Pandeminin ikinci yılını doldurmasına kısa süre kala dünya genelinde 5 milyon kişi Corona virüsü nedeniyle hayatını kaybetti. Virüs yoksul ülkeleri olduğu kadar birinci sınıf sağlık sistemine sahip zengin ülkeleri de zor durumda bıraktı.
Hepsi yüksek ya da orta gelir düzeyine sahip ABD, Avrupa Birliği, İngiltere ve Brezilya’nın toplam nüfusu dünya nüfusunun neredeyse sekizde birini oluşturuyor. Ancak bu ülkeler aynı zamanda Covid-19 ölümlerinin de neredeyse yarısının görüldüğü yerler. Sadece ABD’de salgından ölenlerin sayısı 740 bin ile dünyanın diğer tüm ülkelerinden fazla.
Yale Üniversitesi Kamu Sağlığı Enstitüsü uzmanlarından Albert Ko, ‘‘Bu, hayatımızın belirleyici anlarından biri. Ne yaparak kendimizi koruyalım ki bir beş milyonu daha kaybetmeyelim?’’ dedi.
Johns Hopkins Üniversitesi’nin rakamlarına göre ABD’de ölü sayısı Los Angeles ve San Francisco kentlerinin toplam nüfusuna eşit, ayrıca bu rakam Oslo Barış Araştırma Enstitüsü’ne göre ülkenin 1950’den beri girdiği savaşlardaki can kaybına yakın. Küresel düzeyde ise Corona virüsü kalp krizi ve felcin ardından üçüncü önde gelen ölüm nedeni.
Rakam daha fazla olabilir
Ancak bu şaşırtıcı rakamın bile aslında testlerin kısıtlı olması ve evde tıbbi müdahale almadan hayatını kaybedenlerin varlığı da dikkate alındığında çok daha fazla olabileceği sanılıyor.
Son 22 ayda, yani salgının başlangıcından bu yana Corona virüsünün merkezi olarak görülen yerler değişiklik gösterdi. Virüs şimdi Rusya, Ukrayna ve Doğu Avrupa’da etkili. Bu bölgeler ayrıca söylenti ve bilgi kirliliğinin çok, hükümete güvenin az olmasının aşılama çalışmalarını da baltaladığı yerler.
Colombia Üniversitesi Kamu Sağlığı Merkezi (ICAP) Başkanı Dr. Wafaa El-Sadr bu salgının farkının kaynakları fazla olan ülkeleri de vurması olduğunu belirtti.
Yoksul ülkelerde genç nüfus daha fazla
El Sadr, daha uzun yaşam beklentisi olan zengin ülkelerin nüfusu içinde yaşlı, bakımevi sakini ve kanserden kurtulanların oranının daha fazla olduğunu belirterek bu kişilerin Covid-19 karşısında daha savunmasız olduklarını hatırlattı. Daha yoksul ülkelerde ise çocukların, gençlerin ve genç yetişkinlerin oranı daha fazla, bu gruplar Corona virüsünden daha az etkilenen gruplar.
Hindistan’da Mayıs ayının başında zirve yapan Delta varyantı dalgasının ardından günlük ölümler şimdi Rusya, Amerika ve İngiltere’den daha az. Ancak Hindistan’da rakamlar konusunda bazı belirsizlikler var.
Zengin ülkelerin yoksul mahalleleri daha çok etkilendi
Zenginlik ve sağlık arasında ortaya çıkan bağlantısızlık salgın hastalık uzmanlarının yıllar boyunca inceleyeceği bir paradoks olacağa benziyor. Örneğin zengin ülkelerde ölümler ve vakalar haritaya döküldüğünde yoksul mahallelerin salgından en çok etkilenen yerler olduğu görülüyor.
Örneğin Amerika’da beyazlardan daha yoksul olan ve sağlık hizmetine erişimi daha kısıtlı olan siyahlar ve Latin kökenliler Covid-19’dan daha çok etkilendi.
Ko, ‘‘Ülkelere mikroskopla baktığımızda en zayıfların en çok etkilendiğini görüyoruz’’ dedi.
Öte yandan zengin ülkeler küresel aşılamanın beklendiği hızla gitmemesinden de sorumlu tutuluyor. Afrika’da milyonlarca kişi tek bir doz bile aşı olmamışken Amerika ve diğer bazı ülkeler takviye dozlara başladı. Ancak zengin ülkeler dünyanın çeşitli bölgelerine milyonlarca aşı dozu da gönderdi.
Dünyanın en az aşılanmış bölgesi toplam 1 milyar 300 milyon nüfusun yalnızca yüzde 5’iyle Afrika.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, yaptığı yazılı açıklamada "Bu yıkıcı dönüm noktası bize dünyanın büyük bölümünde başarısız olduğumuzu hatırlatıyor. Bu küresel bir utanç" dedi.
