Dünyanın küresel barış seviyesini ölçen en önemli kuruluşu olan Ekonomi ve Barış Enstitüsü (Institute for Economic and Peace - IEP) 15. Küresel Barış Endeksi Raporu'nu yayınladı. Rapora göre dünyanın en huzurlu ve barışçı ülkesi yine İzlanda, en huzursuz ülkesi ise Afganistan oldu. Türkiye ise barış endeksi sıralamasında 163 ülke arasında 149'uncu sırada yer aldı.
Dünyada, ortalama küresel barış seviyesi, yüzde 0,07 gibi küçük bir oranda da olsa son 13 yılda 9'uncu kez kötüye gitti. Genel olarak dünyada 87 ülke daha barışçı bir toplum oluşturmada ileri giderken, 73 ülke ise geriledi. Gelişmeler, devam eden çatışmaların, iç savaşlarla terör olaylarının azalması sayesinde kaydedildi. Gerilemeler ise silahlanma ve güvenlik kaygılarının artması nedeniyle daha da büyüdü.
Raporun 2021 yılı tespitlerinde en ciddi olumsuzluğun askeri harcamalarda yaşandığı, 105 ülkenin askeri harcamalarını artırdığına dikkat çekildi. Buna bağlı olarak 90 ülke de silah ithalatını arttırdı. Siyasi istikrarsızlık 46 ülkede, şiddet içeren gösteriler ise 25 ülkede arttı. Barış endeksinin ölçtüğü göstergeler arasında terörizm 115 ülkede, iç çatışmalar 21 ülkede, çatışmalardan kaynaklanan ölümler de 33 ülkede görülmeye devam etti.
İzlanda'dan Afganistan'a
Daha barışçı bir dünya için yaşanan gelişmeleri ve toplumların barış için attığı adımları ölçen Küresel Barış Endeksi Raporu'nun bu yılki şampiyonu yine İzlanda oldu. İzlanda, 2008'den beri sahip olduğu konumla dünyanın en barışçı ülkesi olmaya devam ediyor. Barış endeksinin ilk 10'uncu sırasında İzlanda, Yeni Zelanda, Danimarka, Portekiz, Slovenya, Avusturya, İsviçre, İrlanda, Çek Cumhuriyeti ve Kanada yer aldı.
Bir türlü barışı yakalayamayan Afgan toplumu ise dünyanın en şansız ülkesi olmaya devam etti. Afganistan, barış endeksinin 163'üncü ve en son sırasında yer alarak, art arda 4'üncü kez dünyanın en az barışçı ülkesi olma rekorunu elinde tuttu. Afganistan'ı Yemen, Suriye, Güney Sudan, Irak, Somali, Kongo, Libya Orta Afrika ve Rusya izledi.
Türkiye ise barış endeksi sıralamasında 163 ülke arasında 149'uncu sırada.
Avrupa hala en barışçı kıta
COVID-19 krizinin de artırdığı siyasi istikrarsızlık, terör saldırıları ve şiddet olaylarına rağmen Avrupa dünyanın en barışçıl bölgesi kalmaya devam etti. Endeksin zirvesindeki 10 ülkeden 8'i Avrupa'da bulunuyor.
Öte yandan, barış seviyesini yükseltmede en büyük gelişmeyi iç çatışmalardan siyasi istikrara geçen Ukrayna ve Irak sağladı. Burkina Faso ise, 13 sıra birden düşerek dünyada barış endeksi en hızlı bozulan ülke oldu.
Pandeminin de etkisiyle Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da iç çatışmalar azalsa da, bu iki bölge dünyanın en güvensiz yerleri olarak kalmaya devam etti.
Rapor, dünya nüfusunun yüzde 60'ının şiddet içeren suçlardan ciddi zarar görme endişesi taşıdığını ortaya koydu.
Şiddetin ekonomik etkisi, artan askeri harcamalar nedeniyle yaklaşık 15 trilyon dolara yükseldi.
Şiddetin ekonomik maliyete etkisinin başında yüzde 42,9 ile askeri yayılma ve silahlanma geliyor. Bunu, yüzde 31,3 ile iç güvenlik, yüzde 7,9 özel güvenlik, yüzde 6,7 cinayet, yüzde 4,6 intihar, yüzde 3,1 şiddetli suç, yüzde 3 oranında da çatışmalar izliyor.
Trafik kazaları terörü solladı
Güvenlik için en çok risk oluşturan olayların başında yüzde 19 ile trafik kazaları, yüzde 15 ile şiddet içeren suç ve terör olayları, yüzde 13,5 ile sağlık, yüzde 6 ile mali koşullar, yüzde 5 ile iklim değişikliği, yüzde 2 ile iş kazaları, yüzde 1 ile uyuşturucu alkol ve sigara geliyor. Terörden ölenlerin sayısı üst üste 6 yıldır geriliyor.
COVID-19'un barış endeksine etkisi
Tüm dünyayı etkisi altına alarak küresel bir pandemiye dönüşen COVID-19 salgınının körüklediği ana olumsuz eğilim, sivil huzursuzluktaki küresel artış. Salgının ilk döneminde şiddet olaylarında hızlı bir düşüş olsa da, 2021'e gelindiğinde, şiddet türleri pandemi öncesi seviyeye yeniden ulaştı. Pandemi nedeniyle en çok sarsılan bölge ABD oldu. Kongre binasının basılması ve "Black Lives Matter" eylemleri sivil huzursuzlukları ve siyasi istikrarsızlıkları artırdı.
Ocak 2020 ile Nisan 2021 arasında, pandemi ile ilgili 5 binden fazla şiddet olayı kaydedildi ve şiddet gösterileri nedeniyle 25 ülke, endeks sıralamasında geriye düştü. "Şiddetli gösterilerinin" sayısı endeksin başlangıcından bu yana en yüksek seviyesine ulaştı. En büyük gerilemeler Belarus, Myanmar, Rusya, ABD ve Kırgızistan'da görüldü. Kötüleşen ülkelerin sayısı, iyileşen ülkeleri üçe katladı.
Ekonomisi daha iyi olan ülkelerde pandemi boyunca barış seviyesi de yüksek oldu. Raporda, pandemi sonrası iyileşmenin hızlı ve kolay olmayacağı, düzensiz ve eşitsiz bir biçimde iyileşmeler olacağı, mali durumu zayıf olan ülkelerin, barışı diğer ülkelerden daha zor yakalayacağı belirtiliyor. Pandemi nedeniyle barış endeksinde en büyük düşüş yaşanan ülkeler Ekvator Ginesi, Sierra Leone ve Laos oldu.
Raporu internet üzerinden duyuran IEP Kurucusu ve İcra Kurulu Başkanı Steve Killelea, "COVID-19 salgını küresel barıştaki değişimleri hızlandırdı. 2020'de çatışma ve terörizm düzeyinde bir düşüş olmasına rağmen, siyasi istikrarsızlık ve şiddetli gösteriler arttı. Ekonomik sorunlar arttı. Pandeminin ekonomik yansımaları, özellikle pandemi ile mücadelede güçlük çeken ülkeler için daha fazla belirsizlik yaratacaktır" dedi.
Salgın 46 ülkede siyasi istikrarsızlığı tetikledi, dünyada 5 binden fazla pandemi önlemlerini protesto eden eylemler yapıldı. Cinayet, şiddet içeren suçlar, intihar gibi vakalar da artış gösterdi. Pandemi önlemleri ile ilgili gösterilerden özellikle Hırvatistan, Şili, İtalya, Fransa, Almanya ve Güney Afrika gibi ülkeler etkilendi. Pandemi sonrası en iyi toparlanma gösteren ülkeler ise Çek Cumhuriyeti, Estonya, Almanya, İrlanda, Litvanya, Hollanda, Norveç, Singapur, Slovenya ve İsviçre oldu.
Ordu ve silahlanma
Ülkelerin, 2008 yılından bu yana militarize olma eğilimlerinde iyileşme tespit edilirken, raporda son 2 yılda bu durumun yeniden kötüleşmeye başladığı belirlendi.
Raporda barış endeksinin bir unsuru olan "küresel militarizasyon", daha fazla ülkenin, askeri harcamalarını ve silahlı personel sayısını artırmasıyla son iki yılda artış gösterdi. Raporda, bu gelişme "Önceki 10 yılda, 105 ülke gelişme gösterirken, bu yıl tam tersine, 97 ülke kötüleşti" ifadesiyle yer buldu. ABD, Çin, Almanya ve Güney Kore, son iki yılda askeri harcamalarında en büyük artışa sahip ülkeler oldu.
Avrupa, her ne kadar pandemi kaynaklı protestolara sahne olsa da, en barışçı kalmayı başaran kıta oldu. Ancak raporda, Avrupa için, askeri harcamalar, silah ithalatı ve nükleer ve ağır silah kapasiteleri nedeniyle "militarizasyonun temel göstergeleriyle birlikte siyasi istikrarsızlık da yükseldi" tespiti yapıldı.
Terör ve çatışmalarda ölenler azalıyor
Endekse göre, terörizmden ölenlerin sayısı son 6 yıldır düşüyor. Geçtiğimiz yıl 10 binden az ölümün terörden kaynaklandığı belirlendi.
Çatışma kaynaklı ölümlerin toplam sayısı 2014'ten bu yana düşmesine rağmen, küresel çatışmaların sayısı 2010'dan bu yana yüzde 88 arttı. Bununla birlikte, Somali, Etiyopya, Kenya gibi yerlerde yeni çatışmalar ortaya çıktı.
Sahra altı Afrika'da meydana gelen ölümler, toplam rakamın yüzde 65'inden fazlasını oluşturuyor. Öngörüler, bu eğilimin devam edeceğini gösteriyor.
https://www.visionofhumanity.org/maps/#/
