Oy kullanma makinaları imalatçısı Dominion Voting Systems firmasının Fox News haber kanalına açtığı 1 milyar 600 milyon dolarlık iftira davasında jüri seçimi bugün tamamlandı. Dava, Amerika'da ifade özgürlüğü hakkının korunması maddesinin sınanması ve Fox News kanalının 2020 başkanlık seçiminin hileyle çalındığına ilişkin yalanın yayılmasında oynadığı rolün ortaya konması açısından önem taşıyor.
Jüri seçimi, iki tarafın uzlaşma yoluyla anlaşmaya varıp varamayacağının görülmesi için yargıç tarafından bir günlüğüne ertelenmişti.
Merkezi Colorado eyaletinin Denver kentinde bulunan oy kullanma makinaları imalatçısı Dominion Voting Systems şirketi, Fox News'ü, Amerikan siyasetinde hala yankı bulan temelsiz seçim hilesi iddialarını yayınlamakla sorumlu tutmayı hedefliyor.
Davanın görüldüğü Delaware eyaletindeki Yüksek Mahkeme'den Yargıç Eric Davis, jüri seçiminin kısa süreliğine gecikmesiyle ilgili açıklama yapmadı. Ancak Yargıç Davis, konuyla ilgili bilgi sahibi olan ancak davanın statüsüne ilişkin kamuoyuna açıklama yapma yetkisi olmayan ve bu nedenle adının açıklanmaması şartıyla konuşan Fox televizyonuna yakın bir kaynağa göre Fox ve Dominion'un anlaşmazlıkları uzlaşı yoluyla çözüme kavuşturmaları önerisinde bulunmuştu.
Dava, Amerikan medya kuruluşlarına yaklaşık 60 yıldır rehber olan iftira standardını mercek altına alacak, 2020 seçimlerinden sonraki haftalarda Fox News haber kanalında perde arkasında yaşanan gelişmeleri gün yüzüne çıkaracak, Donald Trump'ın Joe Biden'a karşı kaybettiği başkanlık seçimleri sonrasındaki dezenformasyon akışının nasıl dalga dalga yayıldığına ışık tutacak.
Altı hafta sürmesi beklenen davada Fox News'ün yıldız programcıları Tucker Carlson ve Sean Hannity'nin ve Fox'un kurucusu Rupert Murdoch'un da ifade vermeleri bekleniyor.
Dominion Voting Systems, merkezi New York'ta bulunan Fox News haber kanalı ve çatı firma Fox Corporation'ın, oy verme makinaları üreten firmanın işlerini alt üst ettiğini ve şirket çalışanlarını, seçim sonucunu Trump lehine çevirmek için temelsiz komplo iddialarıyla tehditlere maruz bıraktığını savunuyor.
2020 seçimlerinden sonraki haftalarda tanınmış Fox News programcılarının yayınlarına çıkardığı Trump yandaşları, Dominion'ın imal ettiği oy kullanma makinalarının Trump'a atılan oyları çalıp Biden'a yazdığı şeklindeki asılsız iddiaları ortaya atmıştı.
Fox programcıları ve yöneticileri bu iddialara inanmamalarına rağmen yayınlarda gündeme getirilmesini engellememişti.
Dominion'ın avukatları, mahkeme dosyasında, "Fox, bu ülkenin tarihinin en yıkıcı yalanlarından birini yaydı ve destekledi" ifadelerini kullandı.
Yöneticilerinden doğruluk teyidi yapan elemanlarına birçok Fox mensubu arasındaki iletişime dikkat çeken Dominion, firmanın rating yükseltme uğruna kasten yalan haber yaydığını iddia ediyor.
Fox ise sadece Trump'ın seçim sonuçlarına itirazlarını haberleştirdiğini ve Trump'ın avukat ve müttefiklerinin söylediklerinin izleyicilere ulaşmasına aracı olduğunu kaydediyor.
Fox, geçen hafta yayınladığı açıklamada, "Dominion'un açtığı dava, mali çıkar elde etme arayışındaki siyasi bir girişimdir, ancak bunun asıl bedelini, el üstünde tutulan ifade özgürlüğü hakları ödeyecektir" dedi.
Fox, program sunucularının suçlamaları desteklemek için kanıtlara ihtiyaç olduğunu ifade ettiğini ve Dominion'un oy makinalarında hile yapıldığı iddialarını reddettiğini de gündeme getirdiğini bildirdi.
Federal seçim yetkilileri ve eyaletlerdeki seçim görevlileri, seçimin kıl payı kazanıldığı eyaletlerdeki kapsamlı söyleşiler ve Trump'ın kendi Adalet Bakanı, seçim sonucunu değiştirecek nitelikte hile yapıldığına ilişkin kanıt olmadığını açlıklamıştı. Seçimlerin hileli olduğuyla ilgili de hiçbir inandırıcı kanıt ortaya çıkmadı.
Bazıları Trump'ın döneminde atanan yargıçlardan oluşan çok sayıda mahkeme de eski Başkan'ın seçimlerde hile yapıldığı iddialarını reddetmişti. Dominion vakasında Yargıç Davis, oy kullanma makinası üreticisine yönelik iddiaların gerçek olmadığının "apaçık" ortada olduğunu kaydetti.
Jürinin yanıt araması gerekecek kilit sorulardan biri, Fox News haber kanalının, kamuya mal omuş kişi ve şirketlerin iftira gerekçesiyle haber mecraları aleyhine dava açtığı durumlar için kullanılan "fiili kötülük" eylemi doğrultusunda hareket edip etmediği olacak. 1964 yılında ABD Anayasa Mahkemesi'nde görülen bir davanın emsal oluşturduğu bu standart, doğruluk payı olmayan bir haberi kasten yayınlamak, yayımlamak ya da bir haberin doğruluğunu "sorumsuzluk düzeyinde hiçe saymak" anlamına geliyor.
Dominion, Fox içindeki kişilerin seçim manipülasyonu iddialarını açıkça alaya aldığı ya da önemsemediğinin görüldüğü telefon mesajlaşmaları ve elektronik posta yazışmalarına işaret ediyor. Fox şirketinden bir başkan yardımcısının bu iddalara "akıllara durgunluk verecek saçmalıkta" şeklinde tepki verdiği görülüyor.
Fox News haber kanalının en büyük yıldızı Tucker Carlson, Trump'ı küçük gören ifadeler kullanmış, davanın bir parçası olarak yayınlanan telefon mesajlaşmalarında Carlson'un "ondan tutkuyla nefret ediyorum, çoğu akşam yayında Trump'ı görmezden gelmeye çok ama çok yakınız" şeklinde görüş bildirmişti.
Fox News'ün kurucusu ve Fox şirketinin başkanı Rupert Murdoch, 19 Kasım 2020 tarihinde Trump'ın avukatlarının düzenlediği bir basın toplantısını izlerken gönderdiği bir elektronik posta mesajında seçimlerde hile yapıldığı iddialarını "gerçekten delice" olarak nitelemişti.
Murdoch aynı gün Fox News CEO'su Suzanne Scott'a yazdığı elektronik posta mesajında "Korkarım herkese zarar veren çok fena şeyler. Büyük ihtimalle bizim de canımızı acıtıyor" demişti.
Ancak buna rağmen seçimlerden sonra haftalar boyunca Fox, seçimlere ilişkin komplo iddialarına yer vermeyi sürdürmüştü.
Murdoch, davaya ilişkin yazılı ifadesinde, 2020 başkanlık seçimlerinin adil olduğunu ancak bazı Fox programcılarının gerçeği yansıtmayan seçim iddialarını desteklediğini kabul etmişti.
Fox News, oy kullanma makinaları imalatçısı Dominion'un özel mesajlar, yayın metinleri ve bazı Fox mensuplarının yazılı ifadeleri arasından özel bir seçki oluşturduğunu, Fox lehine olan bazı görüş ve bağlamları gözardı ettiğini savunuyor. Şirket ayrıca Dominion'un hakkındaki iddialar sonrasında uğradığı iş kaybının aşırı abartılı boyutlarda olduğunu kaydediyor.
Duruşma tarihi yaklaştığı sırada Fox, davaya bakan Yargıç Davis'le bazı anlaşmazlıklar içine girdi. Davis, geçen hafta ”saptırma” olarak gördüğü bazı unsurlar ve davaya ilişkin bazı verilerin gecikmeli olarak açıklanması nedeniyle Fox'u eleştirmişti. Fox'u temsil eden bir avukat geçen hafta Cuma günü Yargıç Davis'e gönderdiği mektupta, Murdoch'un Fox Haber'deki resmi rolünün açıklanmasına ilişkin yanlış anlaşılmadan ötürü özür dilemişti.
