Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre 31 Aralık 2023 tarihi itibarıyla Türkiye’nin kadın nüfusu 42 milyon 638 bin 306 ve erkek nüfusu 42 milyon 734 bin 71 olarak belirlendi. Diğer bir ifadeyle, toplam nüfusun yüzde 49,9'unu kadınlar, yüzde 50,1'ini ise erkekler oluşturdu.
Kadınlar ile erkekler arasındaki bu oransal denge, kadınların daha uzun yaşaması nedeniyle, 60 ve daha yukarı yaş grubundan itibaren kadınların lehine değişiyor.
Kadınlar erkeklerden 5,5 yıl daha uzun yaşıyor
Hayat Tabloları sonuçlarına göre, beklenen yaşam süresi, 2020-2022 döneminde Türkiye geneli için 77,5 yıl iken kadınlarda 80,3 yıl ve erkeklerde 74,8 yıl. Genel olarak kadınların erkeklerden daha uzun yaşadığı ve beklenen yaşam süresi farkının 5,5 yıl olduğu görüldü.
Kadınlarda obezite oranı yüzde 23,6
Türkiye Sağlık Araştırması'nda, boy ve kilo değerleri kullanılarak hesaplanan vücut kitle endeksi incelendiğinde, 2022 yılında 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerin yüzde 20,2'sinin obez, yüzde 35,6'sının ise obezite öncesi durumda olduğu görüldü. Cinsiyete göre incelendiğinde, kadınların yüzde 23,6’sının obez ve yüzde 30,9’unun obezite öncesi durumda; erkeklerin yüzde 16,8'inin obez ve yüzde 40,4'ünün obezite öncesi durumda olduğu görüldü.
Eğitim görülen süre yıllar geçtikçe artıyor
Ortalama eğitim süresinin zaman içinde yükseldiği gözlemlendi.
Kadınlarda 6,4 yıl ve erkeklerde 8,3 yıl olmak üzere 2011’de Türkiye’de ortalama eğitim süresi 7,3 yıl iken, 2022’de kadınlarda 8,5 yıl, erkeklerde 10 yıl ve ülke genelinde 9,2 yıla yükseldi.
Yükseköğretim mezunu 25 ve daha üst yaştaki kadın oranı yüzde 21,6. Ulusal Eğitim İstatistikleri'ne göre, yüksekokul ve fakülte, yüksek lisans ve doktora mezunu 25 ve daha yukarı yaştaki nüfusun toplam nüfus içindeki oranı, 2008’de yüzde 9,1 iken, 2022’de 23,5’e yükseldi. Bu oran cinsiyete göre incelendiğinde, 2008’de yükseköğretim mezunu 25 ve daha yukarı yaştaki kadın oranı yüzde 7,1, erkek oranı yüzde 11,2 iken 2022’de sırasıyla yüzde 21,6 ve yüzde 25,5 oldu.
Yükseköğretim mezunu kadının işgücüne katılımı yüzde 68,8
Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre 2022’de 15 ve daha yukarı yaştaki nüfusun işgücüne katılma oranı yüzde 53,1. Bu oran kadınlarda yüzde 35,1, erkeklerde ise yüzde 71,4.
İşgücüne katılma oranı eğitim durumuna göre incelendiğinde, kadınların eğitim seviyesi yükseldikçe işgücüne daha fazla katıldıkları görüldü.
Okuryazar olmayan kadınların işgücüne katılma oranı yüzde 13,9, lise altı eğitimli kadınların işgücüne katılma oranı yüzde 27,1, lise mezunu kadınların işgücüne katılma oranı yüzde 36,1, mesleki veya teknik lise mezunu kadınların işgücüne katılma oranı yüzde 43 ve yükseköğretim mezunu kadınların işgücüne katılma oranı yüzde 68,8 oldu.
Kadınların istihdam oranı erkeklerin yarısından daha az
2022’de 15 ve daha yukarı yaştaki nüfusun istihdam oranı yüzde 47,5. Bu oran kadınlarda yüzde 30,4 ve erkeklerde yüzde 65.
En yüksek istihdam oranı yüzde 54,1 ile Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli’den oluşan TR21 bölgesinde. En düşük istihdam oranı ise yüzde 33,8 ile Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt’ten oluşan TRC3 bölgesinde gerçekleşti.
En yüksek kadın istihdamı, yüzde 37,4 ile TR90 (Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane) bölgesinde, en düşük kadın istihdam ise yüzde 18,2 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesinde.
Kadınların istihdamda yarı zamanlı çalışma oranı yüzde 16,1
Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre yarı zamanlı çalışanların istihdam içindeki oranı 2022’de yüzde 9,8 oldu. Bu oran kadınlarda yüzde 16,1, erkeklerde ise yüzde 6,7.
Cinsiyetler arası ücret farkı tüm eğitim düzeylerinde erkek lehine
Cinsiyetler arası ücret veya kazanç farkı, erkek ve kadın arasındaki ücret veya kazanç farkının erkek ücret veya kazancına yüzdesel oranı olarak tanımlanıyor.
Kazanç Yapısı İstatistikleri'ne göre, yıllık ortalama brüt ücret-maaş ile hesaplanan gösterge için en yüksek fark yüksek 17,1 ile yükseköğretim mezunlarında, en düşük fark yüzde 12,4 ile yine ilkokul ve altı mezunlarda gerçekleşti.
Yıllık ortalama brüt kazanç ile hesaplanan gösterge için ise, en yüksek fark yüzde 19,6 ile lise mezunlarında, en düşük fark ise yüzde 14,5 ile ilkokul ve altı mezunlarda gerçekleşti.
Büyükelçilerin yüzde 27,3’ü kadın
Dışişleri Bakanlığı verilerine göre kadın büyükelçi oranı 2011’de yüzde 11,9 iken 2023’te yüzde 27,3 oldu. Erkek büyükelçi oranı ise 2011’de yüzde 88,1 iken 2023’te yüzde 72,7 oldu.
Türkiye Büyük Millet Meclisi verilerine göre 2023 sonu itibarıyla 599 milletvekilinin 119’u kadın ve 480’i erkek. Kadın milletvekili oranı 2007’de yüzde 9,1 iken 2023’te yüzde 19,9 oldu.
Yükseköğretimde görevli profesörlerin yüzde 33,9’u kadın
Yükseköğretim istatistiklerine göre kadın profesör oranı 2010-2011 öğretim yılında yüzde 27,6 iken 2022-2023'de yüzde 33,9. Kadın doçent oranı ise, 2010-2011'de yüzde 32,2 iken 2022-2023'de yüzde 40,8 oldu.
Üst ve orta düzey yönetici pozisyonundaki kadın oranı yüzde 19,6
Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre şirketlerde üst ve orta düzey yönetici pozisyonundaki kadın oranı 2012’de yüzde 14,4 iken 2022’de yüzde 19,6 oldu.
Kadınlar ilk evliğini ortalama 25,7 yaşında yapıyor
Evlenme İstatistikleri'ne göre ilk evliliğini 2023’te yapan kadınların ortalama yaşı 25,7 iken, erkeklerin 28,3. Ortalama ilk evlenme yaşının en yüksek olduğu il, kadınlarda 29 yaş, ve erkeklerde 32,7 yaş ile Tunceli. En düşük olduğu il ise kadınlarda 22,9 yaş ile Ağrı, erkeklerde 26,2 yaş ile Şanlıurfa.
Kadınların yüzde 16,2'sinin eğitim seviyesi eşinden daha yüksek
Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarında resmi evliliklerde eşler arasındaki eğitim farkı incelendiğinde, 2022’de kadınların yüzde 38,9'unun kendisinden daha yüksek eğitimli erkeklerle evli olduğu görüldü.
Eşlerinden daha yüksek eğitimli olan kadın oranı yüzde 16,2, eğitim seviyeleri aynı olan eşlerin oranı ise yüzde 42,8.
İnternet kullanan kadın oranı yüzde 83,3
Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması sonuçlarına göre 2023’te 16-74 yaş grubundaki bireylerin internet kullanım oranı yüzde 87,1 oldu. Bu oran kadınlarda yüzde 83,3 ve erkeklerde yüzde 90,9.
Kadınların yüzde 27,4'ü yaşadığı çevrede gece yalnız yürürken kendini güvensiz hissetti
Yaşam Memnuniyeti Araştırması sonuçlarına göre 2023 yılında, yaşadıkları çevrede gece yalnız yürürken kendini güvensiz hissedenlerin oranı yüzde 18,9 iken bu oran kadınlarda yüzde 27,4, erkeklerde yüzde 10,2.
Kadınların yüzde 56,3'ü, erkeklerin ise yüzde 75,8'i yaşadıkları çevrede gece yalnız yürürken kendilerini güvende hissetti.
Evde yalnız olduklarında kendilerini güvensiz hissedenlerin oranı 2023 yüzde 4,6 iken bu oran kadınlarda yüzde 6,3, erkeklerde yüzde 2,7. Kadınların yüzde 83,4'ü, erkeklerin ise yüzde 90,8'i evde yalnız olduklarında kendilerini güvende hissetti.
Forum