Uzak ve dağlık Yunanistan-Bulgaristan sınırı bir zamanlar Demir Perde’nin güney ucunu oluşturuyordu. Bugün burası Avrupa Birliği’nin Rus doğalgazına bağımlılığını azaltmak için bölgenin enerji haritasını yeniden şekillendirdiği yer.
COVID-19 pandemisi sırasında inşa edilen yeni bir boru hattı test edildi ve Haziran ayından itibaren faaliyet göstermeye başlayacak. Boru hattı ile iki ülke arasında iki yönlü ve büyük miktarda doğalgaz akışı; elektrik üretimi, yakıt endüstrisi ve evlerin ısıtılmasında kullanılacak.
Boru hattı Rusya’nın Ukrayna işgalinin ardından daha da önem kazandı. Moskova, Ukrayna savaşı nedeniyle Batı tarafından uygulanan yaptırımlara misilleme olarak doğalgaz satışında ödemelerin ruble cinsinden yapılmasını talep etmiş, geçen hafta bu talebi reddeden Polonya ve Bulgaristan'a doğalgaz akışını kesme kararı almıştı.
180 kilometrelik boru hattı projesi, Avrupa Birliği’nin doğudaki üyelerinin ve bloğa katılmayı uman ülkelerin küresel gaz piyasasına erişimini sağlayacak birkaç gaz ara bağlantı projesinin ilk kısmını oluşturuyor.
‘‘Yunanistan-Bulgaristan Doğalgaz Boru Hattı Bağlantısı’’ adlı yeni boru hattı bağlantısı Bulgaristan’ın sıvılaştırılmış doğal gaz veya LNG ithal eden limanlara erişimini sağlayacak ve ayrıca İtalya'da sona eren yeni bir boru hattı sistemi aracılığıyla Azerbaycan'dan gelen doğalgazı taşıyacak.
AB üyeleri enerji kaynaklarını çeşitlendirmeye çalışıyor
Bu, AB üyelerinin enerji kaynaklarını çeşitlendirmek için yaptıkları çok yönlü çabalardan biri. Bazı AB üyeleri emisyon salınımına neden olan kömüre geri dönerken aynı zamanda yenilenebilir kaynaklardan daha fazla üretim yapmayı planlayarak enerji çeşitliliklerini arttırmaya çalışıyor.
Dünyanın en fazla Rus enerjisi satın alan ülkesi Almanya, yapımı yıllar sürecek LNG ithalat terminalleri inşa etmeyi planlıyor. Bir diğer Rus doğalgaz ithalatçısı olan İtalya, gaz tedariki için Cezayir, Azerbaycan, Angola ve Kongo ile anlaşmalar imzaladı.
AB, Rus petrol ve doğalgazına bağımlılığını bu yıl üçte iki oranında azaltmayı ve gelecek beş yılda da rüzgar, güneş enerjisi ve doğal kaynakların korunması gibi alternatiflere yönelerek bu bağımlılıktan tamamen kurtulmayı umuyor.
Merkezi Brüksel’de bulunan düşünce kuruluşu Bruegel'in enerji uzmanlarından Simone Tagliapietra, bloğun daha pahalı ancak aynı zamanda üye ülkeler arasında daha entegre bir enerji sistemine uyum sağlama çabasında olduğunu, böylece Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin AB'nin uzun vadeli stratejisindeki değişiklikleri hızlandıracağını söyledi.
‘‘Bu yeni bir dünya’’ diyen Tagliapietra, ‘‘Bu yeni dünyada şu açık ki Rusya uluslararası düzenin bizim düşündüğümüz gibi bir parçası olmayı istemiyor’’ diye konuştu.
Özellikle Almanya’nın stratejisinin son 50 yıl boyunca Rusya’yla enerji konusunda işbirliği yapmak olduğunu belirten Tagliapietra, ‘‘Ancak Ukrayna’da olanlara, Rusya’nın uluslararası ilişkilere bakışına baktığımızda bunun birlikte çalışmak istemeyeceğimiz bir ülke olduğunu görüyoruz’’ dedi.
Avrupalı siyasetçiler doğu Avrupalı üyelerin Rusya doğalgazına en bağımlı ülkeler olduğunu ancak pazarlarının boyutunun krizin idare edilmesine müsaade ettiğini söylüyor. AB istatistik kurumu Eurostat’ın verilerine göre Bulgaristan doğalgazının yüzde 90’ını Rusya’dan ithal ederken yıllık yalnızca 3 milyar metreküp tüketim yapıyor. Bu, ana tüketici Almanya’dan 30 kat daha az.
Yunanistan-Bulgaristan boru hattı, büyük kısmı Moskova’nın ekonomisi için kaynağa ve batılı tedarikçilere ihtiyaç duyduğu sırada inşa edilen ve Sovyetler Birliği dönemine dayanan mevcut Avrupa ağını tamamlayacak.
Bağlantı Yunanistan’ın kuzeydoğusundaki Gümülcine ile Bulgaristan'ın merkezindeki Stara Zagora kentleri arasında çalışacak ve Bulgaristan ile yeni şebeke bağlantılarına sahip komşularının genişleyen küresel gaz piyasasına erişimlerini sağlayacak.
Buna yeni inşa edilen ve Azerbaycan’dan doğalgaz taşıyan Trans Adriyatik Boru Hattı dahil. Gemiyle sevk edilen sıvılaştırılmış doğalgaz tedarikçilerinin ise Katar, Cezayir ve ABD olması bekleniyor.
Doğu Avrupa'da, Ukrayna ve Avusturya'ya kadar ulaşan sekiz kadar ek ara bağlantı inşa edilebilir.
ABD’den güçlü destek gördü
240 milyon euroluk (250 milyon dolar) boru hattı yılda 3 milyar metreküp doğalgaz taşıyacak ve bu miktar 5 milyar metreküpe çıkabilecek. Boru hattı Bulgaristan, Yunanistan ve AB'den mali kaynak aldı, Brüksel ve ABD'den ise güçlü siyasi destek gördü.
Projenin inşaatında COVID-19 pandemisi nedeniyle tedarik zincirindeki aksaklıklardan dolayı birçok kez duraklama yaşandı.
İnşaatı denetleyen Yunan şirket AVAX’ın yönetim kurulu başkanı Antonis Mitzalis, boru hattının inşaatının Nisan ayı başlarında tamamlandığını, iki ölçüm istasyonundaki çalışma, testler ve yazılımın kurulmasının ise son aşamalarda olduğunu söyledi.
