Rusya-Ukrayna savaşının başlamasının ardından küresel gıda krizini önlemek için geçen yıl BM ile Türkiye arabuluculuğunda Ukrayna’dan tahıl ihracatının devamını sağlamak için varılan anlaşmanın süresi 17 Temmuz’da doluyor.
Rus yetkililerden anlaşmadan çekilmeyi düşündüklerine dair açıklamalar gelmeye devam ediyor.
Rus Izvestia gazetesi bugün yayınladığı bir haberde, Rusya’nın Cenevre’deki BM elçisi Gennady Gatilov’un Karadeniz tahıl anlaşmasını sürdürmek için hiçbir gerekçelerinin olmadığını söylediğini bildirdi.
"Şu anki durum anlaşmanın devamını mümkün kılmıyor"
Gatilov gazeteye verdiği geniş kapsamlı bir mülakatta Rusya'nın anlaşmanın uzatılması için öne sürdüğü koşulların karşılanmadığını kaydetti. Bu koşullar arasında Rus Tarım Bankası'nın (Rosselkhozbank) SWIFT bankacılık ödeme sistemine yeniden dahil edilmesi de yer alıyor.
Gatilov, "Rusya olumlu değişiklikler umuduyla anlaşmayı defalarca uzattı. Ancak şu anda gördüklerimiz, anlaşmanın devamını kabul etmemize gerekçe oluşturmuyor” dedi.
Temmuz 2022'de Birleşmiş Milletler ve Türkiye'nin arabuluculuğunda Rusya ve Ukrayna arasında imzalanan Karadeniz Tahıl Anlaşması, Rusya'nın işgali nedeniyle sıkışan Ukrayna tahılının Karadeniz limanlarından güvenli şekilde ihraç edilmesini sağlayarak küresel gıda krizini önlemeyi amaçlıyor.
“Yan kuruluş kurma önerisi”
Financial Times gazetesi ise Avrupa Birliği'nin Rus Ziraat Bankası'na küresel finans ağına yeniden bağlanmak için bir yan kuruluş kurma önerisini değerlendirdiğini bildirdi.
Gazete bugün yayınladığı haberinde, bankanın yaptırım kapsamında olmasıyla birlikte, söz konusu adımın Ukrayna'nın küresel pazarlara gıda ihraç etmesine izin veren Karadeniz tahıl anlaşmasını korumayı amaçladığını söyledi.
Avrupa Komisyonu herhangi bir yorumda bulunmazken, Kremlin bugün raporla ilgili bir soruya yanıt olarak anlaşmanın uygulanması hakkında açıklayacak bir şeyi olmadığını söyledi.
Gazete, adı açıklanmayan kaynaklara dayandırdığı haberinde, Moskova'nın BM aracılığındaki görüşmeler yoluyla önerilen planının, banka biriminin tahıl ihracatıyla ilgili ödemeleri halletmesine izin vereceğini söyledi.
Financial Times yeni birimin, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden sonra en büyük Rus bankalarına kapatılan SWIFT küresel finansal mesajlaşma sistemini kullanmasına izin verileceğini de kaydetti.
Financial Times'ın haberi üzerine Ukrayna'nın Dışişleri Bakanlığı Özel Büyükelçisi Olha Trofimtseva, AB'nin "tahıl anlaşmasını bir şekilde kolaylaştırmak" istediğini söyledi.
Olha Trofimtseva, Telegram mesajlaşma uygulamasında "Bir yandan, tarımsal ihracat için her türlü fırsat iyi, öte yandan, bir şantajcıya taviz vermek, onu şantaja devam etmeye teşvik etmek anlamına geliyor" diye yazdı.
Trofimtseva, "Bir şantajcı, taleplerini yerine getirirseniz durmaz. O sadece yeni taleplerde bulunur" diye ekledi.
Haftanın ilk günü küresel tahıl piyasalarında buğday fiyatları neredeyse hiç değişmedi.
29 gemi bekletiliyor
Birleşmiş Milletler geçen hafta, tahıl yüklü 29 geminin başvuruda bulunmasına rağmen 26 Haziran'dan bu yana hareketlerine izin verilmemiş olmasından endişe duyduğunu açıkladı.
Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin geçen ay, ülkesinin Ukrayna’nın tahıl ihracatına devam edebilmesini sağlayan Karadeniz tahıl anlaşmasından çekilmeyi düşündüğünü söylemişti.
Rusya, anlaşmanın süresini uzatmak için kendisine uygulanan yaptırımların kaldırılmasını istiyor. Rusya'nın gıda ve gübre ihracatı yaptırımlara tabi olmasa da, Moskova ve önde gelen Rus tahıl ve gübre ihracatçılarına göre Batı'nın ödemeler, lojistik ve sigorta konularındaki kısıtlamaları sevkiyatların önünde engel teşkil ediyor.
Rusya ve Ukrayna dünyanın en büyük tarım üreticilerinden ikisi ve buğday, arpa, mısır, ayçiçeği tohumu ve ayçiçeği yağı ihracatında önemli rol oynuyor.
"ABD ile yeni bir anlaşma olabilir"
Rusya’nın BM elçisi Gatilov açıklamalarında ABD ile Rusya arasındaki son silah anlaşması olan “New Start” nükleer silah anlaşmasına da değindi.
İki ülkenin stratejik nükleer cephaneliklerini sınırlandıran ve Rusya’nın askıya aldığı anlaşmanın feshedilmesi seçeneğinin değerlendirilmesine gerek kalmamasını umduğunu söyleyen Gatilov, Moskova'nın, Rusya'nın nükleer silahların azaltılması anlaşmasına ancak Washington'un Rusya'yı "stratejik bir yenilgiye uğratma yönündeki yıkıcı tutumundan" vazgeçmesi halinde döneceğini ifade etti. Rus yetkili, ülkesinin yeni bir anlaşma için görüşmelere açık olabileceğini de sözlerine ekledi.
Gatilov, "Keşke bunun yerine Şubat 2026'dan sonra yeni bir anlaşmayı görüşmeye başlayabilsek" dedi. 2010'da imzalanan anlaşmanın süresi 2026'da doluyor.
Gatilov ayrıca Izvestia'ya verdiği demeçte, Rusya'nın Ukrayna krizine diplomatik bir çözüm bulmaya açık olduğunu ancak “Kiev ve Batı'nın askeri güç kullanımı konusunda iddialı olmaya devam etmesi nedeniyle şu anki görünümün karanlık olduğunu” dile getirdi.
