Ay, bugünkü tam güneş tutulmasında Meksika'dan ABD'ye ve ardından Kanada'ya uzanan rota boyunca Kuzey Amerika'daki milyonlarca insan için güneşi kapatacak. Peki 8 Nisan’daki tam güneş tutulması sırasında ne olacak?
Tam güneş tutulması nedir?
Tam güneş tutulmasında Ay, Güneş ile Dünya arasından geçerek gezegenin yüzeyindeki kısa bir hat boyunca Güneş'in yüzünü tamamen kapatacak.
Buna "tam tutulma güzergahı" adı veriliyor. Gündüz gökyüzü, alacakaranlık ya da şafağa benzer şekilde kararacak. Tam güneş tutulmaları sırasında yarasalar gibi gece yaşayan hayvanların, havanın karardığına inanarak kafaları karışmış bir şekilde uyandıkları biliniyor.
Tam tutulma güzergahındaki yerlerde bulunanlar, parlaklığı nedeniyle genellikle görülemeyen Güneş’in taçküresini yani dış atmosferini görebilecek.
Güzergahı gözlemleyenler, Ay'ın Güneş'in yüzünün çoğunu gizlediği ancak tamamını gizlemediği kısmi bir tutulmaya tanık olacak.
Bulutlu bir gün ise tüm bu manzarayı bozabilir. ABD’den izlenebilecek bir sonraki tam güneş tutulması ise 2044 yılına kadar mümkün olmayacak.
Tam güneş tutulması nereden görülecek?
NASA’ya göre tutulma Büyük Okyanus’un güneyi üzerinden görülmeye başlanacak. ABD Batı Kıyısı yerel saatiyle 11.07 civarında Meksika'nın Büyük Okyanus kıyısında etkili olacak ve Teksas üzerinden ABD'ye ulaşacak.
Ardından Oklahoma, Arkansas, Missouri, Tennessee'nin küçük bir kısmı, Illinois, Kentucky, Indiana, Ohio, Michigan’ın küçük bir kısmı, Pennsylvania, New York, Vermont, New Hampshire ve Maine eyaletlerinden geçecek.
Tutulma rotası daha sonra Ontario eyaletinden Kanada'ya girecek. Quebec, New Brunswick, Prince Edward Adası ve Cape Breton'ı izleyerek yerel saatle 17.16'da Kanada'nın Newfoundland eyaletinin Atlas Okyanusu kıyısında Kuzey Amerika kıtasından çıkacak.
Kısmi tutulma, ABD'nin Alaska ve Hawaii dışındaki 48 eyaletinin tamamında görülebilecek.
Güneş tutulması en iyi nereden gözlemlenecek?
ABD’deki bazı büyük şehirler ve onların metropol alanları tam tutulma güzergahında veya yakınında yer alıyor.
Bunlardan bazıları: Meksika'da Mazatlan ve Torreon; Teksas'ta San Antonio, Austin, Waco, Fort Worth ve Dallas; Arkansas'ta Little Rock; Missouri'de St. Louis; Kentucky'de Louisville; Indiana'da Indianapolis; Ohio'da Dayton, Columbus, Toledo ve Cleveland; Michigan'da Detroit; Pennsylvania'da Erie; New York'ta Buffalo, Rochester ve Syracuse; Kanada'da Hamilton, Toronto ve Montreal.
Tam tutulmanın izleyeceği rotanın genişliği ne?
21 Ağustos 2017'de milyonlarca insan, ABD’yi boydan boya geçen bir tam güneş tutulmasına tanık olmuştu.
8 Nisan'daki tam tutulmanın rotası, Ay, Dünya'dan biraz daha uzakta olduğu için 2017'dekinden daha geniş olacak.
NASA'ya göre 2017'deki rota yaklaşık 100-114 kilometre genişliğindeyken bu yılki rota, yaklaşık 174-196 kilometre genişliğinde olacak, yani daha fazla alanı kapsayacak.
Bu yılki tutulma rotası ayrıca 2017'dekine kıyasla daha yoğun nüfuslu bölgelerin üzerinden geçecek.
Güneş tutulması sırasında ne olacak?
Tam güneş tutulması, birkaç aşamadan oluşuyor.
Ay, Dünya ile Güneş arasından geçmeye başladığında kısmi tutulma evresi başlayacak. Bu evrede Ay, Güneş'i kısmen engelleyecek ve Güneş'in hilal şeklinde görünmesine neden olacak.
Bunu izleyen “Baily Boncukları” evresinde, engebeli Ay yüzeyi nedeniyle Güneş’ten gelen ışık parçaları, Ay’ın kenarlarında parlayarak küçük ışık boncukları oluşturacak.
“Elmas halka” evresinde, Güneş'in atmosferi Ay'ın etrafında bir ışık halkası oluştururken, Ay'ın kenarı boyunca tek bir parlak nokta belirecek. Bu etki bir elmas halkanın görünümünü andıracak. Bu evre, tam tutulmadan önce gerçekleşecek.
Tam tutulmadan sonra, tutulma sona erene kadar Ay, kendi yolu boyunca ilerlemeye devam ederken diğer evreler tekrarlanacak.
Tam güneş tutulmasının halkalı güneş tutulmasından farkı ne?
14 Ekim 2023'te ABD'nin kuzeybatı bölgesinden Meksika, Orta Amerika, Kolombiya ve Brezilya'ya kadar uzanan bir yol boyunca insanlar halkalı güneş tutulmasına tanık olmuştu.
Halkalı güneş tutulması, Ay Dünya'ya en uzak noktasında ya da en yakın noktasındayken, Güneş ile Dünya arasından geçtiğinde meydana geliyor.
Bu durumda Ay, Güneş’in yüzünü tamamen örtmüyor ve gökyüzünde bir "ateş çemberi" gibi görünen bir görüntü bırakıyor.
Güneş tutulması güvenli şekilde nasıl izlenir?
Uzmanlar, özel tasarlanmış bir göz koruyucusu kullanmadan doğrudan güneşe bakmanın güvenli olmadığı konusunda uyarıyor.
Özel amaçlı bir güneş filtresi kullanmadan bir kamera lensi, dürbün veya teleskop aracılığıyla tutulmayı izlemek ciddi göz hasarına neden olabilir.
Güvenli bir güneş gözlüğü ya da elde tutulan tip bir gözlük kullanılmasını tavsiye eden uzmanlar, normal güneş gözlüklerinin güvenli olmadığını belirtiyor.
Tam güneş tutulması sırasında insanların göz koruyucularını çıkarmalarının güvenli olduğu tek an, Ay’ın Güneş yüzeyini tamamen kapattığı kısa zaman dilimi.
Dünya, Ay ve Güneş’in büyüklüğü ne?
Ay'ın Dünya'dan görülebildiği kadarıyla Güneş'in yüzünü örtecek olmasının tek nedeni, gerçekte Güneş'ten çok daha küçük olmasına rağmen, gezegenimize çok daha yakın olması. Ay'ın çapı 3 bin 476 km, Güneş'in çapı yaklaşık 1.4 milyon km ve Dünya'nın çapı 12 bin 742 km.
Güneş tutulmasıyla Ay tutulması arasındaki fark ne?
Ay tutulmaları, Dünya Ay ile Güneş arasında konumlandığında ve Dünya’nın gölgesi Ay yüzeyine düştüğünde meydana gelir.
Bu da Ay'ın Dünya'dan loş, bazen de kırmızımsı bir renkte görünmesine neden olur.
Ay tutulmaları, güneş tutulmalarından çok daha geniş bir alanda, Dünya'nın yarısında gözlenebilir.
Gelecekteki güneş tutulmaları ne zaman olacak?
NASA'ya göre dünyanın çeşitli bölgelerinde bulunanlar, önümüzdeki aylarda ve yıllarda başka tutulma deneyimleri yaşayacak.
Bu yıl 2 Ekim'de Güney Amerika'da görülebilecek bir halkalı güneş tutulması gerçekleşecek ve parçalı tutulma Güney Amerika, Antarktika, Büyük Okyanus, Atlas Okyanusu ile Kuzey Amerika'da görülebilecek.
Kısmi Güneş tutulması 29 Mart 2025'te gerçekleşecek ve Avrupa, Asya, Afrika, Kuzey Amerika, Güney Amerika, Atlas Okyanusu ile Kuzey Buz Okyanusu'nda görülebilecek.
Bir başka kısmi Güneş tutulması 21 Eylül 2025'te gerçekleşecek ve Avustralya, Antarktika, Büyük Okyanus ile Atlas Okyanusu'nda görülebilecek.
Halkalı Güneş tutulması 17 Şubat 2026'da Antarktika'da, kısmi Güneş tutulması ise Antarktika, Afrika, Güney Amerika, Büyük Okyanus, Atlas Okyanusu ile Hint Okyanusu'nda görülebilecek.
Bir sonraki tam güneş tutulması 12 Ağustos 2026'da gerçekleşecek ve Grönland, İzlanda, İspanya, Rusya ve Portekiz'in küçük bir bölümünde görülebilecek.
Kısmi tutulma ise Avrupa, Afrika, Kuzey Amerika, Atlas Okyanusu, Kuzey Buz Okyanusu ve Büyük Okyanus'ta görülebilecek.
Forum