilme umudu görmediğini söyledi.
Firar, savunma hatlarını nasıl etkiliyor?
Ukrayna ordusunda firar sorunu, savaş planlarını askeri komutanların parmaklarının arasından kayıp giden kuma dönüştürdü.
AP, tüm birliklerin emirlere karşı gelerek mevzilerini terk etmesi nedeniyle savunma hatlarının ciddi şekilde tehlikeye girdiği vakaları öğrendi.
Hnezdilov, “Siyasi irade eksikliği ve özellikle piyade birliklerinin kötü yönetimi nedeniyle, şu anda kontrol ettiğimiz bölgeleri düzgün bir şekilde savunacak bir yönde ilerlemiyoruz” dedi.
Bir milletvekiline göre, Ukrayna ordusu Eylül ayında büyük ölçüde ölümler, yaralanmalar ve firarlar nedeniyle cephede 4 bin asker açığı kaydetti. Firar edenlerin çoğu yeni askere alınanlar arasındaydı.
Bir tugayın, firar vakalarını işleme koymak ve kolluk kuvvetlerine iletmekle görevli hukuk servisi başkanı, çok sayıda firar vakası olduğunu söyledi.
“Asıl mesele, çatışmalar sırasında muharebe pozisyonlarını terk etmeleri ve yoldaşlarının bu yüzden ölmesi. Küçük ya da büyük birliklerin kaçtığı birkaç durum yaşadık. Mevzilerini açık ettiler ve düşman bu mevzilere gelerek silah arkadaşlarını öldürdü. Çünkü mevzilerdeki askerler, yalnız bırakıldıklarının farkında değildi” dedi.
Ukrayna'nın iki yıl boyunca savunduğu bir tepe kasabası olan Vuhledar'ın Ekim ayında birkaç hafta içinde bu şekilde kaybedildiğini söyleyen 72. Tugay subayı, en son çekilenler arasındaydı.
Vuhledar düşmeden önceki haftalarda 72. Tugay'ın mevcudu zaten çok zayıftı. Subay, sadece bir hat taburu ve iki tüfek taburunun sonlara doğru kasabayı savunduğunu ve hatta askeri liderlerin başka mevzilere destek göndermek için kendi birliklerini çekmeye başladığını söyledi.
Taburun her bir bölüğünde 120 asker olması gerekirken ölümler, yaralanmalar ve firarlar nedeniyle bazı bölüklerin mevcudu sadece 10'a düştü. Bu bölüklerdeki eksik askerlerin yaklaşık yüzde 20'sinin firar ettiğini söyleyen subay, “Bu oran her ay katlanarak artıyor” diye ekledi.
Rusya Ukrayna'nın zayıf konumunu fark edip saldırınca, takviye birlikler gönderildi. Ancak subay, daha sonra takviye birliklerin de ayrıldığını söyledi. Bu nedenle 72. Tugay taburlarından biri geri çekildiğinde, mensuplarının kimsenin onları korumadığını bilmedikleri için vurulduğunu söyledi.
Yine de firarilere karşı kin duymuyor; “Şu aşamada taburumdan ve diğerlerinden hiçbir askeri kınamıyorum. Çünkü herkes gerçekten çok yorgun” diyor.
Firari askerlere yönelik suçlama getiriliyor mu?
Üç askeri yetkiliye ve Ukrayna Devlet Soruşturma Bürosu sözcüsüne göre, savcılar ve ordu, firari askerler hakkında suç duyurusunda bulunmamayı tercih ediyor ve bunu ancak onları geri dönmeye ikna edemedikleri takdirde yapıyorlar. Bazı firariler geri dönüyor, ancak tekrar ayrılıyorlar.
Ukrayna Genelkurmay Başkanlığı, askerlere psikolojik destek verildiğini söyledi ancak firarların savaş alanında yarattığı etkiye ilişkin AP’nin sorularına yanıt vermedi.
Bu tür davalara bakan iki avukat, askerler suçlandıktan sonra onları savunmanın karmaşık olduğunu söylüyor. Müvekkillerinin, firar ettikleri zamanki psikolojik durumlarına odaklanıyorlar.
Avukat Tetyana Ivanova, “İnsanlar içinde bulundukları durumla psikolojik olarak baş edemiyor ve onlara psikolojik yardım sağlanmıyor” dedi.
Ivanova, askerlerin psikolojik nedenlerle firardan beraat etmesinin tehlikeli bir emsal oluşturduğuna dikkat çekti; “Çünkü o zaman neredeyse herkes firar etmekte haklı oluyor, çünkü aralarında neredeyse hiç sağlıklı insan kalmadı” diye konuştu.
Biden yönetimi Ukrayna’nın askere alım yaşını düşürmesini istiyor
ABD ise Ukrayna'yı daha fazla erkeği askere almaya ve askere alma yaşının 18’e indirilmesine izin vermeye çağırdı.
Biden yönetiminden üst düzey bir yetkili Çarşamba günü yaptığı açıklamada, Ukrayna'nın seferberlik yaşını mevcut 25 yaşından 18'e çekilmesini istediklerini söyledi.
Yetkili, Ukrayna'nın şu anki durumunun meselenin matematiğine bakılarak anlaşılabileceğini kaydederek savaşta daha fazla askere ihtiyaç duyulduğunu kaydetti. Üst düzey yetkili, Ukrayna'nın savaş alanındaki kayıplarını telafi etmek için yeterli sayıda askeri seferber etmediğini ya da eğitmediğini de vurguladı.
Beyaz Saray, Rusya'nın işgalinin başlamasından bu yana Ukrayna'ya 56 milyar dolardan fazla güvenlik yardımı yaptı ve Başkan Biden'ın 20 Ocak’ta görevden ayrılmasından önce Kiev'e milyarlarca dolar daha göndermesi bekleniyor.
Zelenski Kara Kuvvetleri Komutanı'nı değiştirdi
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski de kendi birliklerinin insan gücü sıkıntısı çekmesi ve Rusya'nın doğudaki kazanımlarını arttırması üzerine Cuma günü ordunun kara kuvvetleri komutanını değiştirerek yerine Tümgeneral Mihailo Drapatyi'yi atadı.
Zelenski, “Esas görev, ordumuzun muharebe verimliliğini gözle görülür bir şekilde arttırmak, askerlerin eğitim kalitesini sağlamak ve Ukrayna Silahlı Kuvvetleri'nde insan yönetimine yenilikçi yaklaşımlar getirmek” dedi.
Üst düzey askeri ve hükümet yetkilileriyle görüştükten sonra Telegram'da yaptığı açıklamada Zelenski, “Ukrayna ordusunun devletimizin hedeflerine tam olarak ulaşabilmesi için iç değişikliklere ihtiyacı var” dedi.
Ordu içinde saygı gören Drapatyi Mayıs ayında Harkiv cephesinin komutasını üstlenmiş ve kuzeydoğudaki Rus saldırısını durdurmayı başararak cephede istikrarı sağlamıştı.
Kara Kuvvetleri Komutanı savaş sırasında seferberlik çabalarını denetliyor.
Askeri analistler Ukrayna ordusunun insan gücü sıkıntısı çektiğini, bunun da birliklerin 1000 kilometreden uzun cephe hattı dışında rotasyon yapmasını ya da yedek kuvvet oluşturmasını zorlaştırdığını söylüyor.
Forum