24 Kasım’daki uçak krizinden sonra Türkiye ile Rusya arasında ilk yüzyüze diplomatik temas bugün sağlandı. Sırbistan’ın başkenti Belgrad’da toplanan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Zirvesi’ne katılan Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Rus mevkidaşı Sergey Lavrov’la 40 dakika süren bir görüşme yaptı.
Dün, Güney Kıbrıs’ta Türkiye’nin özür dilemesini beklediklerini yineleyen Rusya Dışişleri Bakanı, görüşme sonrası yaptığı kısa açıklamada ‘‘Çavuşoğlu ile onun ısrarı üzerine biraraya geldik. Kendisinden yeni bir şey duymadık. Çavuşoğlu, Türkiye Cumhurbaşkanı ve Başbakanı'nın kamuoyunda dile getirdiği yaklaşımları teyit etti,’’ dedi.
Çavuşoğlu: “Umarım aklıselim kazanır”
Türk Dışişleri Bakanı da kayda değer bir ilerleme sağlanmadığını belirtti.
Mevlüt Çavuşoğlu, ‘‘İlk görüşmede sorunlar aşıldı demek doğru olmaz. Farklı görüşler olması normal, açıklıkla konuştuk. Rus pilot için başsağlığı diledik. İki taraf da gerginliği tırmandırmak istemiyor. Umarım aklıselim kazanır,” dedi.
Türkiye’nin sabırla ilişkilerin düzelmesini beklediğini vurgulayan dışişleri bakanı, ama bu durumun ömür boyu sürmeyeceğini ifade etti. Çavuşoğlu bu sorunun IŞİD’le mücadeleye gölge düşürmemesini de istedi: “24 Kasım’da Türkiye sınırının ihlali neticesinde meydana gelen olay, ortak düşmanımız DAEŞ’e karşı, teröristlere karşı yürüttüğümüz mücadele ile birbirine karıştırılmamalı. Suriye’de beş yıldır süren çatışmalar tüm bölge için sorunlara yol açtı. Terör tehlikesinin boyutu arttı. Ankara’da, Paris’te saldırılar gerçekleştirildi, Mısır’da Rus uçağı düşürüldü. Bu saldırılar bizim güvenlik anlayışımızı da önemli ölçüde değiştirdi.”
Türkiye-Rusya Türkiye-Rusya ilişkilerini yıllardır çok yakından izleyen gazeteci Cenk Başlamış, iki ülke arasındaki ilişkilerin kısa vadede düzelmesinin mümkün olmadığı görüşünde.
"Türk-Rus ilişkilerinin orta vadede normalleşmesi mümkün değil"
Amerika’nın Sesi’nin sorularını yanıtlayan Başlamış, ‘‘Görüşmeden somut bir iyileşme beklemek hayalcilik olurdu. Eğer Lavrov, ‘Türk tarafı yeni bir şey söyleyene dek görüşmeleri kesiyoruz’ dese işte o kötü olurdu. Görüşmüş olmaları bu yüzden iyi bir şey ama Türkiye Rusya ilişkileri 24 Kasım öncesine dönmeyecek. Yakın ve orta vadede bu imkansız,’’ dedi.
Bir süredir görüşlerini medyagunlugu.com adlı sitede dile getiren Rusya uzmanı gazeteci, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Federal Meclis’te yaptığı açıklamalarda Türk halkıyla hükümeti birbirinden ayırmasına dikkat çekti.
Rusya lideri, o konuşmasında ‘‘pilotumuzun ölümünden Türk elitleri sorumlu, bunu asla unutmayacağız. Bu arada Türk milleti iyidir, çalışkandır ve yeteneklidir. Türkiye’de Rusya’nın çok eski ve güvenilir dostları var. Bilmeliler ki biz onları, Suriye’de görev yapan Rus askerlerinin ölümünden doğrudan sorumlu olan Türk yönetimiyle aynı kefeye koymuyoruz. Bizden sinirli ve histerik tepkiler beklemesinler,’’ demişti.
Başlamış: "Türkiye, Rusya’nın yeniden güçlü Rusya imajını bozdu"
Cenk Başlamış, Putin’in yaklaşımını şöyle yorumluyor: ‘‘Putin, Türk halkıyla hükümet arasında bilerek bir ayrım yapıyor. Aslında Türkiye’de Erdoğan ve AKP karşıtı muhalefete oynuyor. İkinci olarak Rusya dış politikayla ilgili ne yapıyorsa bunun iç politikada bir karşılığı vardır. Rusya, Suriye’ye girince ülkede yeniden süper devlet haline geldik psikolojisi hakim oldu. Türkiye, ‘yeniden güçlü Rusya’ imajını bozdu. Uçak düşüp de özür gelmeyince çok yüksek perdeden el açtılar. O nedenle hızla yumuşamaları için bir neden yok.’’
Başlamış: Rusya’nın tepki refleks mi yoksa planlı mı?
Peki bundan sonra ne olacak? Rusya uzmanı gazeteciye göre, Rusya’nın Türkiye’yle ile IŞİD arasında olduğunu iddia ettiği petrol alışverişine ilişkin belgeleri önümüzdeki hafta açıklayacağını duyurması bir mesaj içeriyor.
‘‘Benim kafama takılan soru şu: Türkiye uçağı düşürdü ve Rusya, Türkiye uçağını düşürdü diye mi çıldırdı? Yoksa bu planlı bir tepki miydi? Biliyorsunuz, G-20 Zirvesi’nde Putin, Türkiye-IŞİD ilişkilerini ima eden cümleler kurmuştu. Acaba o bir girizgah mıydı? Domates ithalatını yasaklamakla bu iş olmaz. Zaten Putin de söyledi ‘domatesle paçalarını sıyıracaklarını düşünüyorlarsa yanılıyorlar’. O halde Rusya’nın önümüzdeki açıklayacağı şey ne? Neden şimdi açıklamadı? Acaba bir şey mi bekliyor? Acaba Türkiye’ye bu konuda bir çıkış yolu bulmak için zaman mı veriyor?’’
