Suriye’deki çatışmaların şiddeti azaldıkça komşu ülkelerdeki sığınmacıların ülkeye dönüp dönemeyeceği ve yeniden yapılanma süreci tartışılıyor. Washington’daki Hudson Enstitüsü’nde de bu konu masaya yatırıldı. Panele katılan konuşmacılar sığınmacıların ülkelerine dönüşü konusunda çok da iyimser değildi.
Hudson Enstitüsü’ndeki panelin konusu Suriye’de yeniden yapılanmanın ve istikararın önündeki engellerdi.
Panele, eski diplomat ve aynı zamanda İnsanların Değişim İsteği’nin ortak kurucularından Bassam Barabandi, Ortadoğu Enstitüsü Aşırıcılık ve Terörle Mücadele Programı’ndan Charles Lister, yine Ortadoğu Enstitüsü’nden Randa Slim’le Güvenlik Çalışmaları Grubu’ndan Matthew Brodsky katıldı.
Barabandi, yeniden yapılanmanın anlamlı olabilmesi için Suriye’nin 3 parçaya bölündüğünün göz önünde tutulması gerektiğini söyledi.
Barabandi, “2011’den bugüne kadar rejim kontrolünde olan bölgelerde zarar çok az, ikinci bölüm de devrimci kısmın temizlendiği yerde yıkım yüzde yüzün üzerinde. Son olarak da Suriye Demokratik Güçleri’nin kontrolündeki alan var. Buralar zarar gördü ama kaynakları var ve Amerika orda. Bugün Rusya ve rejim ne zaman yeniden yapılanmadan ve sığınmacıların dönüşünden konuşsa bu parayı elde etmenin bir yolu ama yeniden imarın değil. Rejim kontrolündeki yerleri güçlendirecekler çünkü daha fazla hizmetlere ihtiyaçları var. Büyük ihtimalle rejim ve Rusya’nın kontrol ettikleri bölgelerde güçlerini pekiştirmek için paraya ihtiyaçları var” dedi.
Barabandi, Şam ve Rusya’nın çağrılarına rağmen insanların geri dönmediğini vurguluyor.
Barabandi, “İnsanlar geri dönmüyor, Lübnan’dan Türkiye’den, başka yerlerden. Çünkü yerleşebilecekleri bir yer yok. Hukukun üstünlüğü yok. Ülkenini kuzeyine gittikçe yıkım çok azalıyor. Bütün doğal kaynaklar bu bölgede. Rejime petrol ve gaz satma avantajları var. Bir açıdan Amerika Suriye Demokratik Güçleri’ni yüzde yüz destekliyor. Aynı zamanda Suriye Demokratik Güçleri de rejimle yüzde yüz çalışıyor” ifadelerini kullandı.
Rejimin insanlara dönmek istiyorsanız benim koşullarımda döneceksiniz dediğini belirten Barabandi, çözümden uzak olunduğunu kaydetti. Barabandi, Esat’ın yıktığı Suriye’nin yeniden inşasıyla ilgilenmediğini, kontrolü altındaki bölgeyi güçlendirmek istediğini vurguladı.
Konuşmacılardan Randa Slim, Suriye’de yeni demografik yapının rejimin isteğine göre şekilleneceği görüşünde.
Slim, “Lübnan’dan Suriye’ye dönmek için 3 bin başvuru oldu ama 300’ü kabul edildi. Bence Suriye’de yeni demokgrafik yapı rejimin öngörülebilir bir süre birlikte yaşamak istediklerinden oluşacak. Bu kendilerinin rahat olavağı bir harita olacak. Rusya bu konuyla fazla ilgilenmeyecek. Bence sığınmacılar konusunda alanda daha çok Hizbullah ve Suriye rejim güçleri ilgilenecek. Rusya daha çok rakamlarla ilgili, kimin döneceğiyle değil. Böylece uluslararası topluma sığınmacıların döndüğünü söyleyecek. Avrupa Birliği’ne dönecek ve bakın 1 milyon sığınmscı döndü, okullara, tıbbi yardıma, yollara ihtiyaçları var diyecek ve paraya ihtiyacı olduğunu söyleyecek. Çünkü Rusya’da para yok” dedi.
Charles Lister da sığınmacıların dönüşüyle ilgili Rusya ve Suriye arasında farklılık olduğuna dikkat çekti.
Lister, “Rusya burda farklı bir rol oynuyor. Büyük miktarlarda insanın geri dönmesinden bahsediyor. Ama Suriye istihbaratının başındaki isim birkaç hafta önce bir gazeteye 3 milyon Suriyelinin terör suçlaması nedeniyle arandığını belirtti. Bunlar büyük çoğunlukla sığınmacılar. Rusya, Suriye’ye dönün herşey kontrol altında diyor, istihbarat şefi sığınmscıların yarısını terörle suçluyor. Hepimiz bunun ne demek olduğunu biliyoruz. Rusya ülkenin güneybatısında yeniden yapılanmayı üstlenince yerel sivil konseyin etkinliklerinde görev almış kişilere yönelik tutuklamalar yapıldı. Gerçek için alana bakmanız gerekiyor. Suriyeli sığınmacılar da buna bakıyor. Rusya’nın sözlerini dinlemiyorlar” ifadelerini kullandı.
Matthew Brodsky de Esat’ın yanındaki birçok ismin yaptırımlar altında olduğunu hatırlattı ve yeniden yapılanma için yeni isimlere, yüzlere ihtiyacı olduğunu belirtti. Brodsky’e göre Esat bu yeni yüzlerle uluslararası toplumdan para isteyecek. Brodsky, Esat’ı kastederek “bu onun oyunun bir paçası” diyor.
Charles Lister da yeniden yapılanma parasının daha önce muhaliflerin elindeki bölgelere gideceğine dair hiç inancı bulunmadığını da vurguladı.
