NATO’nun füze savunma sistemi için erken uyarı radarının Türkiye’ye kurulacağı açıklaması batı başkentlerinde büyük memnuniyetle karşılanırken, Tahran’da tepki buldu. Amerika’nın Sesi’nin sorularını yanıtlayan Ortadoğu Enstitüsü uzmanı Alex Vatanka İranlıların gelişmelere şaşırmaması gerektiğini söyledi.
Geçen yıl NATO’nun Lizbon zirvesinde onaylanan füze savunma sisteminin kurulması için çalışmalar sürüyor. Balistik füze tehdidine karşı NATO topraklarını koruyacak olan savunma sisteminin erken uyarı radarı Türkiye topraklarına kurulacak. Aybaşında yapılan Dışişleri Bakanlığı açıklamasında “NATO'nun savunma kapasitesi ve Türkiye’nin savunma sisteminin güçleneceği,” vurgulanmıştı.
Açıklamanın hemen ardından Amerikan ve NATO yetkilileri Türkiye’nin kararından memnuniyet duyduklarını açıkladı. NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen, Türkiye’yi anlaşmadan dolayı kutlarken, sistemin savunma amaçlı olduğunu yineledi: “Türk hükümetini bu anlaşmadan ötürü kutluyorum. Bu anlaşma NATO’nun füze savunma sistemi geliştirmesi açısından son derece önemli bir unsur. Füze savunma sisteminin tamamıyla savunma nitelikli bir sistem olduğunu vurgulamak istiyorum. Herhangi bir ülkeyi hedef alan bir sistem değil, sadece NATO topraklarına saldırıma niyeti olanlara karşıdır. Savunma niteliğini özellikle vurgulamak istiyorum.”
Türkiye’nin kararı NATO müttefikleri tarafından memnuniyetle; İran tarafından tepkiyle karşılandı. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ramin Mehmanparast, “NATO’nun füze savunma sisteminin Türkiye’ye kurulmasının bölgede istikrar ve güvenliğe katkı sağlamayacağını, istikrarsızlık kaynağı olacağını ve batının bölgeyi sömürmesine katkı sağlayacağını” açıkladı. İranlı milletvekilleri Türkiye’nin kararının Türkiye’ye zarar vereceğini söyleyerek tepkilerini dile getirdi.
Washington’daki Ortadoğu Enstitüsü uzmanı Alex Vatanka, İranlıların Türkiye’nin kararına şaşırmaması gerektiğini görüşünde: “İranlılar belki şaşırdı. Ama son yıllarda İran’da Türkiye’nin amacı konusundaki tartışmaları dikkatle izlemelisiniz. Türkiye hiçbir zaman İran’ın bölgedeki konumunu güçlendireceğini söylemedi. Türkiye kendi çıkarlarını koruyacaktır. Türkiye hiçbir zaman NATO’dan uzaklaşacağını söylemedi. Avrupa Birliği’ne üyelik arzularından da vazgeçmediler. Dolayısıyla İranlılar gelişmelerden rahatsız oluyorlarsa durumu çok yanlış okumuşlar. Türkler hiçbir zaman İran uğruna uçuruma atlayacaklarını söylemedi.”
Türkiye’nin Brezilya’yla birlikte İran’a nükleer programı nedeniyle ek yaptırım uygulanması kararına Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde ret oyu vermesi Türk -Amerikan ilişkilerini önemli ölçüde sarstığı gibi Batı kamuoyunda Türkiye batıdan uzaklaşıyor mu sorusunu gündeme getirmişti… Vatanka, Türkiye’nin aslında ilişkilerini çeşitlendirdiğini, hiçbir zaman İran’ın bölgede liderlik konumuna gelmesine razı olmadığını söylüyor: "AKP’nin iktidara geldiği döneme bakarsanız, batılı ülkelerde İslami eğilimleri olan bir partinin Türkiye’yi İran gibi bir ülke yapacağı endişesi vardı. Aslında Tahran’da da böyle bir beklenti vardı – yani İran’ın liderliğine bakacak yeni bir Türkiye olduğu düşünülüyordu. Oysa durum böyle değil, Türkiye hiçbir zaman İran’ın bölgede lider olmasını istemedi. Veya AKP’ye ideolojik bir örnek oluşturmadı. AKP sadece dış politika alanında ‘bütün yumurtalarımızı Avrupa Birliği sepetine koymayalım’ stratejisi izliyordu. İran-Suriye dahil komşu ülkelerle ticari ilişkilerimizi geliştirelim diyorlardı. Bu akıllıca bir oyun. Türkiye’nin sözünü ettiği sıfır problem politikası da bu zaten.”
Kesin olan şey, son bir yıl içinde başta NATO savunma sistemi konusundaki uzlaşma sayesinde Türkiye’nin batıyla ilişkileri önemli ölçüde iyileşti.