Türk Silahlı Kuvvetleri ve Özgür Suriye Güçleri ile IŞİD arasında Suriye’nin El Bab kasabası çevresinde 4,5 aydır çatışmalar sürüyor. Bir süredir Türk birliklerine havadan destek veren Rusya Hava Kuvvetleri’nin dün kasaba civarında düzenlediği hava operasyonunda Türk gücünün olduğu bir bina bombalandı.
3 Türk askerinin hayatını kaybettiği 11’inin yaralandığı hava saldırısıyla ilgili çelişkili açıklamalar geldi.
Türk Silahlı Kuvvetleri, Rus yetkililerin kendilerine “olayın kaza sonucu olduğunu bu nedenle taziye ve üzüntülerini” bildirdiklerini açıkladı.
Kurtulmuş: “Bütünüyle bir kazadır, yakın koordinasyona ihtiyaç var”
Hükümet de bu açıklamaları teyit etti.
Olayın tüm detaylarıyla aydınlatılması için araştırma yapıldığını söyleyen Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, “İlk bilgiler, koordinasyon yanlışlığı, yanlış bir koordinasyon, herhangi bir şekilde maalesef istem dışı meydana gelmiş bir olaydır. Bütünüyle bir kazadır, ilk bilgilere göre ama bunun nasıl vuku bulduğu, bu aradaki koordinasyon meselesinin nasıl bu kadar atladığı ortaya konulacaktır. Oradaki mücadelede anlaşılıyor ki çok daha yakın bir koordinasyona ihtiyaç var,” dedi.
Peskov: “TSK’nın verdiği koordinatları vurduk”
Ancak Rusya bu koordinasyon eksikliğinin kendilerinden kaynaklanmadığı iddiasında. Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Rusya Hava Kuvvetleri'ne bombalanacak yerin koordinatlarını Türk tarafının verdiğini söyledi. Bugün basın toplantısı düzenleyen Kremlin sözcüsü, “Maalesef, askerlerimiz terörist gruplara hava saldırıları düzenlerken bize Türk partnerlerimiz tarafından verilen koordinatlar doğrultusunda hareket etti, bu koordinatların sınırları içerisinde Türk askerlerinin bulunmaması gerekiyordu. Kasıtlı olmayan hava saldırısının gerçekleşmesinin sebebi bu. Bunun koordinatların verilmesindeki koordinasyon eksikliğinden kaynaklandığını söyleyebilirim,” dedi.
Peskov’un Kurtulmuş’la aynı fikirde olduğu konu ise benzer bir olayın tekrarlanmaması için Türk ve Rus kuvvetleriarasındaki koordinasyon mekanizmasının acilen iyileştirilmesi ihtiyacı.
TSK'dan Peskov'a yanıt
Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) ise Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov'un "Rusya'ya bombalanacak yerin koordinatlarını Türk tarafının verdiği" açıklamasına yanıt geldi. TSK'nın konuyla ilgili açıklamasında Rus uçağının vurduğu Türk unsurlarının 10 gündür aynı noktada olduğu belirtildi, koordinatların Rusya'ya 8 Şubat akşamı verildiği kaydedildi.
Yıldırım: "Kremlin bunun bir kaza olduğunu söyledi"
Başbakan Binali Yıldırım da konuyla ilgili açıklamasında Ankara ile Moskova’nın benzeri durumları engellemek için ortak çalışacağını söyledi.
Öten yandan Kremlin, yanlışlıkla Türk askerlerinin vurulmasının iki ülke arasındaki yakınlaşmayı olumsuz etkilemeyeceğini ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın gelecek ay, planlandığı gibi, Rusya’yı ziyaret edeceğini açıkladı.
Doç. Serhat Güvenç: “Rus uçaklarına hedef işaretlemesini kim yaptı?”
Kadir Has Üniversitesi’nden Doçent Serhat Güvenç, yaşanan koordinasyon eksikliğinin şaşırtıcı olmadığını belirtiyor. İki ülkenin çok kısa süredir operasyonel işbirliği yaptığına dikkat çeken uluslararası ilişkiler uzmanı, El Bab sahasındaki karışıklığın da eşgüdümü zorlaştırdığı görüşünde:
“Muharebe meydanı doğası itibariyle karmaşıktır. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Suriye’de bulunduğu bölge ise iyice kaotik. Biliyorsunuz sahadaki müttefiklerden birinin diğerine vurmasına dost ateşi denir. Dost unsurların yanlışlıkla vurulması yaygın rastlanılır. Bunu engellemek için çok sofistike çok geliştirilmiş mekanizmalar vardır. Burada en önemli soru şu: ‘Bu Rus uçaklarına hedef işaretlemesini kim yapıyordu?’ Uçakların yerdeki hedeflerinin birileri tarafından yönlendirilmesi gerekir. Burada TSK güçlerinin bulunduğu yerlere dair koordinatlar zamanında aktarılmamış da olabilir. Türk güçleri orayı zamanında terk etmemiş olabilir. Ama bu olay, iki ülke arasındaki işbirliğinin ne tür riskler içerdiğini de gözler önüne serdi. ”
“Amerikan gemisinin Türk muhribini vurduğu olayı hatırlattı”
Doçent Güvenç, kamuoyunda dile getirilen “Rusya Türkiye’ye mesaj verdi” yorumlarına şu değerlendirmeyi yaptı:“Hatırlarsanız 1992 yılında Ege Denizi’nde yapılan NATO tatbikatında TCG Muavenet muhribi USS Saratoga gemisinden atılan Sea Sparrow füzeleriyle vuruldu. ABD bunun bir kaza olduğunu açıkladı ve özür diledi. Ama hala Deniz Kuvvetleri’nde bazı kişiler ve Türkiye’den bazı uzmanlar bunun kasıtlı olduğunu düşünüyor. Bugün de El Bab’daki hadiseyle ilgili aynı görüşte olanlar çıkacaktır.”
Türkiye-Rusya Araştırmalar Merkezi Kurucu Başkanı Aydın Sezer, Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi’nin tarif ettiği uzmanlardan biri.
Suriye’deki muhalifleri ve Şam rejimini biraraya getiren Astana toplantısından bu yana Türkiye ile Rusya arasındaki anlaşmazlıkların belirginleştiğini dile getiren Sezer, ABD Seçimlerinde Trump’ın işbaşına gelmesinin ardından Ankara’nın Washington’la ilişkileri öncelediğini ve Moskova’nın da bundan rahatsızlık duyduğu görüşünde.
Aydın Sezer: “Türkiye ve Rusya arasındaki koordinasyonsuzluk açıklamalara da yansıyor”
Sezer, “Öğle saatlerine kadar ben bu bombalamanın kaza olduğunu düşünmüyordum. CIA Başkanı’nın Türkiye’ye gelmesi ve Ankara’nın yeni ABD yönetimiyle işbirliği arayışına uyarı ateşi olduğunu düşünüyordum. Aslında hala da bu düşüncemden vazgeçmiş değilim ama ardından Peskov, ‘Koordinatları Türkiye’den aldık,’ dedi. Bence bu açıklama CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun yaptığı ‘Bu kuru bir özürle geçiştirilemez’ sözüne yanıt da olabilir. Ama karşılıklı açıklamalarda çelişki olduğu gayet belirgin. Türkiye ‘Kazaen oldu’ dedi. Ruslar, ‘İstihbarat Türkiye’den geldi,’ dedi. Türkiye ‘Özür dilendi,’ dedi Rusya bunu teyit etmedi. Bilgi kirliliğine bakılırsa sahadaki koordinasyonsuzluk diplomatik ilişkilerde de kendisini gösteriyor,” diyor.
Aydın Sezer: “Kazaen böyle bir açıklama teknik olarak mümkün değil”
Türkiye’nin önce El Bab oradan Menbiç’e gideceğini söylediği ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ağzından Suriye’de daha derine gidilmemesi gerektiği açıklaması yaptığını hatırlatan Aydın Sezer, Kremlin’in Ankara’nın Trump yönetimiyle Suriye’de yeni bir angajmana girmesi ihtimalini gördüğünü bundan da hazzetmediği görüşünde: “24 Kasım’da da benzer bir olay oldu. Bu uçağın nereden geldiğini hala anlayamadık. Ama apaçık Türk ordusuna yönelik operasyon yapıldı. Birkaç gündür Esat güçleri El Bab köylerinin birkaç yüz metre yakınına kadar geldi. Esat ordusu, TSK’nın önündeki ÖSO’cularla (Özgür Suriye Ordusu) temas sağlamış durumdalar. İran güçleri de sahada. Böyle bir bombalamanın kazaen olması teknik olarak mümkün olamaz. Uzun zamandır Türkiye ve Rusya eşgüdüm sağlanarak ortak operasyon yapıyor. Unutmayın Erdoğan-Trump görüşmesinde Suriye meselesi de gündeme gelmiş. Erdoğan, El Bab ve Rakka’ya ilgili sözler sarf etmiş. Rusya’nın bundan rahatsız olacağı açık.”
Aydın Sezer, Türkiye’nin Rusya’nın Suriye anayasasında Kürtlere kültürel otonomi olabileceği yaklaşımından rahatsız olduğunun da altını çizdi.
