Tanzim satış noktalarında kilosu iki liraya satılan patatesin, pazar ve marketlerde hala beş liraya satılması üzerine, hükümet yurtdışından gümrüksüz patates ithalat kararı aldı. Yayınlanan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile 20 Nisan’a kadar 200 bin ton gümrüksüz patates ithalatının önü açıldı. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, kararın aralık ve ocak aylarında yaşanan aşırı yağış nedeniyle nisan ayı ortalarında olması gereken erken hasat döneminin ileriye sarkması ihtimali öngörülerek alındığını açıkladı. Pakdemirli “Bu uygulamayla stokçu ve spekülatörlerin oluşturabilecekleri yüksek fiyatlardan tüketiciyi korumak hedeflenmiştir. Üreticilerimizin mağdur edilmesi kesinlikle söz konusu değildir” dedi.
“İthalat yerine maliyetler düşürülsün”
Ancak Pakdemirli’nin bu açıklaması patatesin başkenti olarak bilinen İzmir’in Ödemiş ilçesindeki patates üreticilerinin endişelerini gidermeye yetmiyor. Üreticiler geçen yıl tarlada kilosu 40 ila 50 kuruşa satılan patatesi 2018 sonunda yaklaşık 1,5 liraya satıyordu. Ancak kötü hava koşulları ve patates üreten köylülerin sayısının azalması nedeniyle patatesin tarladaki fiyatı üç hatta dört liraya kadar çıktı. Dolayısıyla tüketiciler şikayetçi olsa da üreticiler bu yılki patates fiyatlarından memnun. Ancak son yıllarda sürekli olarak zarar ettiklerini hatırlatan üreticiler, patates ithalatı kararıyla yeniden eski kötü günlere dönme kaygısı yaşıyor.
VOA Türkçe’ye konuşan patates üreticisi Ali Balban, “bu seneki fiyatlar güzeldi, su anda toprak altındaki patatesin kilosu üç lira civarında bir paraya satılıyor. Fakat hükümetimizin dışarıdan gümrüksüz patates ithal etme kararından dolayı üreticiler endişe içinde. Şu an yeni ekilen patates için bunun sonucunun iyi olacağını zannetmiyorum” dedi. Patates fiyatlarının yüksekliğine rağmen üretim maliyetlerinin de yüksek olduğuna dikkat çeken Balban, ithalat yerine üreticiye destek verilmesini istedi: “Hep dışarıdan alarak nereye kadar gidebiliriz… Bence bu bir çözüm değil. Kendi topraklarımızda üretim yapamadığımız zaman ben çok üzülüyorum. O kadar verimli topraklarımız, geniş arazilerimiz var. Devlet çiftçimize kucaklayıcı yaklaşmıyor. Tarım bakanlığımızın maliyetleri düşürecek önlemler alması lazım” diye konuştu.
Patates üretimi azalıyor
İstatistikler de Ödemiş’te patates ekilen tarlaların ve üretilen patates miktarının azaldığını gösteriyor. İzmir Tarım ve Orman İl Müdürlüğü verilerine göre, 2013 yılında toplam 90 bin dekar alanda patates üretimi yapılırken 2018 yılında ekim alanı 80 bin dekara geriledi. Ödemiş’te üretilen patates miktarı da 2013 yılında yaklaşık 342 bin tona ulaşırken, bu rakam 2018 yılında 287 bin ton oldu. Aynı dönemde İzmir genelindeki patates üretimi de 433 bin tondan yaklaşık 342 bin tona indi. Üreticilere göre bunun en büyük nedeni mazot, gübre, ilaç, işçilik ve tohum gibi girdilerdeki artış.
Ödemiş’te kış patatesindeki hasat büyük ölçüde tamamlanmış, yaz patatesi ekilmiş. Ancak üretici birkaç ay sonra alacağı üründen para kazanıp kazanamayacağı konusunda bir fikir yürütemiyor. VOA Türkçe’nin sorularını cevaplayan Ödemiş Ziraat Odası Yönetim Kurulu Üyesi Tahir Balban “Piyasanın ne olacağını öngöremiyoruz. Patatesin bir garantisi yok. Yarın ne olacağını kimse bilemez” dedi. Tahir Balban’a göre ithal patates, fiyatları düşürecek ama bu bir çözüm değil: “İthalat tabii piyasayı etkiler. Çok olmasa da fiyatları düşürebilir. Ama bu suni bir düşüş olur. Birkaç ay sonra yine yükselebilir. Kalıcı çözüm girdi fiyatlarında çiftçiye destek verilmesidir. Balban, tarlada kilosu üç ila dört liraya satılan patatesin, tanzim satış noktalarında iki liraya satılmasını da seçim yatırımı olarak görüyor ve aradaki farkın devlet tarafından karşılandığını söylüyor.
