İç savaş ve IŞİD’in güçlenmesi, Suriyeli Kürtlere ülkenin kuzey ve kuzey doğusunu kontrol etme fırsatı verdi. Kürtler, bir zamanlar yasaklı olan etnik kültürlerini özgürce yaşayabiliyor.
Bu özgürlükler, dillerini öğretmek anlamına da geliyor. Kürtçe, Beşar Esat ve babası Hafız Esat’ın yönetiminde onlarca yıl yasaklıydı.
Rejim güçlerinin yokluğunda yerel Kürt gruplar hem dillerini daha iyi öğretiyor hem de genç nesle öğretiyorlar.
Amude kasabasında Kürtçe öğreten İsmail Ömer’e göre bu imkanın doğması harika. Amerika’nın Sesi’nin konuştuğu Ömer, “Suriye devriminin başlamasından yana dil öğretiyorum. Daha yeni 31 mezun verdik” diyor.
2011’den yani Suriye’de isyanın başlamasından önce, kürt bölelerindeki eğitim sistemi tamamen Arapça’ydı. Suriyeli Kürtler, dillerini sadece evlerinde konuşabiliyor, okullarda öğrenemiyorlardı.
Samire Hacı Ali, Kamışlı’da yerel Kürt yönetiminin eğitim komisyonu başkanı. Amerika’nın Sesi’ne konuşan Ali, Kürtçe’nin kullanıma girmesi ve nesilden nesle geçmesinin vaktinin geldiğini söylüyor. Ali, “Baas hükümeti dilimizi yıllarca yasakladı ama artık çocuklarımız ana dillerinde eğitim görebilecek” diye konuşuyor.
Yeni yönetimi yapısına göre, Arapça ve Süryanice’nin yanı sıra Kürtçe de resmi dil. Özerk hareket eden yerel Kürt yönetimi, sadece Kürtçe’yi sadece dil dersi olarak değil, okul kitaplarına da sokan yeni bir müfredat hazırladı. Bu kitaplar hükümet okullarınınkinden tamamen farklı.
Bu kitapların, okullarda okutulmasına gelecek yıl başlanacak. Tüm matematik ve bilim kitapları Kürtçe olacak. Kamışlı’da öğretmenlik yapan Abdülselam Muhammed, Kürtçe’yi bu derslerde kullanabilmek için özel eğitimden geçtiklerini anlatıyor.
Halkın bir bölümü ise bu yeni eğitimden emin değil. Kürtçe’nin öğretilmesi ve çocuklarının dillerini öğrenmesinden memnunlar; ancak yeni müfredatın öğrencilerin tüm eğitimlerini Kürtçe almaya hazır olmadığını görmezden geldiğini düşünüyor.
Nesrin Malla’nın üç çocuğu da Hıristiyan kilisesinin özel okuluna gidiyor. Malla, “Kürtçe ana dilimiz ve dilimizi seviyoruz ama tüm bu kitapları tek seferde çocuklara dayatmak ters etki yapar” sözleriyle endişelerini dile getiriyor.
Hala Arapça eğitim yapan özel okullar, tüm aileler için bir seçenek değil. Özel okulların pahalı olması, çocuklarını Kürtçe eğitim veren devlet okullarına göndermekten başka seçenekleri yok.
Dil uzmanları da benzer endişeleri sahip. Bir dili dayatmak, öğrencilerin öğrenme deneyimini kötü yönde etkileyebilir. İsmail Ömer, Kürtçe’nin öğrencilere natılmasını kademeli bir süreç izlenmesinden yana. “Daha önce okulda hiç görmedikleri bir dilde eğitime geçip, başarılı olmalarını bekleyemezsiniz” diyor.
Bir de alfabe sorunu var. Hint-Avrupa ailesinden olan Kürtçe, Latin alfabesini kullanıyor. Öğrenciler ise sağdan sola yazılan Arap alfabesine alışkın.
Bu ufak bir sorun değil, zira öğrenciler tam alışkanlıklarını Latin alfabesine çevirmek zorunda ve yeni alfabeye uyum sağlamaları uzun zaman alacak.
Yakın zamanda Kürt edebiyati, bilim, mühendislik ve tıp alanlarında lisans eğitimi veren yeni bir üniversite de kuruldu.
Yerel Kürt gruplar, teknik zorluklara rağmen güç kazandıkları sürece, dillerinin hayatın tüm yönlerinde tanınması için çalışmaya kararlılıkla devam edecek.
