Mersin şehir mezarlığı Türkiye’de ilk ve tek: Üç semavi dinin inananları bu mezarlıkta yan yana yatıyor. 1930’ların sonunda, dünyada ırk ve inanç ayrımcılığının zirve yaptığı dönemde, Mersin Belediye Başkanı Mithat Toroğlu tarafından kurulan mezarlık, kentin birlikte yaşama kültürünün sembolü.
Mersin’de, 1929-1942 yılları arasında belediye başkanlığı yapmış Mithat Toroğlu, o dönem kentin birçok mahallesinde farklı etnik ve dini gruplara ait ayrı ayrı mezarlıkların yarattığı çarpıklığı düzeltmek için ortak mezarlık fikrini hayata geçirmiş. Bu mezarlarda yatanlar belediyenin de desteğiyle yeni mezarlığa taşınmış ve defnedilmiş.
Mezarlığa Mersin nüfusunun kozmopolit yapısından ötürü aslında büyük bir itiraz oluşmamasına rağmen muhafazakar ve aşırı dindar küçük bir kesimden tepki gelmiş. Ancak bu tepkilere rağmen fikrini hayata geçirmeye kararlı olan Mithat Toroglu, müftüden projenin Müslümanlığa aykırı olmadığı yönünde fetva almış.
Dünyada Hitler öncülüğündeki faşist dalganın yükselişte olduğu bir dönemde medeniyetler arası buluşmanın bir anlamda abidesi olarak öne çıkan mezarlık, 1998 yılında Kültür Bakanlığı tarafından 300 yıl için koruma altına alındı. Bakanlığın Anıtlar Yüksek Kurulu, Mersin Mezarlığı’nı Anadolu halkının hoşgörüsünü gösteren bir anıt olarak niteleyerek ve içerisinde çeşitli ırk, din ve etnik gruplara ilaveten bir de şehitliğin bulunması sebebiyle dünyada eşinin olmadığını tespit ederek, kültürel miras ve zenginlik olduğuna karar verdi. Ayrıca mezarlığın Türkiye’nin yurt dışında dağıtılan tanıtım broşür ve albümlerinde yer almasına karar verildi.
Mithat Toroğlu’nun oğlu Atilla Toroğlu, “Mezarlığın kurulduğu tarihte 1930’lu yıllarda dünyada ırk ayrımcılığı, etnik grup ayrımcılığı tavan yapmış durumdaydı. Öyle bir devirde böyle bir mezarlığın Mersin’de yapılması hakikaten takdir edilecek bir şey” diye konuştu.
Mithat Toroğlu’nun diğer oğlu Şarman Toroğlu da, 1938 yılında Atatürk Mersin’e geldiğinde babası Mithat Toroğlu’na mezarlığı görmek istediğini söylediğini ve birlikte mezarlığı gezdiklerini anlattı.
Mersin Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Hasan Gubaroğlu da, mezarlığın “bugünkü insanlığa bir örnek teşkil ettiğini” söyledi.
Mersin Dinlerin Buluşması İnisiyatifi’nden Lina Nasif de, Mersin’in tam bir hoşgörü kenti olduğunu belirterek, “Biz burada hep kardeşçe yaşadık ve o kardeşliği bu mezarda da devam ettiriyoruz” dedi.
Mezarlıkta her yıl Kurban Bayramı'nın ilk günü Mersin'deki kiliselerin papazları ve müftülükten hocaların katılımıyla Dinlerin Kardeşliği adıyla tören yapılıyor.
Mersinlilere hala hizmet veren mezarlık, günümüzde hala dünyanın dört bir tarafında kutuplaşmalar ve ihtilafların giderek arttığı bir dönemde hoşgörünün simgesi olmayı sürdürüyor.
