İdeolog. Karizmatik lider. Pragmatist.
Nebraska Üniversitesi'nden endüstriyel ve örgütsel psikoloji profesörü Samuel Hunter, Ukrayna krizindeki kilit oyuncular olan Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski ve Amerikan Başkanı Joe Biden'ın birbirinden farklı üç liderlik tarzı ortaya koyduğunu söylüyor.
Profesör Hunter, "Her zaman her bir liderlik tarzının sergilendiğine tanık olmayabiliriz. Çoğunlukla aynı liderlik tarzlarının birbiriyle kafa kafaya çarpıştığını görürüz. Ancak bu senaryoda küresel arenada üç liderlik türünün her birini görebiliyoruz" diyor.
Hunter'a göre liderliğe uzanan farklı yollar var ve liderlik yapmanın tek bir kusursuz yolu yok.
İdeolojik lider
Vladimir Putin, ideolojik bir lider. George H.W. Bush Amerikan-Çin İlişkileri Vakfı'ndan psikiyatri uzmanı Kenneth Dekleva, eski KGB ajanı Putin hakkında 20 yıldır çalışmalar yürütüyor.
"Putin acımasız, son 20 yıldır zalimce eylemlerde bulunan otoriter bir lider" diyen Dekleva, "Ukrayna işgaline kadar Putin'i parlak bir taktisyen ve stratejist olarak düşünmek kabul edilebilirdi" şeklinde konuşuyor.
Fiziksel olarak zinde bir eylem adamı imajı çizen Putin, kendisini at sırtında çıplak fotoğraflarını yayınlayan, mızrakla balık avlayan, eli tüfek tutan, rivayete göre bir ayıyla güreşen, rakibini ters döndüren bir dövüş sanatları ustası olarak gösteriyor.
Washington Üniversitesi'nden felsefe, kamu politikaları ve devlet yönetimi uzmanı Michael Blake, "Putin, çok daha aşina olduğumuz, eski liderlik anlayışını temsil ediyor. Kendisini benzersiz bir güç sahibi olarak yansıtıyor ve liderliğin alınyazısı olduğunu öne çıkarıyor" diyor.
Blake, Putin'i, "Kendisini başkalarını mağlup etme becerisine sahip, acımasızlığı ve diğer siyasi becerileri sağduyulu şekilde uygulayan, Rusya'yı geçmişteki altın çağına geri döndürme becerisi açısından da benzersiz bir lider olarak sunuyor. Siyaset tarihinde bu tür lider imajı çok yaygındır. Faşizmle ilintilidir, ama faşizme özgü değildir" şeklinde anlatıyor.
Putin'in motivasyonlarından biri, Rusya'nın, 1991 yılındaki çöküşüne kadar küresel bir güç olan Sovyetler Birliği yıllarındaki eski görkemini yeniden inşa etmek.
İdeolojik liderlerin daha çok geçmişe dönük olduklarının altını çizen Nebraska Üniversitesi uzmanı Profesör Samuel Hunter, "Bu liderler için hala varolmasını arzuladıkları ya da geri dönmek istedikleri bir geçmiş devir vardır. Amaçları, daha önceki dönemlere geri dönmektir. Putin özelindeyse hedef, Rusya'nın etki alanı açısından küresel sahnede daha çok güce sahip olan Sovyet dönemi Rusya'sına geri dönmek" diyor.
Karizmatik lider
Eski bir aktör ve komedyen olan Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, karizmatik bir lider olarak öne çıkıyor. Zelenski, 24 Şubat'ta Rusya'nın ülkesini işgal etmesi sonrasında gösterdiği cesaret ve kararlılıkla birçoklarını şaşırttı.
Samuel Hunter, "Karizmatik liderler birçok farklı şekilde tanımlanabilir. Ancak birkaç öne çıkan özellikleri umut ve değişim duygusu aşılamaları, her zaman olmasa da çoğunlukla olumlu duyguları yansıtmaları, daha parlak bir gelecekten bahsetmeleri, daha iyiye doğru adım atmak için değişim yapmaları. Zelenski, birçok yönden bu özellikleri geniş kitleleri cezbedecek şekilde yansıtıyor" diyor.
Washington Üniversitesi'nden Blake'e göre Putin de benzer bir yol izliyor gibi görünse de Zelenski, yeni bir yolun mümkün olduğunu göstererek fark yaratıyor.
"Zelenski, izlediği yolun alınyazısı ya da bir tür siyasi dehayla kutsanmamış, çok daha olağandışı bir liderlik tablosu çiziyor" diye konuşan Blake, "Bunun yerine Zelenski'nin liderliği neredeyse tesadüfi. Kendini dışarıya gösterme stili olağandışı korkusuzluk ya da fiziksel güç gösterisi içermiyor. Tam tersine korktuğunu ve ara sıra şaşkına döndüğünü gösterme istekliliği sergiliyor" ifadelerini kullanıyor.
Zelenski'nin eğlence dünyasından geldiğini göz önünde bulunduranlar, siyasette acemi olan Ukraynalı lideri küçümsedi. Amerika, kendisini ve ailesini ülkeden tahliye etme teklifinde bulunduğunda Zelenski bunu reddetti ve "Savaş zamanı geldi. Cephaneye ihtiyacım var, gezintiye değil" dedi.
Psikiyatri uzmanı Kenneth Dekleva, "Ruslar'ın, Batı'nın ve hatta Amerika'nın Zelenski'yi yanlış tanıdığını düşünüyorum. Zelenski'nin zayıf biri olduğunu ve ülkeden kaçacağını varsaydık. Eğer kaçsaydı bugün bu konuyu konuşmuyor olurduk. İşgal başladığında tüm dünyada yankı bulan bir karar verdi" şeklinde konuşuyor.
Pragmatik lider
Batılı ülkelerin Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısına vereceği yanıta liderlik yapan Başkan Joe Biden ise pragmatik bir lider örneği.
"Biden pragmatik liderlik yolunu temsil ediyor" diyen Hunter, "Pragmatik liderlerin başlıca özelliği sorun çözücü olmaları. Genellikle mantıklıdırlar, verilere ve rakamlara göre hareket ederler. Birçok açıdansa pragmatik liderler sıkıcıdır" şeklinde konuşuyor.
Amerikan Senatosu'na seçildiği 1972 yılından bu yana siyasetin içinde olan Biden, eski Başkan Barack Obama'nın yardımcısı görevini sekiz yıl boyunca yürütmeden önce altı kez senatör olarak seçilmişti.
Blake, "Eski moda Demokrat Partili bir lider olan Biden, kendisini eşsiz, acımasızlığı da olası siyasi iyilik ve çıkar olarak göstermekle çok ilgilenmiyor. Bu açıdan Zelenski'nin bazı özelliklerini taşıyor" diyor.
Biden'ın Ukrayna konusundaki odak noktası, Amerika'nın çıkarlarını koruma konusunda ölçülü bir yaklaşım benimsemeyi, aynı zamanda çatışmalardan uzakta durmayı kapsıyor.
Hunter, Biden'ın sergilediği liderliğin arkasında "Duyguları işe karıştırmamak ve kızışmayı önlemek, perde arkasında birçok girişimde bulunmak,, ittifakların ve ağların inşa edilmesini sağlamak, Amerikan tarafından askeri müdahale yerine ekonomik yaptırım gibi yollara başvurmak" olduğunu kaydediyor.
Sonuç
Büyük krizler, bir siyasetçinin liderlik tarzını tanımlayabilir ya da pekiştirebilir.
Hunter, "Çoğu zaman temkinli, ölçülü ve sakin olabiliriz ama kriz dönemlerinde zaman baskısı ve stres altında kalırsınız. Tüm bu etkenler biraraya geldiğinde kendi kendinizi kontrol etmek çok daha zorlaşır ve gerçek kişiliğiniz ortaya çıkar. Yeterli ölçüde baskı varsa bu liderlerin kimler olduğunu görmeye başlarsınız" diyor.
Bir çatışmanın tarafları olan liderlerin özellikleri, söz konusu krizin nasıl bir çözüm gerektirdiğini belirleyebilir. Dekleva, Putin'in durumunda, taktiksel empati adı verilen tekniğe başvurmak gerektiğini belirtiyor.
"Şu anda Putin'in köşeye sıkıştığı, son derece hassas ve tehlikeli bir durum içindeyiz. Putin çok prestij kaybetti. Tamamen dışlandı. Bu durum tehlikeli bir Putin ortaya çıkarıyor" diyen Dekleva, "Çok dikkatli olmalı ve diplomatik olarak gerginliği azaltacak ve Putin'in emellerine ulaştığını hissetmesini sağlayacak bir taktik ve çıkış yolu izlenmeli" tavsiyesinde bulunuyor.
