Rusya Cumhurbaşkanı, hafta sonu Belarus’a taktik nükleer silah yığınağı yapacağını açıklarken, İngiltere’nin Ukrayna’ya hibe edeceği zırh delici, uranyumlu tank mermilerini, eşdeğer bir örnek olarak gösterdi.
Bu mermiler nükleer enerji ya da bomba için uranyumun zenginleştirilmesi sırasında yan ürün olarak ortaya çıkan ve bilim adamlarınca aslında nükleer olmadığı söylenen bir malzemeden yapılıyor.
“Nükleere karşılık nükleer”
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinde, yaşanan her gerilimli anda konunun Kremlin tarafından bir şekilde nükleer olasılıklara getirilmesi dünyayı alarma geçiren bir durum; ancak Putin konunun nükleer boyuta karşı tarafça getirildiği şeklinde bir tutum aldı.
İngiltere Parlamentosu’nun Lordlar Kamarası’nda soru üzerine Savunma Bakanlığı adına açıklama yapan Savunma Bakan Yardımcısı Barones Annabel Goldie, Ukrayna’ya inceltilmiş uranyum mermilerinin gönderileceğini ve bunların tanklar ve diğer zırhlı araçlara karşı etkili bir mühimmat olduğunu söylemişti.
Balkanlar ve Körfez savaşında bıraktığı izler
İnceltilmiş uranyum ve kullanıldığı savaş alanlarındaki etkileri üzerine ciddi araştırmalar yapan gazeteci Scott Peterson Balkanlar’da ve Irak’ta kalıntıların sağlığa olumsuz etkilerine tanıklık eden çok sayıda kişiyle temas kurmuş. “Kesinlikle inceltilmiş uranyumdan oldu” denmese de yüzbinlerce kişinin “Körfez Savaşı Sendromu” denilen sağlık sorunları yaşadığı Peterson’ın araştırmasında kayda geçmiş.
İngiltere Ukrayna’ya 14 adet Challenger 2 tankı gönderecek ama Kremlin’i asıl öfkelendiren, bu tankların namlusuna sürülecek inceltilmiş uranyum içeren mermiler oldu. Putin’e göre bu mermilerin çekirdeğindeki uranyum, savaşı nükleer düzeye taşır ve Rusya’ya aynıyla karşılık verme hakkı doğar.
İngiltere‘den Ukrayna’ya 14 adet Challenger 2 tankı gönderilecek ama Kremlin’i asıl öfkelendiren, namlusuna sürülecek inceltilmiş uranyum içeren mermiler oldu. Putin’e göre bu mermilerin çekirdeğindeki uranyum, savaşı nükleer düzeye taşır ve Rusya’ya aynıyla karşılık verme hakkı doğar.
İngiltere hükümeti Rusya’nın tepkilerini abartılı bulduğunu, inceltilmiş uranyumu bir nükleer silah olarak görmediklerini açıklasa da bu mühimmatın 1990’da Balkan ve 1991’de Körfez savaşında bıraktığı izler hala gündemde.
Gazeteci Scott Peterson, Basra’da görevli ortopedi cerrahı Doktor Thamir Hamdan’ın ABD ve İskoçya’da eğitim gördüğünü de vurgulayarak, hastaları arasında çok sayıda açıklaması zor vakalara rastladığını aktarıyor. Dr. Hamdan, kliniği kanser hastalarıyla dolup taşarken doğum kusurlarındaki olağan dışı artışın da dikkat çekici boyutta olduğunu kaydetmiş.
Azaltılmış uranyumlu mühimmatın savaş sonrası yaşanan her olumsuzluğun tek nedeni olup olamayacağı tartışılırken; sonradan çocukların bulduğu bu tür mühimmat kalıntılarına kurşun kaplı konteynırlarla çok sayıda polisle müdahale edilmesi de araştırmanın ilgi çekici notları arasında yer alıyor.
Kurşun madeninden 1,7 kat daha yoğun
Çekirdeğinde inceltilmiş uranyum kullanılan bu mermiler kurşun madeninden 1,7 kat daha yoğun bir madde olduğu için kolayca zırh delme kabiliyetine sahip. Uzmanlar kendi başına nükleer zincir reaksiyonuna sahip olmadığını ancak çarpıp parçalandığı yerde yanarak buharlaşan ve toza dönüşen kısmının sağlığa zararlı olabileceğini söylüyor.
“Savaşın kimyasal artıkları onlarca yıl kalıcı”
Putin’in bugün nükleer diye karşı çıktığı ancak askeri kaynaklarca Sovyet döneminde de kullanıldığı belirtilen inceltilmiş uranyum, Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın geçen yılki raporuna “çevre için endişe verici” sözleriyle girmiş ve azaltılmış uranyumun, zehir saçan diğer patlayıcılarla birlikte kanser yapıcı olduğu, ayrıca böbrek yetmezliği ve cilt rahatsızlıklarına sebep olabileceği not düşülmüş.
Raporda inceltilmiş uranyumun radyoaktif etkisinden çok, genel olarak her patlayıcıdan geride kalan sağlığa zararlı etkilere vurgu yapılmış.
İngiltere’nin azaltılmış uranyumlu mermileri gündeme gelmeden önce POLITICO gazetesine konuşan Kızıl Haç Uluslararası Komite Başkanı Mirjana Spoljaric, “savaşın geride bıraktığı kimyasal kirliliğin normal bir düzeyde tarıma ve yerleşime izin verecek derecede temizlenmesi onlarca yıl alır” demişti.
Spoljaric, Hırvatistan’da Balkan savaşı sonrası kalan kirliğin 30 yılda ancak normal seviyeye döndüğünü belirtti.
İngiltere Savunma Bakanlığı ise Kraliyet Toplumsal Araştırmalar Vakfı’nca 20 yıl önce yapılmış bağımsız araştırmayı kanıt olarak sunuyor. Bağımsız bilim adamları azaltılmış uranyumu çevreye ve insan sağlığına muhtemel etkisi az olarak değerlendirmiş.
İngiltere’nin Ulusal Bilimler Akademisi’de aynı görüşte ama eğer suya ve yiyeceğe temas ederse maruz kalan kişinin uranyum yüzünden böbrek hastası olabileceği bilgisi dikkat çekici.
