3’üncü Ege Ekonomik Forum’un ikinci ve son gününde tarımın geleceği ve kooperatiflerin rolü tartışıldı. Forumda bir konuşma yapan Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli tarımda planlama yapabilmek için sağlıklı veri akışının önemini vurguladı. Türkiye’nin tarımsal üretimde Avrupa’da birinci ya da ikinci sırada yer aldığını belirten Pakdemirli, bu performansın sürdürülmesinde kooperatiflere önemli bir görev düştüğünü söyledi.
“Fransa’da kooperatifler 86 milyar dolar ciro yapıyor”
Türkiye’de tarım işletmelerinin ortalama büyüklüğünün altı hektar olduğunu belirten Bakan Pakdemirli, bunun Fransa’da 42 hektar, İngiltere’de 94 hektar olduğunu kaydetti. Pakdemirli, “Buna rağmen ciddi bir performansımız var. Birlik ve kooperatifler olarak bunun pazarlamasını yaparsak ürünü çok daha iyi pazarlarız. Birlik ve kooperatifleri devreye almadan günü kurtarabiliriz. Ama önümüzdeki 20 yılı kurtaramayız. Gelecek 20 yılda üretimimizi yüzde 50-60 artırmak zorundayız” diye konuştu.
Pakdemirli sözlerini şöyle sürdürdü: “Avrupa'da 250 bin kooperatif ve 5,4 milyon çalışanı var. Fransa'da 15 bin kooperatif var ve 86 milyar dolar ciro yapıyorlar. Bizde de kabaca aynı miktarda kooperatif var ama 1 milyar dolar ciro yapan kooperatif yok. Sayılarını arttırmamız lazım”.
Forumda, tarımda inovasyon, akıllı tarımla girdi optimizasyonu, toprak ve su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı, küresel aktörler olarak kooperatifler, küresel ticaret ve kooperatifçilik, yerel yönetimlerin tarımsal kalkınmadaki rolü gibi başlıkların tartışıldığı oturumlar düzenlendi.
“Kurtuluş kooperatifleşmede”
Tarımda teknolojik ve inovatif uygulamaların giderek yaygınlaştığına, çok uluslu firmaların etkisine vurgu yapılan oturumlarda öne çıkan ortak nokta kooperatifleşmenin önemi oldu. VOA Türkçe’ye konuşan Tire Süt Kooperatifi Başkanı Mahmut Eskiyörük, “Kurtuluş kooperatifleşmede ama maalesef Türkiye’de kooperatifçilik geri kaldı. Kötü örneklerin fazlalığı kooperatifleşmenin gelişmesini engelledi. Ama biz kooperatifleşmeye mecburuz” dedi. Türkiye’de tarım ve hayvancılığın büyük ölçüde küçük aile işletmelerine dayandığını belirten Eskiyörük, “Bu işletmeleri yok ederek yeni büyükler yaratmak yerine, onları birleştirerek büyütmeliyiz. Biz Tire’de bu konuda örnek bir model yarattık. Bu modeli Türkiye’ye uygulamalıyız” diye konuştu.
Eskiyörük, üreticinin para kazanabilmesi, tüketicinin ucuz ve güvenilir gıdaya ulaşması, sağlıklı bir piyasa düzeninin kurulabilmesi için çözümün kooperatifleşme olduğunu vurguladı.
“Kooperatifler gereklilik değil, zorunluluk”
TARİŞ Zeytin ve Zeytinyağı Tarım Satış Kooperatifleri Birliği Genel Müdürü Güngör Şarman da Türkiye’nin özellikle de Ege Bölgesi’nin yabancı tüccarlara karşı kooperatiflerle mücadele konusunda yüz yıllık bir deneyimi olduğunu hatırlattı. VOA Türkçe’nin sorularını cevaplayan Şarman TARİŞ’in öncülü olarak kabul edilen ve 1915 yılında kurulan İncir Müstahsilleri Kooperatifi’nin o zamana kadar yabancıların hakimiyetinde giden ticaret, sanayi ve bankacılık alanlarında ciddi bir görevi yerine getirdiğini vurguladı.
Şarman, “Cumhuriyet’in başlangıç dönemlerinde kooperatifler milli birer kuruluş olarak milli ekonomiye katkı konusunda ciddi bir sınav vermişlerdir. Bugün de organizasyon gücümüzü, eğitimli yapımızı, pazarla ilgili şartları gereği gibi yerine getirdiğimiz taktirde aynı şeyleri başarmamamız için bir sebep yoktur” diye konuştu. Şarman, TARİŞ, Trakya Birlik, Marmara Birlik gibi kooperatiflerin ürünün tarladan sofraya ulaşmasına kadar her aşamada ciddi başarılar sağladığını kaydetti.
Dünyanın içinde bulunduğu durumda kooperatiflerin bir gereklilik değil bir zorunluluk olduğunu vurgulayan Şarman “Dünyada yaratılan pastanın büyük bölümünü ne yazık ki küresel şirketler alıyor. Bu da her şeyden önce bir bölüşüm dengesizliği yaratıyor. Paylaşım dengesini sağlayabilmek, olabildiğince özgür bir ekonomi oluşturabilmek, tüketicinin güvenliğini sağlayabilmek için kendini ispatlamış en elverişli organizasyonlar, kooperatiflerdir. Kooperatifçiliğin yeniden gündeme gelmesi çok sevindirici. Bunu, sistemli bir şekilde bilim ve teknolojiyle buluşturarak hayata geçirdiğimiz taktirde uluslararası arenada rekabetimizi güçlendirecek duruma geliriz” ifadesini kullandı.
“Türkiye’de kooperatifler etkisiz eleman”
AK Parti Aydın Milletvekili ve TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Üyesi Rıza Posacı da VOA Türkçe’ye yaptığı açıklamada “Dünyaya baktığımızda kooperatifler çok etkin bir pozisyonda. Ama Türkiye’ye baktığımızda aynı etkinliği göremiyoruz” dedi. Küresel aktörlerin etkinliği ve yönetim hataları nedeniyle Türkiye’deki kooperatiflerin etkisiz eleman haline geldiğini ifade eden Posacı “Dünyadaki örneklerine baktığımızda kooperatifler hammadde temininden üretim planlamasına, ürün pazarlanmasına kadar çok etkin çalışıyor. Gelecek nesillerde muhakkak kooperatifleşme olmak zorunda” diye konuştu.
Posacı, Büyükşehir Kanunu’nun çıkmasıyla birlikte yerel yönetimlere de büyük görevler düştüğünü belirterek “Artık yerel yönetimler de kooperatiflere muhakkak surette destek vermek zorunda” dedi. Posacı, merkezi hükümetin de kooperatiflere destek vermeye çalıştığını söyledi.
