Başkan Barack Obama, Ukrayna’nın doğusunda düşen Malezya yolcu uçağının, Rus ayrılıkçıların kontrolündeki bölgeden ateşlenen bir füzeyle düşürüldüğü yönünde kanıtlar olduğunu açıkladı.
Beyaz Saray’da konuşan Obama, yolcu uçağındaki 298 kişinin ölümünü “tarif edilemez oranda bir rezalet” diye tanımladı. Obama, ölenler arasında bir Amerikan vatandaşının bulunduğuna da dikkati çekti.
“Bu küresel bir trajedidir” diye konuşan Obama, Avrupa semalarında bir Asya yolcu uçağının bulunduğunu ve uçakta birçok ülke vatandaşının bulunduğunu hatırlattı. Güvenilir bir uluslararası soruşturma açılması çağrısında bulunan Obama, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin soruşturmayı onayladığını bildirdi.
Başkan Obama, incelemenin rahat yürütülebilmesi için Rusya, Rusya yanlısı ayrılıkçıları ve Ukrayna hükümetini ateşkes yapmaya çağırdı. Obama, bu trajedinin Ukrayna’da barış ve güvenliğin sağlanması zamanının geldiğine işaret ettiğini kaydetti.
Perşembe günü düşürülen Malezya yolcu uçağı, Amsterdam’dan Kuala Lumpur’a gidiyordu.
Olayla ilgili olağanüstü oturum düzenleyen BM Güvenlik Konseyi’nde konuşan Amerika’nın daimi temsilcisi Samantha Power, Moskova yanlısı ayrılıkçıların SA-11 gibi yerden havaya füze sistemlerini deneyimli personelin yardımı olmadan kullanamayacağına işaret etti. Power, Rusya’nın füzeyi kullananlara teknik destek sağlama olasılığının gözardı edilmemesi gerektiğini söyledi.
Rusya ise olayla bağlantısı olmadığını savunuyor.
Doğrudan kimseye suçlama yöneltmeyen Obama açıklamasında, Ukraynalı ayrılıkçıların Rusya’dan düzenli yardım aldığının bilindiğini söyledi. Başkan bu desteğin içinde silah ve askeri eğitimin yer aldığını, Rusya ordusunun topyekün ayrılıkçılara kaynak, destek ve danışmanlık hizmeti sağladığını belirtti.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in olaylar üzerinde en fazla yetkiye sahip lider olduğunun altını çizen Obama, buna rağmen Putin'in bu yetkisini uzlaşma sağlanması yönünde kullanmadığını belirtti.
Ukrayna’nın BM Büyükelçisi Yuriy Sergeyev, Moskova yanlısı ayrılıkçıların en az iki tane SA-11 füze sistemlerine sahip olduklarını belirtti, bu silahları tek bir yerden temin edebileceklerine işaret etti.
Rusya ise tüm sorumluluğu Ukrayna'nın üzerine yıktı. Rusya'nın Büyükelçisi Vitali Çurkin, yolcu uçağının savaş yaşanan bir hava sahasından geçmesine Ukrayna hükümetinin izin verdiğini söyledi, soruşturmanın adil ve tarafsız olması çağrısında bulundu.
Düşen Malezya Havayolları’na bağlı Boeing 777 uçağında ölen yolcuların çoğu Hollandalı. Ölenler arasında Avustralya’daki AIDS konferansına giden uzmanlar da bulunuyor.
Başkan Obama, Amerika’nın soruşturma için her türlü yardımı yapmaya hazır olduğunu bildirdi. Obama, Federal Soruşturma Bürosu (FBI) ve Ulusal Ulaştırma Güvenlik Kurulu uzmanlarının enkazın bulunduğu alana hareket ettiklerini açıkladı.
Ayrıca, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü de bölgeye 30 denetimci gönderdi.
Malezya Havayolları, düşen uçağın güzergahının Asya ve Avrupa arasındaki uçuşlarda en sık kullanılan güzergah olduğunu kaydetti. Şirket, Avrupa’ya giden uçaklarını bundan sonra Ukrayna üzerinden uçurmayacağını, daha güneye kaydırıp Türkiye üzerinden uçuracağını duyurdu.
Yüksek irtifada seyrederken vurulan uçağın enkazı Ukrayna’nın doğusunda çok geniş bir alana yayıldı. Enkaz ve ceset parçaları, tarlalara, köylerin üzerine düştü.
Araştırma ekipleri, şu ana kadar 180 kişinin cesedine ulaşıldığını bildirdi. Uçağının karakutusunun bulunduğu yolundaki haberlerse doğrulanmadı.
Malezya Havayolları, uçakta en azından 10 ülkeden yolcu ve mürettebat bulunduğunu, 189’unun Hollandalı, 44’ünün Malezyalı, 27’sinin de Avustralyalı olduğunu belirtti. Diğer 12 yolcunun Endonezya, dokuzunun İngiltere ve 12’sinin de Belçika, Almanya, Filipinler, Kanada ve Yeni Zelanda vatandaşı olduğunu kaydetti.
Havayolu şirketi, ölen her bir kişinin yakınlarına acil masraflarını karşılamaları için 5 bin dolar tazminat verecek. Bu ödenecek para asıl tazminatı kapsamıyor.
Amerikalı istihbarat yetkilileri, yolcu uçağının yanlışlıkla bir Ukrayna askeri nakliye uçağı sanılarak vurulmuş olabileceği ihtimali üzerinde duruyor.
Malezya Ulaştırma Bakanı Liow Tion Lai, Kuala Lumpur’da yaptığı açıklamada, bir yolcu uçağının kasıtlı olarak düşürülmesinin uluslararası hukukun ihlali ve “insanlık onuruna karşı işlenmiş bir ahlaksızlık” olduğunu söyledi. Bakan, yolcuların yakınlarına destek olmak amacıyla 62 kişilik bir ekibin Amsterdam’a yollanacağını bildirdi.
Ukrayna’nın doğusu, haftalardır Ukrayna ordusu ve Rusya’ya katılmak isteyen ayrılıkçılar arasında yoğun çatışmalara sahne oluyor. Ayrılıkçı milisler, önceki haftalarda Ukrayna’ya ait askeri uçakları kendilerinin düşürdüklerini söylemişti. Kiev hükümeti, bu hafta ortasında düşürülen bir başka askeri uçağın Rusya tarafından vurulduğunu savunuyor.
Amerika önceki gün Ukraynalı ayrılıkçılara desteği sürdüren Rusya’ya yeni yaptırım uygulama kararı aldı.
Malezya Havayolları bu yıl ikinci büyük trajedisini yaşadı. Mart ayında Kuala Lumpur’dan Pekin’e giden bir yolcu uçağı kalkıştan bir saat sonra 239 yolcusuyla birlikte kaybolmuş ve bir daha bulunamamıştı. Pilotların tehlike sinyali vermediği uçağın Hint Okyanusu’nun güneyine düşmüş olabileceği olasılığı üzerinde duruluyor. Arama ekipleri, uçağa ait tek bir ize bile rastlayamadı.
