Ekonomistler, Ağustos ayının başında Amerikan borsalarındaki dalgalanmaların yüksek işsizlik oranı, Avrupa’daki borç krizi ve diğer temel ekonomik sorunlardan kaynaklandığını söylüyor. Ancak yüksek frekanslı alım satımların, yani bilgisayardan saniyenin binde biri içinde yapılan işlemlerin de borsadaki dalgalanmalara neden olduğu sanılıyor.
Amerikan borsalarında bir zamanlar büyük bir koşuşturma vardı.
Ancak hisse alıp satan borsacılara artık rastlanmıyor. Wall Street’e artık son derece hızlı bilgisayarlarla, baş döndürücü hızda gerçekleşen alım satımlar hakim.
Themis Trading şirketinden Joe Saluzzi anlatıyor: “Hisse senedi piyasası çok değişti. Televizyonda gördüğünüz, etrafta koşuşturan renkli ceketli adamlar yok artık. Bunlar hep televizyon programlarında kaldı. Artık kablolarla birbirine bağlı bilgisayarlarla hisse alım satımı yapılıyor. Herkes ışık hızına erişmeye çalışıyor.”
İşlemleri insanlar değil saniyenin binde biri hızla bilgisayarlar yapıyor. Gain Capital şirketinden Andrew Haines, İnternet’te simsarlık yapıyor: “Saniyenin binde biri - stratejinizin başarısına göre - milyonlarca dolarlık kar veya zarar anlamına gelebilir. Saniyenin binde biri kadar avantajınız olması, daha iyi bir fiyata alış yapmanız anlamına gelebilir.”
Haines, tüm borsa işlemlerinin yüzde 70’ini hızlı alım satımların oluşturduğunu söylüyor. Bu da yılda milyarlarca dolarlık kar demek. Ancak bu tür alım satımlar pazarda dalgalanmalara neden oluyor.
2010 yılı Mayıs ayında Dow Jones Endeksi 600 puan düştü ve bunun çoğunu yarım saat içinde geri topladı. Bu çalkantının ardından Amerikan Sermaye Piyasası Kurulu bazı önlemler aldı.
New York Üniversitesi Stern İşletme Fakültesi’nden Joel Hasbrouck, bu önlemlerin işe yaradığını söylüyor: “Bunlara şalter deniyor. Kısa süre içinde çok yüksek hacimde işlem olursa alım satımlar duruyor.”
Themis Trading’den Joe Saluzzi esas sorunun piyasaların dengesiz oluşundan kaynaklandığını söylüyor: “Borsa, ekonominin gidişatının habercisi olarak görülürdü. Şimdiyse borsanın geriye baktığını düşünüyorum. Borsa bir haberci değil. Bir sonraki salisenin adımını tahmin ediyor. Önümüzdeki altı ayın tahmininde bulunmuyorsunuz. İşlem hacminin büyük çoğunluğu bir sonraki altı ayda ne olacağı umurunda bile olmayanların elinde. Bu durumda fiyatın doğru belirlendiğini nasıl anlarsınız?”
Hasbrouck hızlı alım satımın aslında dalgalanmaları azalttığını söylüyor: “Normal şartlarda hızlı işlem yapanlar piyasaya girenleri pasif olarak bekliyor, onların alım-satım ihtiyaçlarını karşılıyor. Yani piyasalara istikrar getiren bir etki yaratıyor.”
Yine de hızlı borsacılar piyasayı terk etme, ya da alım satım yapmayı reddetme özgürlüğüne sahip. Bu da ani bir boşluk yaratabilir. Bu da istikrarsızlığa karşı daha çok önlem alınması gerektiği gerçeğini bir kez daha vurguluyor.