VOA: "Amerika Türk-İsrail illişkilerinin bozulmasından nasıl etkilendi?
WILLIAM QUANDT: “İlişkiler, Amerika’nın Ortadoğu’da iki yakın müttefikiyle güçlü bağlar kurmaya çalıştığı, bölge politikalarının bir parçasıydı. Bir yanda NATO müttefiki Türkiye, diğer yanda özel bağlara sahip olduğu İsrail. Şimdi bu ilişkiler bozuldu. Yakın bir zaman kadar da düzeleceğini sanmıyorum. Güçlü bağlara sahip olduğu iki müttefikinin ilişkilerinin bozulması Amerika’yı çok zor durumda bırakıyor. Bunun Amerikan siyasetine potansiyel etkileri olabilir. İsrail ve Türkiye’nin ilişkilerinin bozulması, bazı Kongre üyelerinin Türkiye’nin artık Amerika’nın dostu olmadığına inanmasına yol açabilir. Ama Beyaz Saray ve Amerika Dışişleri Bakanlığı, bu kötü gidişatı istemiyor ve iki ülke arasındaki ilişkilerin onarılmasını arzuluyor. Bu toplantıyı düzenlerken olaya bir politikacı ya da bürokrat olarak yaklaşmak istemedik. Amacımız olayları anlayabilmek, nedenlerini araştırmak, yorumlamak, Ortadoğu’da ve Arap Baharı sürecindeki etkilerini tartışmak. Soruların cevabını bilmiyoruz, ama Amerika’daki kaygıların nedenlerini yanıtlayabiliriz. Amerika Türkiye’yle ilişkilerinin bozulmasını istemiyor. Afganistan’da, Irak’ta, Libya’da ve belki de Suriye’de işbirliği yapıyoruz. Aynı şekilde yönetim, Türkiye-İsrail gerginliği yüzünden Kongre’nin, ilişkilerimizi etkileyecek şekilde tavır almasını da istemiyor. Bu en azından benim görüşüm.”
VOA: *Amerika seçim yılına giriyor. Bu durumda Türkiye-İsrail ilişkilerinin gerilmesi, Amerikan siyasi sahnesinde ne gibi adımların atılmasına yol açabilir?"
WQ: “Ben bir facia beklemiyorum. Çünkü yönetim Türkiye’yle ilişkilerde büyük stratejik çıkarlar bulunduğunu net bir şekilde anlatabilir. Ama Ermeni soykırım tasarısı gibi sorunların çıkması, önceki yıllara göre bu tasarının daha fazla destek bulması mümkün. Böyle bir şey olursa, umarım Türkiye, bunun Amerika’nın resmi görüşünde temel bir değişikliği yansıtmadığını fark eder. Şu anda siyasi bir dönemdeyiz ve bu tarz şeyler olabilir.”
VOA: *Türk dış politikasının aktif bir çizgi izlemesi, Amerika’nın Ortadoğu’daki rolünü nasıl etkiler?
WQ: “Türkiye, bölgede demokratik bir ülke olarak iyi ö rnek sergiliyor, İslam’ın demokrasiyle uyumlu olduğunu gösteriyor. Başbakan Erdoğan’ın Arap Baharı’na verdiği destek, Amerika’nınkiyle uyuşuyor. Biz bu sürecin barışçı ve pürüzsüz bir şekilde ilerlemesini istiyoruz. Türkiye bütün bu alanlarda olumlu rol oynayabilir. Örneğin Irak’ta İran’ın nüfuzunun artmaması, militan Kürtlerin bu ülkede kök salmaması konusunda çıkarlarımız aynı. Bir tek ciddi görüş ayrılığımız var, ama karşılıklı anlayış içinde tartışabiliriz: O da İran’a karşı alınacak tavır. Türkiye İran’la yakınlaşmaya çalışıyor. Biz denedik, başarılı olamadık. Şimdi İran’la çok derin bir kriz yaşıyoruz. İşte Türkiye’nin İsrail’le gerginliğinin yanı sıra İran’la ilişkileri, Ankara ve Washington arasında sorun oluşturabilir.”
VOA: *Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın Ortadoğu ülkelerindeki popüler konumu, Amerika ve Türkiye’nin bölgedeki işbirliğinde olumlu rol oynayabilir mi?
WQ: “Evet oynayabilir. Mısır, Tunus ve belki de Libya’nın kendine yeni bir yol çizdiği bu zamanda Türkiye’nin model olması önemli. Başbakan Erdoğan’ın bu üç ülkeyi ziyaret etmesi ve oralarda iyi ka rşılanması iyiye işaret. Türkiye İran konusunda da olumlu rol oynayabilir. Sonra Suriye, Yemen gibi ülkelerde büyük karışıklıklar yaşanıyor. Bu ülkeler bu karışıklıklardan kolay çıkamayacak. Amerika’nın yeni Ortadoğu’yla karşı karşıya kaldığı bu günlerde Türkiye’yle iyi ilişkilerini sürdürmesi önemli. Liderlerimiz bu ilişkileri geliştirmeye büyük zaman ayırıyor. Başkan Obama Türkiye’yle ilişkilere değer veriyor, Başbakan Erdoğan’a diğer liderler kadar zaman ayırıyor. Bu bana göre iyiye işaret."