Suriye'nin kuzeyindeki sessiz bir toprak parçası, dünyanın en büyük güçlerini ve en azılı düşmanları barındırıyor.
Rus, Amerikan, Türk, Suriye ve Kürt bayrakları kırsal kesimlerde dalgalanırken askerler, Türkiye sınırında yeni oluşturulan ve çok tartışılan güvenli bölgenin her iki tarafında barışı korumaya çalışıyor.
Menbiç'te yaşayanların çoğu, bölgeyi kimin kontrol etmesini istediklerini söylemiyor. Suriye'de iç savaşın patlak verdiği sekiz yıl öncesinden bugüne Menbiç, her biri birbirini deviren dört ayrı grubun egemenliği altına girdi.
33 yaşındaki Cemal Hacı, Menbiç halkı olarak uyum sağlamaya ve kiminle olursa olsun yaşamaya çalıştıklarını söylüyor. ”Şiddet istemiyoruz” diyen Hacı, ”Suriye'de savaşta bir yakınını kaybetmemiş insana rastlayamazsınız” şeklinde konuşuyor.
”Güvenli bölge”
Hem Suriye hem de Türk hükümetleri Menbiç'e egemen olma niyeti göstermişti. Menbiç şu andaysa Amerika'yla ittifak yapan Kürtler’in liderliğindeki Suriye Demokratik Güçleri tarafından kontrol ediliyor.
Kürt güçler geçen ay yine Türkiye-Suriye sınırında olan ancak Fırat Nehri'nin doğusunda bulunan bölgeden asker ve silah çekmeye başlamıştı. 80 kilometre uzunluğundaki bölge, sınırdan Suriye içine 5 ila 14 kilometre giriyor.
Türk ve Amerikan askerleri, ”güvenli bölge” içinde ortak askeri devriye görevine başlamıştı. Ancak Türk yetkililer, bölgenin en az iki katı büyüklüğünde ve milyonlarca mülteciye ev sahipliği yapabilecek kapasitede olması gerektiğini vurguluyor. Suriye Demokratik Güçleri ise iyi niyet gösterisi olarak geri çekildiklerini söylüyor ancak daha fazla geriye çekilmek ya da Suriye'nin başka bölgelerinden gelen ve Türkiye'ye giden mültecileri kabul etmek istemiyor.
Türk ve Amerikalı liderlerin gelecek hafta müzakerelere yeniden başlaması bekleniyor. Türk liderler, anlaşmaya varamamaları durumunda tek taraflı askeri girişim başlatmaya hazır olduklarını kaydediyor.
Sınırdaki Suriye kırsalında Suriye Demokratik Güçleri askeri 20 yaşındaki Muhammed Nur, Türk tarafını göstererek ailesinin çoğunun şu anda Suriye tarafından giriş yapılamayan kasabada yaşadığını söylüyor.
Muhammed Nur, Beşar Esat hükümetiyle müttefik olan Rusya'nın kontrolündeki üsleri de gösteriyor. Suriyeli isyancı örgüt Özgür Suriye Ordusu'yla ittifak kuran Türkiye'nin üsleri de sınırdan görünüyor.
Amerika ise hem Türkler hem de Kürtler’le ittifak içinde. Suriye'nin bu bölgelerindeki en şiddetli düşmanlıksa Türkler ve Kürtler arasında yaşanıyor. Amerika, güvenli bölge müzakeresinde Kürt tarafı temsil ediyor.
Muhammed Nur, güvenli bölgenin hem bölgedeki gerginlikleri azaltabileceğini hem de daha da kötüleştirebileceğini söylüyor.
”Güvenli bölge buradaki insanların yararına olabilir” diyen Muhammed Nur, diğer taraftan Türkiye'nin güvenlik bölge istediğine inanmadıklarını, asıl niyetin yayılma arzusu olduğunu savunuyor.
Her iki taraf da derin şüphe içinde
Suriye Demokratik Güçleri komutanı Zaid Jassem, yakındaki bir Türk askeri kontrol noktasına işaret ediyor. Jassem şu anda bölgenin çoğunlukla sessiz olduğunu, ancak ortalığın hararetlenmesinin uzun zaman almayacağını söylüyor.
”Ara sıra çatışmalar oluyor ancak Amerikalılar'ın ve Ruslar'ın gerçek bir çatışmaya girmek istemeyeceğini düşünüyoruz” diyen Jassem, Türkler ve Kürtler arasındaki durumun ise böyle devam edemeyeceğini kaydediyor.
Türkiye, sınırları ve Kürt güçleri arasındaki boşluğu güvenliğine yönelik bir tehdit olarak algılıyor ve Suriye Demokratik Güçleri'ni PKK'yla eş tutuyor.
Ancak Suriye'deki Kürt güçler, Suriye Demokratik Güçleri'nin Türkiye'ye yönelik hiçbir tehdit unsuru oluşturmadığını, sadece Suriye içindeki bölgelerde güvenliği sağlamakla ilgilendiğini kaydediyor. Türkiye'nin müttefiki Amerika ise Suriye'nin kuzeydoğusunda IŞİD'le mücadeleye önderlik yapan Suriye Demokratik Güçleri'ni destekliyor. Suriye Demokratik Güçleri şu anda sadece Suriye'deki Kürt bölgeleri değil, IŞİD'in geçmişte egemenliği altına aldığı kent ve kasabaları da kontrolu altında bulunduruyor.
Düşünce kuruluşu Jeopolitik Gelecekler'in analiz direktörü Jacob Shapiro, Türkiye'nin Suriye Demokratik Güçleri'nin Suriye'deki fiziksel varlığının genişlemesini tehdit olarak algıladığını söylüyor.
Shapiro, ”Türkiye, sınırın Türkiye tarafındaki Kürt ayrılıkçıları güçlendirip cesaretlendirecek bir Suriye Kürt devleti fikrinden rahatsızlık duyuyor” diyor.
Belirsiz gelecek
Menbiç çarşısındaki bir dükkanda bebek bezi, sabun ve şampuan satan 31 yaşındaki Muhammed, yabancılarla konuşmaktan hoşlanmıyor. Muhammed, siyasi taraf olduğu görünümü sergilememek için fotoğraflarının çekilmesini istemiyor.
Geçmişte Suriye hükümetinin kontrolunda olan Menbiç, daha sonra IŞİD militanlarının bölgeden uzaklaştırdığı isyancı güçlerin kontroluna girmişti. Bölge şu anda Amerika'nın desteğiyle Kürt güçlerin elinde.
Ancak Amerika'nın gelecekte desteğe devam edip etmeyeceğinin garantisi yok. Bunun nedeni, Başkan Trump'ın Suriye'deki tüm Amerikan askerlerini geri çekmek istemesi. Muhammed, Amerika'nın bölgeden çekilmesi durumunda Menbiç'in yeniden el değiştirebileceğini söylüyor.
Menbiç dışında başka yerlerde yaşayan hiçbir akrabası olmadığını söyleyen Muhammed soruyor: ”Ben nereye giderim?”
