Erişilebilirlik

Türkiye Yüzünü Avrasya’ya mı Dönüyor?


Şanghay İşbirliği Teşkilatı’nın alt organizasyonlarından biri Şanghay Enerji Kulübü’nün 2017 yılı dönem başkanlığını Türkiye üstlendi. Bu görev ilk kez Şanghay İşbirliği Teşkilatı üyesi olmayan bir ülkeye verilmiş oldu.

Avrupa Parlamentosu Başkanı Martin Schulz’un Türkiye’ye ekonomik yaptırımlar uygulanabilir” demesinden birkaç gün sonra Özbekistan dönüşü uçakta gazetecilere açıklama yapan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Şanghay İşbirliği Örgütü’nü AB’ye alternatif olarak göstermişti.

Türkiye Cumhurbaşkanı, “Türkiye bir defa kendini rahat hissetmeli. 'Benim için varsa, yoksa Avrupa Birliği' dememeli. Mesela, 'Şanghay Beşlisi içerisinde Türkiye niye olmasın?' diyorum. Temenni ederim ki orada olumlu bir gelişme olması halinde, yani Türkiye'nin Şanghay Beşlisi içerisinde yer alması, bu konuda çok daha rahat hareket etmesini sağlayacaktır diye düşünüyorum" demişti.

Türkiye’nin Şanghay Enerji Kulübü başkanlığını üstlenmesinin Avrupa Parlamentosu’nun AB-Türkiye üyelik müzakerelerinin dondurulmasını oylayacağı oturumdan bir gün gerçekleşmiş olması da dikkat çekiyor.

Aydın Sezer: ‘Şanghay İşbirliği Örgütü AB ve NATO’ya alternatif değil iç politika malzemesi’

Türkiye Rusya Araştırmalar Merkezi Kurucu Başkanı Aydın Sezer, Şanghay İşbirliği Teşkilatı’nın ne Avrupa Birliği ne NATO’ya alternatif olamayacağı kanısında.

Amerika’nın Sesi’ne değerlendirmelerde bulunan Sezer, “Belli bir ilkesi kurumsal yapısı olmayan ŞİÖ’nün enerji bağlamında Türkiye’ye jest yapmış olmasının kağıt üzerinde bir anlamı var ama pratikte nasıl bir sonuç doğuracağı şüpheli. O yapının enerji alanında somut bir merkezi kararı alma olanağı yok.

ŞİÖ, Avrupa Birliği, NATO veya batıdaki herhangi bir ittifakın alternatifi bir oluşum değil. Ama özellikle Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu örgütü Batı ittifakına alternatifmiş gibi kamuoyuna sunuyor. Bu durum ne NATO’da ne de AB’de ciddiye alınacağına dair düşünce taşımıyorum. Ama iç politika malzemesi olarak kullanılıyor” dedi.

Türkiye’nin 1995 yılında Gümrük Birliği’ne girmesiyle ülkesini Avrupa gümrük sahası haline getirdiğine dikkat çeken TURAM Kurucu Başkanı, şu aşamada Türkiye’nin ŞİÖ üyelerinden bir bölümün içinde bulunduğu Avrasya Ekonomik Birliği’nin üyesi olmasının dahi mümkün olmadığını belirtti.

Bartu Soral: ‘Türkiye arayış içinde, Şanghay İşbirliği Örgütü Türkiye’nin ekonomik çıkarlarına uygun’

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı eski yöneticilerinden Bartu Soral ise Sezer’le ayı fikirde değil. Ona göre, Şanghay İşbirliği Örgütü Türkiye için Avrupa Birliği’nden çok daha güçlü karşılıklara sahip.

Amerika’nın Sesi’nin sorularını yanıtlayan Soral, verdiği demeçte, “Üye olmayan ülkelere daha önce verilmiş bir pozisyon değil. Mutad olmadığı için de önemli. Aslında bu durum Türkiye Cumhuriyeti hükümetinin ciddi arayış içinde olduğunu gösteriyor. Ben bu arayışı doğru buluyorum. Rakamlara bakınca 21. Yüzyıl’da kimin etkin olmaya başladığı gözüküyor. Çin, 4 trilyon dolarlık İpek Yolu projesini bütçelendirdi. Güney, doğu ve batıdan Asya’yı birleştirmek üzere ticaret ağı kuracak, hem deniz hem karayollarıyla ticareti örüyor” dedi.

Türkiye’de Batı yanlısı orta sınıfın doğuyu küçümsediğini belirten Soral, 2008-2005 arasında Avrupa ekonomisinin küçüldüğünü buna karşılık başta Çin olmak üzere doğunun büyüdüğü görüşünü savundu. Burada Çin’in yüksek teknolojiye dayalı üretiminin toplam sanayi malları üretiminde %25,4’lük bir oran yakalamışken aynı kategoride ABD’nin %18’de, Almanya’nın da %16’da kaldığına dikkat çekti.

Doç. Doster: ‘Şanghay İşbirliği Örgütü, Türkiye’ye jest yaptı’

Uluslararası ilişkiler uzmanı Barış Doster ise Şanghay Beşlisi’nin bu kararını “bir jest” olarak görenlerden.

Amerika’nın Sesi’ne konuşan Doçent Barış Doster, “Türkiye 1952’den beri NATO üyesi, 1963’ten bu yanda da Avrupa Birliği’ne tam üye olmak için uğraşıp duruyor. Ancak bir süredir Türkiye hem NATO’da hem de AB’de hırpalanıyor. Bu ittifaklara üyeliğini sorgulamayı göze almamakla birlikte Şanghay İşbirliği Örgütü’nü bazen tehdit bazen şantaj gibi kullanmaya çalışıyor. Tabii Türkiye’nin Rusya’ya enerji bağımlılığı ve Çin’le de yeni arayışları olduğu da vakıa. Ama yine de ŞİÖ’ye henüz diyalog ortağı ve bu en azından şimdilik güçlü bir anlama işaret etmiyor” dedi.

Bir bakışta Şanghay İşbirliği Örgütü

Soğuk Savaş’ın bitmesinin ardından 1996 yılında kurulan Şanghay İşbirliği Örgütü’nün altı üyesi bulunuyor. Merkezi Pekin’de bulunan örgütün üyeleri Çin Halk Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu, Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan ve Kazakistan.

Afganistan, Belarus, Moğolistan, İran ile birlikte gözlemci ülkeler arasında yer alan Pakistan ve Hindistan’ın 2017 yılında ŞİÖ’ye üye olması bekleniyor.

Türkiye ise Ermenistan, Azerbaycan, Kamboçya, Nepal ve Sri Lanka ile birlikte diyalog ortağı ülkeler arasında yer alıyor.

Askeri ittifak olmayan örgüt, istihbarat işbirliği yapıyor.

XS
SM
MD
LG