Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne göre Ocak ayında yapılan belirlemelere göre, Rusya’da 238 bin 836 mülteci ve sığınmacı bulunuyor. Bunların 234 bin 16’sı yani neredeyse tamamı Ukrayna’daki çatışmadan kaçanlar. Rusya’daki Suriyeli mülteci ve sığınmacıların sayısıysa sadece 2 bin 340.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Rusya Temsilcisi Bayisa Wak-Woya, bu sayının şimdi bin 600’e düştüğünü bildiriyor.
Bayisa Wak-Woya, ”Batılı ülkeler, son 60-70 yıldır mültecilere ve sığınma hakkı arayanlara alışık. Ancak Rusya için bunlar oldukça yeni kavramlar. Ruslar’a göre mülteciler sadece geçici yabancılar. Ruslar, mültecilere uluslararası hukuk ve insan hakları çerçevesinden bakmıyorlar” diyor.
Türkiye’deyse iki milyondan fazla Suriyeli mülteci yaşıyor. Almanya’nın bu yılın sonuna kadar çoğu Suriye, Afganistan ve Irak’tan gelen bir buçuk milyon sığınmacıya kapılarını açması bekleniyor.
Öte yandan ataları 19‘uncu yüzyılda Çarlık Rusyası tarafından sürülmeden önce Kuzey Kafkasya’da yaşayan 2 bin kadar Suriyeli Çerkez’in Suriye’de iç savaşın başlamasından bu yana Rusya’daki Kabardey-Balkar Cumhuriyeti’ne sığınma başvurusunda bulunduğu bildiriliyor. Suriye’deki Çerkez nüfusun 55 ila 100 bin arasında olduğu tahmin ediliyor.
Şimdiye kadar az sayıda Suriyeli’nin Rusya’ya sığınma hakkı başvurusunda bulunmasının nedenlerinden biri, Suriye ve Rusya arasındaki uzun mesafe. Moskova ve Şam arasındaki mesafenin 2 bin 500 kilometre olması, Rusya’ya gitmek isteyen Suriyeli sığınmacıların, Avrupa’ya deniz, kara ya da demiryoluyla kaçanların aksine, hava yolunu kullanmak zorunda kalması anlamına geliyor. Rusya’yı bir seçenek olarak düşünen Suriyeliler’in çoğunun ya Sovyetler Birliği zamanında bu ülkeye öğrenci değişim programıyla giden arkadaşları ya da Ruslar ile evlenen akrabaları var.
Rusya’nın Suriye’de hava saldırılarına devam etmesi, Türkiye ve Avrupa’ya mülteci akınının hızlanması gibi bazı kaygıları da beraberinde getiriyor. Rusya ise Suriyeliler’e geçici sığınma hakkı tanıyor. Ancak Rusya’ya sığınan Suriyeliler’e çok nadir mülteci statüsü veriliyor.
Ocak ayı verilerine göre Rusya’da sadece 790 kişi mülteci statüsüne sahip. Bunların 419’u Afgan, 229’u Ukraynalı, ikisi de Suriyeli. Merkezi Moskova’da bulunan Sivil Yardım Komitesi adlı mülteci yardım kuruluşu, bu rakamların, Malta Cumhuriyeti’nin kabul ettiği mülteci sayısından bile az olduğuna dikkati çekiyor.
”Rusya mülteci anlaşmasını kabul eden bir ülke. Bu nedenle daha çok çaba göstermeli, Suriyeliler’e mülteci statüsü vermeli” diyen Elena Burtina, Rusya’nın bu anlaşmayı imzalamaya zorlanmadığını, mültecileri istemiyor idiyse anlaşmayı imzalamaması gerektiğini söylüyor.
Burtina, Rusya’nın geçici sığınma süresini uzatmaması nedeniyle birçok Suriyeli’nin ya ayrılmak zorunda kaldığını ya da kaçak yaşamaya başladığını belirtiyor.
Halep’teki çatışmalardan kaçan ve 2012’de Rusya’ya arkadaşlarının yanına gelen Ahmet Dbau, Rusya’daki Suriyeliler için hayatın çok zor olduğunu, bu nedenle Türkiye’ye gitmek istediğini söylüyor. Rusya, başvurusunun incelendiği üç aylık süre için Dbau’ya geçici sığınma hakkı tanımış. Ancak Dbau’nun başvurusu reddedilmiş.
Rusya’da iş bulmanın çok zor olduğunu söyleyen Dbau, kendisi gibi Suriyeliler’in belgeleri tam olmadığı gerekçesiyle sık sık rüşvet isteyen Rus polisi tarafından taciz edildiklerini anlatıyor. Dbau, bazı Suriyeliler’in evrakları olmadan üç-dört yıldır Rusya’da yaşadıklarını söylüyor.
Ancak kimi Suriyeliler Rusya sınırından içeri giremiyor bile. Bir aile sığınma başvurusunda bulunmuş olmasına rağmen Moskova Havalimanı’nda 10 Eylül’den bu yana mahsur kalmış durumda.
Suriyeli Kürt Hasan Abdo Ahmet, eşi Gülistan Şaho ve dört çocukları, havaalanında yaşıyor.
Rus yetkililer tarafından sahte pasaport taşımakla suçlanan ailenin pasaportlarına el konmuş. Bu nedenle seyahat edemeyen aile, havaalanından ayrılmaları durumunda tutuklanma tehdidi altında.
Kazak asıllı Gülistan Şaho, kızkardeşinin Rusya’da yaşadığını söylüyor. Amerika’nın Sesi’yle Skype aracılığıyla konuşan Şaho, banyo yapamadıklarını, temiz kıyafetleri olmadığını, çocuklarının hastalandığını anlatıyor. Rus yetkililerin kendilerine ‘Burası Avrupa değil, sizi mülteci olarak almayacağız’ dediklerini söyleyen Şaho, ‘Peki nereye gidelim?’ diye soruyor.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, Suriye’de iç savaşın başladığı döneme göre şu anda daha az sayıda Suriyeli’nin Rusya’ya sığınma başvurusu yaptığını bildiriyor. Savaş başladığında Rusya’yla bağı olanlar, ilk kaçanlar arasındaydı.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Dairesi, Rusya’nın hava saldırılarının Rusya’ya gelen mülteci sayısını arttırma olasılığının düşük olduğunu bildiriyor. Ancak Suriye’nin komşusu Türkiye ve Avrupa ülkeleri için durum tam tersi.
Wak-Woya, Beşar Esat rejimine karşı olanların Rusya’ya gitmeyi düşünmediğini, Rus hükümetinin Suriyeliler’e yardım etmeyeceğini bildiklerini söylüyor.
